پشت پرده طرح ترامپ برای احیای "ناتوی عربی"

العالم ـ گزارش

رییس جمهور آمریکا که با توصیه ها و تحریک های رژیم صهیونیستی، از ابتدا فکر می کرد جامعه جهانی در زمینه خروج ازبرجام با وی همراهی خواهد کرد، پس از خروج با سرخوردگی مخالفت قاطع اتحادیه اروپا و دیگر شرکای برجام مواجه شد و این امر ترامپ تندرو و پوپولیست را جریح تر کرد و به جای پذیرش و اصلاح تصمیمات اشتباه، با شدت بیشتری در حال دست وپا زدن در این باتلاق است.

ترامپ پس از پیروزی در انتخابات آمریکا رکورد بی اعتنایی به قوانین و خروج از معاهده های بین المللی و پیمان های چند جانبه را به تنهایی جابجا کرده و نگرانی های زیادی را درجهان برانگیخته است.

وی درعرصه داخلی با ملغی کردن دستورات و مصوبات دولت باراک اوباما از جمله تغییر قوانین مهاجرت آمریکا و قانون موسوم به «اوباما کر» به رغم مخالفت های داخلی، اشتهای خود را برای نقض قوانین و بی اعتنایی به قواعد موجود نشان داد. اولین اقدام وی علیه پیمان های بین المللی با صدور فرمان خروج ایالات متحده از پیمان تجاری شراکت فرا آتلانتیک (تی‌پی‌پی) آغاز شد، پیمانی که جمعیتی بالغ بر ۸۰۰ میلیون نفر را شامل می‌شود و به طور مستقیما ۴۰ درصد مناسبات اقتصادی جهان را در بر می‌گیرد و این درحالی است که آمریکا و ۱۱ کشور دیگر بیش از ۷ سال بر سر این پیمان مذاکره کرده بودند. 

ترامپ پس از آن در ژوئن 2017 اعلام کرد که واشنگتن از توافق پاریس در رابطه با تغییرات آب و هوایی موسوم به «توافقنامه پاریس» خارج می شود و با این اقدام از توافق جهانی مقابله با خطراتی که زمین را به شدت تهدید می‌کند، خارج و تعهدات این کشور را درزمینه کاهش گازهای گلخانه ای، ممانعت از افزایش گرمای زمین و تغییرات آب و هوایی ملغی کرد. سپس از سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) که واشنگتن خود یکی از بنیانگذاران اصلی آن است، به بهانه حمایت از رژیم صهیونیستی خارج شد.

اعلام قصد خروج از پیمان جهانی سازمان ملل برای بهبود مهاجران و پناهندگان، شانه خالی کردن از تعهدات پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی که بین آمریکا و روسیه به امضا رسیده است، تصمیم به بازنگری در مفاد قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) با کانادا و مکزیک که 22 سال پیش اجرایی شده از دیگر موارد بی اعتنایی ترامپ به پیمان های منطقه ای وبین المللی است.

اقدامات غیر معقول ترامپ تا آنجا پیش رفت که علاوه بر رقبا، متحدان اصلی و اروپایی آن نیز در امان نماندند و جنگ اقتصادی تمام عیاری را علیه آنها شروع و به اعمال تعرفه های 10 و 25 درصدی برای واردات آلومینیوم و فولاد از چین و کشورهای اروپایی مبادرت کرد که البته کش و قوس های داستان جنگ تجاری همچنان ادامه دارد.

رییس جمهور آمریکا حالا که برخلاف تصورات خود بعد از خروج از برجام و تهدید به تحریم های بی سابقه و قطع صادرات نفت ایران، چیزی گیرش نیامده و پس از تهدیدهای جنون آمیز علیه کشورمان که واکنش سازمان ملل را هم به دنبال داشت، به دنبال سناریوی دیگری با عنوان "ناتوی عربی" است تا هم بتواند از کنار آن به منافع اقتصادی خود ناشی از فروش سلاح به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس دست یابد و هم به خیال خود دربرابر ایران با همکاری و هزینه های این کشورها بایستد.

احیای ناتوی عربی

موضوع تشکیل "ناتوی عربی" برای اولین بار پس از روی کار آمدن عبدالفتاح السیسی به عنوان رییس جمهور مصر، در بیست و ششمین نشست سران اتحادیه عرب در شرم الشیخ مصر در فروردین ماه سال 94 مطرح شد. در بیانیه پایانی این نشست نیز ضمن حمایت از حملات عملیات «طوفان قاطع» (حمله عربستان علیه یمن) بر ضرورت تشکیل نیروهای مشترک عربی تاکید شد.

البته درتحلیلی قرین به صحت برخی ها جرقه تشکیل ناتوی عربی را به آمریکا نسبت می دهند درست زمانی که دکترین نظامی آمریکا در ژانویه 2015 (یعنی سه ماه پیش از تشکیل نشست سران اتحادیه عرب در شرم الشیخ) که باراک اوباما دراعلام دکترین امنیت ملی آمریکا خاطرنشان کرد، " ثبات دراز مدت [در خاورمیانه و آفریقای شمالی] مستلزم حضور نظامی فزایندۀ ایالات متحده خواهد بود. برای چنین امری از همپیمانان انتظار دارد که به شکل مستقل بدون تکیه به واشنگتن توان دفاعی خودشان را تضمین کنند."

اما از همان زمان تحلیلگران طرح "ناتوی عربی" را تنها در حد یک ایده ارزیابی و خاطرنشان کردند که به دلیل وجود دو قطب عربی رقیب در منطقه خلیج فارس یعنی عربستان، بحرین و کویت از یک سو و در مقابل قطر، امارات و عمان در طرف دیگر، هیچگونه زمینه ای برای تشکیل ارتش عربی مشترک، وجود ندارد.

در بعد عملیاتی نیز مساله اختلافات داخلی بین امارات، قطر و عمان از یکسو و بحرین، عربستان و کویت از سوی دیگر و همچنین اختلافات تک تک این کشورها با یکدیگر، تشکیل نیروهای متحد عربی را با مانع اساسی روبرو کرده است.

کشورهای حاشیه خلیج فارس به لحاظ سیاسی از دو قطب رقیب "عربستان، کویت و بحرین" و "قطر، امارات و عمان" تشکیل شده اند علاوه بر این که هر یک از این کشورها نیز بعضا با یکدیگر اختلاف دارند.

به رغم این مسایل خبرگزاری رویترز بامداد شنبه (6 مردادماه 1397) گزارش داد که دولت آمریکا بی سروصدا در صدد احیای طرح موسوم به «ناتوی عربی» برای مقابله با فعالیت‌های ایران در منطقه است. این طرح در صدد ایجاد یک ائتلاف سیاسی - امنیتی میان ۶ عضو شورای همکاری خلیج فارس، مصر و اردن است.

دولت ترامپ امیدوار است در نشستی که قرار است ۱۲ تا ۱۳ اکتبر (۲۰ تا ۲۱ مهرماه) در واشنگتن برگزار شود رایزنی‌های بیشتری درباره تشکیل این ائتلاف انجام شود. نام ائتلاف موقتاً «ائتلاف راهبردی خاورمیانه» (MESA) انتخاب شده است.

کاخ سفید در واکنش به گزارش رویترز تأیید کرده که از چند ماه پیش بر سر تشکیل ائتلاف با متحدانش در منطقه با آنها در حال همکاری است. ترامپ بعد از خروج از برجام وهمراهی نکردن اتحادیه اروپا و طرف های برجام با وی، اقدامات خود را برای فشار بر ایران تشدید کرده است.

یکی از سخنگویان شورای امنیت ملی کاخ سفید در حالی مدعی شده که «MESA در نقش دژی در برابر تجاوزها، تروریسم و افراط‌گرایی‌ ایران خواهد بود و ثبات را به خاورمیانه بازخواهد گرداند» که تلاش های ایران برای مبارزه با افراط گرایی در منطقه و مقابله با تروریسم برکسی پوشیده نیست و بارها عراق و سوریه از نقش ایران دراین زمینه تمجید کرده اند و این در حالی است که خاستگاه افراط گرایی و حمایت از گروه های تروریستی اتفاقا کشوری در منطقه است که قرار است درائتلاف به اصطلاح ناتوی عربی جلودار باشد.

آمریکایی‌ها و متحدانشان در منطقه به بهانه ایجاد ثبات در خاورمیانه همواره در صدد دامن زدن به تنش‌ها بوده و بی شک طرح ناتوی عربی در نهایت جز گسترش شکاف و بحران های موجود در منطقه پرتنش خاورمیانه که به شدت نیازمند صلح و آرامش است، حاصلی در برنخواهد داشت.

در شرایط کنونی که قطر به صورت آشکار مخالفت خود با سیاست‌های عربستان سعودی در منطقه را اعلام کرده و برخی کشورها مثل عمان و کویت با احتیاط بیشتری نسبت به این سیاست رفتار می‌کنند، افق‌های این طرح مبهم و نا روشن است.

درهمین حال یک مقام آمریکایی گفته که مقام‌های عربستان سعودی سال گذشته و پیش از سفر دونالد ترامپ به آن کشور، ایده یک ائتلاف امنیتی را مطرح کرده بودند ولی این پیش‌نهاد چندان محقق نشد.

درواکنش به تخیلات خام عربستان سعودی که همواره در صدد است امنیت خود را با توسل به آمریکا تامین کند، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان تیرماه سال گذشته در نشست سالانه شورای روابط خارجی اروپا با تاکید بر این که امنیت خریدنی نیست، خاطرنشان کرده بود، "یک اختلال شناختی در منطقه ما وجود دارد که تصور می‌کند می‌توان امنیت را از خارج وارد کرد."

ظریف با بیان این که "نفرتی که توسط عربستان سعودی گسترش می‌یابد، با آنچه توسط داعش گسترش می‌یابد، تشابه زیادی دارد»، تاکید کرده بود که "ما نیازمند یک مجمع امنیت منطقه‌ای در خلیج فارس هستیم تا گفت‌وگو را بر هراس‌افکنی غالب کنیم."

با این وجود آمریکا و رژیم صهیونیستی با تبلیغ ایران هراسی در منطقه همواره در صدد تحقق چنین پیمانی برای مقابله با ایران هستند و در شرایط فعلی که امارات و عربستان درگیر جنگ فرسایشی با ارتش و انصارالله یمن هستند، باردیگر در صدد احیای ناتوی عربی برآمده اند.

گفته می شود ایجاد سپر دفاع موشکی که رایزنی‌های سال‌های گذشته آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج فارس بر سر آن حاصلی نداشته یکی از اهداف این ائتلاف خواهد بود همچنین آموزش ارتش‌های این کشورها دیگر اهدافی است که ترامپ به دنبال آن است تا به زغم خود خاکریزی در برابر نفوذ ایران در منطقه ایجاد کند اما پشت پرده این ماجرا حکایت دیگری دارد که در صورت موفقیت احتمالی آمریکا برای حرکت در این مسیر، اصلی ترین هدف ترامپ که همانا تامین امنیت رژیم صهیونیستی، کسب درآمد سرشار از فروش تسلیحات نظامی و تبدیل منطقه به انبار تسلیحات آمریکایی است، محقق خواهد شد.

احمد نیکنام