تحلیل روز؛

علت پیروزی ایران و شکست آمریکا در عراق چیست؟

علت پیروزی ایران و شکست آمریکا در عراق چیست؟
پنج‌شنبه 29 شهريور 1397 - 11:23

رسانه های عربی و بین المللی پر است از تحلیل های سیاسی که از نقش عوامل خارجی (به خصوص ایران و آمریکا) در اوضاع داخلی عراق پس از انتخابات این کشور و پیامدهای سیاسی این انتخابات و میزان تأثیر آن بر اوضاع داخلی و منطقه ای و بین المللی سخن می گویند. روند تصمیم گیری و سیاست گذاری در عراق به طور دقیق چگونه است و چگونه تحت تأثیر عوامل خارجی قرار می گیرد و چرا در مواردی موفق است و در مواردی شکست می خورد؟

العالم - عراق

گمانه زنی ها، خبرهای ضد و نقیض و سناریوهای بسیاری درباره اینکه چه کسی نخست وزیر عراق خواهد شد وجود دارد؛ اهمیت فراوان این موضوع ناشی از این است که پست نخست وزیری، نخستین و مهمترین پست اجرایی در عراق است؛ نخست وزیر همچنین فرمانده کل نیروهای مسلح و عالی ترین مسئول مسائل امنیتی و اقتصادی کشور بوده و طبعا نحوه مدیریت و گرایش ها و رویکردهای نخست وزیر بر زندگی روزمره و عمومی شهروندان عراقی و نیز کشورهای همسایه و موازنه منطقه و جبهه گیری ها و بلوک بندی های خاورمیانه تأثیر می گذارد.

بر پایه دیدگاه منسوب به مراجع عالی در نجف اشرف که مورد توجه و اعتماد اکثریت ملت عراق هستند مبنی بر اینکه "آزموده را آزمودن خطاست"، بسیاری از احزاب و سیاست مدارانی که بخت خود را در اداره امور عراق آزموده اند از دور رقابت بر سر پست نخست وزیری حذف می شوند؛ اوضاع معیشتی نابسامان شهروندان عراقی در زمان مدیریت این احزاب و شخصیت ها، حکایت از فقدان خدمات، فقر روزافزون، اقتصاد رانتی، فساد شرم آور احزاب و جریان ها و سازمان هایی دارد که با شعارهای دینی و اخلاقی و تأمین خدمات روی کار آمده اند.

با حذف عوامل و احزابی که ناکارآمدی آنها در این عرصه ثابت شده است، و با در نظر گرفتن شروط و استانداردهای تعریف شده از سوی مراجع – که اغلب احزاب از جمله جریان صدر حمایت خود را از آن اعلام کرده اند – پیش بینی اینکه نخست وزیر بعدی عراق در جلسه سه شنبه آینده مجلس چه کسی خواهد شد دشوار می نماید.

شکی نیست که روند انتخاب رئیس جمهور و رئیس پارلمان هم با رایزنی های نفس گیری همراه بوده است گو اینکه انتخاب این دو پست از آنجا که حساسیت ها و کش و قوس ها و ملاحظات اجرایی و امنیتی و نظامی نخست وزیری را ندارند، مشمول ضرب المثل "آزموده را آزمودن خطاست" نیستند.

با اینکه اخبار درز کرده حکایت از آن دارد که برخی اسامی شانس بیشتری برای این پست دارند اما معیارهایی که مراجع عالی تعریف کرده اند و استانداردهایی که مقتدا صدر، رهبر ائتلاف سائرون - برنده 54 کرسی – در نظر دارد، نخست وزیر بر اساس همان استانداردها تعیین می شود اما این امر به فرآیند پیچیده رایزنی و توافق بین ائتلاف سائرون و ائتلاف الفتح به رهبری هادی العامری – برنده 48 کرسی – واگذار شده است. برخی شواهد و قراین حکایت از آن دارند که کسی که بیشترین شانس را برای این پست دارد، به احتمال بسیار از جنوب عراق است؛ کسی که سابقه شکست در سمت های سیاسی سابق را ندارد و تا حدی می تواند در مقابل زیاده خواهی احزاب بایستد بدون اینکه پیوند خود را با پایگاه سیاسی خود بگسلد کما اینکه شخصیت قدرتمندی بوده و درگیر بازی های حزبی و اسیر تکروی و نادیده گرفتن اجماع ملی نشود.

نخست وزیر آینده عراق نباید تحت تأثیر عوامل خارجی قرار بگیرد؛ با این حال از آنجا که اختیار سیاستگذاری و تصمیم گیری در عراق در حال حاضر در دستان ائتلاف های سائرون و الفتح است، اطلاعاتی که به بیرون درز کرده است نشان می دهد که عادل عبد المهدی، سیاستمدار کهنه کار عراقی بیشترین شانس را برای انتصاب در این پست دارد و این بدان معناست که دست طرف آمریکایی دراین زمینه کوتاه شده است و حداکثر کاری که می تواند بکند این است که با توسل به تهدید به تخلیه نیروهای خود از عراق، مانع این انتصاب شود.

در اینجا باید خاطرنشان کرد که تفاوت بین حضور آمریکا و ایران در عراق این است که آمریکا احزاب و ائتلاف های عراقی را به متحد و دشمن تقسیم کرده است در حالی ایران آنها را به دوست و دوست تر تقسیم می کند. در چنین شرایطی می توان با اطمینان گفت که دو ائتلاف صاحب اختیار و تصمیم گیرنده در عراق یعنی السائرون و الفتح، مخالف حضور و مداخله آمریکا هستند؛ همزمان سائرون می کوشد خود را دوست ایران بداند در حالی که الفتح می خواهد خود را دوست تر نشان دهد.

به این ترتیب بر اساس تحلیل های سیاسی، انتخاب محمد الحلبوسی به ریاست پارلمان از میان احزاب اهل سنت و انتخاب احتمالی برهم صالح به عنوان رئیس جمهور، پیروزی برای ایران به حساب می آید آنهم فقط به این دلیل که ایران به دنبال تفرقه افکنی و ایجاد دشمنی بین گروه های عراقی نیست و با همه گروه های عراقی روابط خوبی دارد لذا تصمیم ملی عراق هر چه باشد در نهایت به نفع ایران و به زیان آمریکاست. زیرا آمریکا از متحدان خود انتظار دارد که در عین دوستی با آمریکا، با ایران دشمن باشند و این، با هویت ملی و موازنه منافع عراق در تضاد است. این نوع سیاست آمریکا، عراق را به رغم همه مشوق ها و تهدیدها از آمریکا دور کرده و آن را بیش از پیش به ایران نزدیک می کند. این همان رازی است که باید در نظر گرفت و از آن درس گرفت.

احمد المقدادی 

پربیننده ترین خبرها