العالم-فضای مجازی
فالگیرها و رمال‌ها آهسته و بی‌صدا ، پا گذاشته‌اند به دنیای مجازی، آمده‌اند، مانده‌اند و خیال‌رفتن ندارند؛ حالا هر روز که می‌گذرد، هم به جمعیت آنها اضافه می‌شود، هم به جمعیت طرفداران و مخاطبان‌شان. مخاطبانی که تمایل قلبی‌شان آگاهی از اتفاقات آینده است و آنها درست دست روی همین نقطه ضعف می‌گذارند و فریبکارانه تضمین می‌دهند که آنچه آنها پیش‌بینی کرده‌اند تا چند صباح دیگر رخ بدهد!
حالا آنها مدت‌هاست که در اینستاگرام صاحب صفحاتی با دنبال‌کننده‌های فراوان هستند ،در تلگرام برای خودشان کانال و گروههای اختصاصی دارند ، در صفحات پرطرفدار دیگر تبلیغ می‌کنند، از آینده نامعلوم خبر می‌دهند و تبلیغات‌شان براحتی به دست افرادی می‌رسد که در این فضاها عضوند.
به سادگی یک جستجوی کوتاه در فضای مجازی
پیدا کردن این فالگیرهای مدرن و امروزی که همپای پیشرفت علم و تکنولوژی، به‌روزتر شده‌اند و خدماتشان را مثل خیلی از خدمات دیگر در این دوره و زمانه، بصورت آنلاین و اینترنتی ارائه می‌دهند اصلا کار سختی نیست. فقط کافی است در اینستاگرام، در قسمت جستجو سراغ یک کلمه سه حرفی را بگیریم: فال!
فاصله دسترسی ما به فالگیر‌هایی که مدعی ارائه انواع و اقسام شیوه‌ها برای خبردادن از آینده هستند به همین کوتاهی است؛ به کوتاهی یک جستجوی چندثانیه‌ای.
همینجاست که صفحات مختلفی که خدمات آنلاین و از راه دور فالگیری را ارائه می‌دهند پشت سرهم مقابل ما ردیف می‌شوند؛ صفحاتی با فالوئرهای قابل توجه، از 16200 ، 12400 ، 10700 و25400 نفر گرفته تا 75 هزار نفر و حتی 131 هزار نفر .
فالگیرهای مجازی ، خدمات مختلفی برای ارائه دارند ؛ از پیشگویی با تاروت گرفته تا فال قهوه، سرکتاب، ورق، فال اوراکل( فرشتگان) ، فال مادام لنورماند! بعضی‌ها این وسط سرکتاب هم باز می‌کنند، سحر هم باطل می‌کنند و برای بازگشت معشوق و بخت گشایی، و حتی جفت بودن ستاره‌های دو نفر با همدیگر هم تضمین می‌دهند. کار و کاسبی راحت و بدون دردسری که تنها با یک تماس تلفنی دو طرف ماجرا را به هم وصل می‌کند.
کاسبی شلوغ فالگیرهای مجازی
ارتباط با فالگیرانی که این صفحات مجازی را راه انداخته‌اند هم کار سختی نیست؛ بیشتر آنها یک شماره موبایل برای ارتباط با مخاطبان، در دسترس عموم گذاشته‌اند، معدود صفحه‌هایی هم که شماره تماس ندارند، از لینک تلگرام یا دایرکت برای ارتباط استفاده کرده‌اند. درهرحال نتیجه یکسان است؛ دسترسی به آنها تنها چند دقیقه زمان می‌برد.
ما با یکی از همین شماره‌ها تماس می‌گیریم؛ آن سوی خط زن جوانی که تلفن را جواب می‌دهد می‌گوید سرش شلوغ است و تا 15 روز دیگر نمی‌تواند مورد جدید قبول کند؛ منظورش از مورد جدید لابد ما هستیم که اصرار می‌کنیم برای گرفتن فال.
اصرار ما را که می‌بیند اول لیست قیمت‌ها را پشت سر هم ردیف می‌کند : « فال قهوه 35 هزارتومان- فال تاروت 45 هزار تومان- فال ترکیبی هم قهوه و هم تاروت 50 هزارتومان .» بعد هم می‌گوید:« اگر فقط یک نیت خاص دارید مبلغ 20 هزارتومان به شماره کارت .... به اسم ....واریز کنید، عکس فیش پرداختی را تلگرام کنید و منتظر رسیدن نوبت‌تان بمانید . بعد با همین شماره تماس بگیرید و من از پشت تلفن برای شما فال می‌گیرم.»
شماره بعدی متعلق به زن جوان دیگری است که ادعای بخت‌گشایی دارد و صفحه اینستاگرامش پر از اسکرین‌شات از گفت‌وگوی تلگرامی او با مخاطبانی است که مدعی است بخت‌شان باز شده است. هزینه ای که او برای گشودن دروازه‌های خوشبختی به روی افراد دم بخت! طلب می‌کند ؛ ناقابل است: 100 هزار تومان! صدهزارتومانی که قرار است احتمالا دریچه‌های جدیدی از یک دنیای تازه تر را به روی مخاطبان بگشاید، دنیای رنگی و پرهیاهویی که البته پشت سرش هزارحرف و حدیث و اما و اگر وجود دارد. اما و اگرهایی که خیلی‌وقتها به تجربه هایی ناخوشایند و فعالیت هایی مجرمانه منتهی می‌شوند.
دنیای مجازی؛ پاس گلی که به خلافکاران داده شد
این موضوع تاکیدی است بر ضرورت نظارت و کنترل برمحتواهای رد و بدل شده درفضای مجازی. کاری که در آشفته بازار امروز حاکم بر دنیای مجازی ، سخت و ناممکن به نظر می‌رسد. اتفاقی که باعث فعالیت پررنگ انواع و اقسام مشاغل ممنوعه در دنیای مجازی شده‌است؛ مشاغلی مانند فروش مشروبات الکلی، فالگیری، طالع بینی، ماساژ تایلندی، تتو ،قمار و ...
اما دلیل کوچ همگانی این مشاغل به دنیای مجازی چیست؟ ما این سوال را از جعفر بای، رئیس سابق اداره اجتماعی حوزه پیشگیری قوه قضاییه و آسیب‌شناس اجتماعی می‌پرسیم و او در جواب می‌گوید:« ما امروزه شاهد حضور وفعالیت انواع و اقسام مشاغل ممنوعه در دنیای مجازی هستیم، مشاغلی که در دنیای واقعی عرصه و اجازه فعالیت ندارند و با محدودیت های همه جانبه برای ارائه خدماتشان مواجه هستند و حالا با ورود به فضای مجازی این عرصه به آنها داده شده‌است. »
این آسیب شناس اجتماعی تاکید می‌کند:« ما شاهدیم که فضای مجازی سازمان‌یافتگی همه جانبه‌ای را برای آنها مهیا کرده و درنهایت این موقعیت عالی ، به منزله پاس گلی است که به آنها داده شده تا خدماتشان را ارائه بدهند و آنها هم از این فرصت به خوبی استفاده می‌کنند و کمتر هم دم به تله می‌دهند.»
راه حل مقابله با این پدیده به گفته این آسیب شناس اجتماعی ، تمرکز بر روی گروههای هدف آنهاست. بای با اشاره به این موضوع می‌گوید:« با اینکه یکی از راه‌های اصلی مقابله ، برخورد پلیسی با عاملان این فعالیت‌های مجرمانه است، یعنی همان کاری که پلیس فتا انجام می‌دهد اما به اعتقاد من راه حل دیگر برای برخورد با خود این پدیده یعنی فعالیت مشاغل ممنوعه ای مانند فالگیری، فروش مشروبات الکلی و ... در فضای مجازی سخت است، اما اگر ما بیاییم و گروههای هدف اینها را نشانه بگیریم قاعدتا بهتر به نتیجه می‌رسیم؛چراکه وقتی تقاضا وجود نداشته باشد عرضه هم وجود ندارد »
بای در توضیح بیشتر می‌گوید:« برای مثال طیف عظیمی از فالگیرها و رمال‌ها گروه هدفشان را از بین انسان‌های مال باخته، افراد مشکل دار و ... انتخاب می‌کنند و ما می‌توانیم با یک اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی دقیق و عمیق، به مردم این آگاهی را بدهیم که مشکل شما از طریق رمالی و فال و جادو جمبل حل نخواهد شد. آنوقت میزان مراجعه آنها به جماعت فالگیر و ...کم خواهد شد.»
استفاده سودجویان از بی سروسامانی فضای مجازی
استقبال پرشور مشاغل ممنوعه از فضای مجازی ، دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد؛ دلایلی که به گفته دکتر عزیز نجف پور کارشناس فضای مجازی و عضو سابق مرکز ملی فضای مجازی کشور بیشتر از همه بر نحوه اداره فضای مجازی درکشور بر‌می گردد.
نجف پور با اشاره به این موضوع به ما می‌گوید: «فضای مجازی ، فضایی است که هنوز حکمرانی ما در آن تثبیت نشده است، هنوز نتوانسته‌ایم نظامات حقوقی، قانونی، اقتصادی، فرهنگی و... خودمان را در این فضا تبیین ، تثبیت و حاکم بکنیم ، طبعا این فضا به محلی برای انجام رفتارهای مجرمانه هم تبدیل می‌شود. »
نجف پور ادامه می‌دهد:« به مرور رفتارهای مجرمانه دراین فضارخ می‌دهد و عملا این رفتارهای مجرمانه ، رفتارهای غیرمجرمانه و مثبت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و...را هم آلوده می‌کند و تحت تاثیر قرار می‌دهد واین موضوع به نظر من شاه بیت اصلی بحث است.»
این کارشناس فضای مجازی در ادامه با تاکید براینکه مسئولیت مستقیم ساماندهی فضای مجازی برعهده شورای عالی فضای مجازی کشور است می‌گوید: وقتی ابزار نظارت، مدیریت ، رسیدگی و ساماندهی در این فضا وجود ندارد ، نمی‌توان انتظار داشت که اتفاق مثبتی در زمینه کنترل و نظارت بر فضای مجازی بیفتد. متاسفانه تا زمانی که ما شبکه ملی اطلاعات نداشته باشیم، تا زمانی که همه دستگاه‌های متولی فضای مجازی به یک هماهنگی با همدیگر نرسند ،این مشکلات همچنان ادامه خواهند داشت.
اما حسن نوروزی سخنگوی کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی نیز درباره تخلفات صورت گرفته در فضای مجازی توسط صاحبان مشاغل ممنوعه به ما می‌گوید:« از آنجایی که تمامی اینها حالت عمومی دارند و پیامدهایشان شامل حال جامعه می‌شود، پس جرم به حساب می‌آیند، اگر اینها به شخصی حقوقی خسارتی وارد کردند ، تکلیف مشخص است و شکایت افراد خصوصی قابل رسیدگی است. اما اگر هم کسی از آنها شکایت نکرد، باز هم راه اعلام جرم علیه آنها باز است و دادستان و مدعی العموم می‌تواند ازآنها شکایت بکند. حتی خود وزارت ارتباطات هم می‌تواند متولی رسیدگی به این امر باشد و جلوی فعالیت مشاغل ممنوعه را در فضای مجازی بگیرد.»
با این‌حال سخنگوی کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی نیز به خلاء قوانین در دنیای مجازی اشاره می‌کند و می‌گوید:« جای خالی قانون هایی همه جانبه برای نظارت بر عملکرد این نوع مشاغل در فضای مجازی احساس می‌شود و انشالله این موضوع در آینده‌ای نزدیک در برنامه کمیسیون قرار خواهد گرفت. »
رصد سایبری جرائم ممنوعه توسط پلیس فتا
فالگیر فضای مجازی به دام افتاد؛ رمال و فالگیر فضای مجازی در دزفول دستگیر شد؛ بازداشت زن فالگیر / 20 فقره کلاهبرداری در فضای مجازی؛ کلاه برداری تحت عنوان فالگیری و گره گشایی در فضای مجازی و... اخبار صفحه حوادث روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها هرچندوقت یکبار با خبری پیرامون دستگیری کلاهبرداران فضای مجازی به‌روز می‌شودو در این بین، تعدادی از خبرها هم از دستگیری فالگیرها و رمال‌های فعال در دنیای مجازی حکایت می‌کنند. خبرهایی که نشان‌می‌دهد باوجود ضعف قوانین موجود در زمینه فعالیت در فضای مجازی، پلیس فتا بعنوان نهادی قانونی ، تاکنون بخشی از بار این خلاء قانونی را بر دوش کشیده است.
سرهنگ جواد جهانشیری رئیس پلیس فتا استان خراسان رضوی در توضیح این اتفاق به ما می‌گوید: «جرایم متعددی در فضای مجازی رخ می‌دهند، این جرایم در حوزه اقتصادی شامل برداشت غیرمجاز و کلاهبرداری اینترنتی، در حوزه اجتماعی شامل جرایم اخلاقی، شرط بندی در فضای سایبری، دوست‌یابی اینترنتی و موضوعات اخلاقی همچون نشر اکاذیب، منتسب نمودن حرف‌های خلاف واقع و انتشار تصاویر و فیلم‌های خصوصی افراد است.»
سرهنگ جهانشیری اضافه می‌کند:« طبق قانون، هر فعلی که در دنیای واقعی به آن نگاه مجرمانه شده باشد،در فضای سایبری هم جرم است ؛ با تکیه به همین اصل وظیفه پلیس فتاست که نسبت به رصد، کنترل و برخورد با آن اقدام کند که این وظیفه هم در حال حاضر درحال انجام است و در همین رابطه ما خیلی از تبلیغاتی که در خیلی از این سایت‌های واسطه گر مثل دیوار،شیپور و... انجام می شود را رصد می‌کنیم»
رئیس پلیس فتا استان خراسان رضوی هم تاکید می‌کند:« در حوزه رصد ، ما احتیاج به شاکی خصوصی نداریم و طبق گزارش خود پلیس فتا یا گزارش های مردمی که به پلیس فتا واصل می‌شود و با هماهنگی دادستان ویژه جرایم رایانه‌ای یا معاونت‌های دادستان‌ها در مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها به این جرائم رسیدگی می‌شود.مثلا در موضوعاتی مثل شر‌ط‌بندی‌ها یا قمار آنلاین و سایر مشاغل ممنوعه، دیگر به شاکی خصوصی نیازی نیست و بلافاصله اگر مشاهده شود ،برابر قانون اقدام می شود. »
سرهنگ جهانشیری در پایان به شهروندان توصیه می‌کند: «باتمام این تفاسیر مردم هم باید آگاه و هشیار باشند و از طریق سایت پلیس فتا به آدرس الکترونیکی cyberpolice.ir بخش ارتباطات مردمی هرگونه موارد مشکوک در خصوص کلاهبرداری‌ها و جرائم سایبری را گزارش کنند.»
جام جم آنلاین