العالم ـ ایران ـ سیاسی
حمید بعیدی نژاد عصر پنجشنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران اظهار داشت: پرونده مربوط به مطالبات ایران از شرکت نظامی انگلیس سابقه بسیار طولانی دارد و موضوع امروز و دیروز نیست. قراردادهایی که ایران با شرکت انگلیسی برای خرید تانک‌های چیفتن و تعدادی خودروهای نظامی داشته در سال 1974 و 1976 یعنی بالغ بر بیش از 40 سال پیش امضاشده اند.
وی افزود: بعد از انقلاب اسلامی عمده قرارداد اجرا نشد و تعداد زیادی از تانک‌های چیفتن به ایران تحویل نگردید و اجرای آن قراردادها از سوی انگلیس نقض شد. به دنبال این مساله، ایران ادعای حقوقی علیه شرکت انگلیسی اقامه کرد و بر اساس آن دیوان داوری لاهه که به‌عنوان نهادی که بتواند اختلافات دو طرف را حل‌وفصل کند، تعیین شده بود، وارد رسیدگی اختلاف گردید. با پیگیری شکایت ایران در دیوان داوری، برای اولین بار در سال 2001 حکم دیوان داوری صادر شد و در هر دو مورد قرارداد، طرف انگلیسی محکوم شناخته شد و دادگاه مصوب کرد که طرف انگلیسی موظف است بدهی‌های ایران را تأدیه کند.
بعیدی نژاد اضافه کرد: در همان سال زمانی که این حکم صادر شد، دادگاه انگلیس برای اینکه این حکم را به اجرا دربیاورد تصویب کرد که مبلغی که بایستی به ایران تأدیه شود باید به‌طور مشخص تعیین شود. بدین ترتیب در پایان سال 2001 دادگاه انگلیس شرکت انگلیسی را متعهد کرد که مبلغ حدود 380 میلیون پوند را به‌عنوان ضمانت در صندوق دادگاه بگذارند که دادگاه بتواند وارد رویه حقوقی این پرونده شود و مبلغ قرارداد را مشخص کند.
سفیر کشورمان افزود: به دلیل پیچیدگی موضوع و اختلافاتی که دو طرف پیرامون ابعاد فنی و حقوقی تعیین میزان طلب ایران داشتند، صدور حکم دادگاه رأی خیلی طول کشید اما نهایتاً در سال 2009 دادگاه مبلغی که باید طرف انگلیسی به‌طرف ایرانی بپردازد را مشخص کرد. اما به دلیل تحولاتی که در آن زمان ازجمله با اعمال تحریم‌ها علیه ایران از جمله تصویب قطعنامه 1929 شورای امنیت و پایه‌گذاری تحریم‌ها آغاز شده بود، اجرای این حکم عملاً به عقب افتاد تا اینکه در سال 2012 رسماً بانک مرکزی ایران هم به لیست تحریم اضافه شد و طرف انگلیسی به همین بهانه از اجرای این حکم دادگاه برای انتقال بدهی به ایران سرباز زد.
بعیدی نژاد افزود: در سال 2016 که عملاً اجرای برجام شروع شد و تحریم بانک مرکزی برداشته شد طرف ایرانی درخواستش را تکرار کرد که با برداشته شدن تحریم‌ها علیه بانک مرکزی، دیگر بهانه ای نمانده است و این بدهی باید به‌طور کامل به‌طرف ایرانی پرداخت شود. البته یک مقدار ریزه‌کاری‌های حقوقی وجود داشت که دو طرف جلسات زیادی را برای حل و فصل آنها بین یکدیگر برگزار کردند. لذا همه ی این مطالب و شواهد اثبات کننده ی این مطلب هستند که پیگیری این پرونده حداقل بیش از سه دهه در جریان بوده است. از زمانی هم که بنده مسئولیت جدیدم را [در انگلیس] بر عهده گرفتم همواره این موضوع نیز یکی از مسائلی بوده که مرتب و پیوسته با طرف انگلیسی در سطوح مختلف مورد بحث قرار داده ایم. در واقع جلسه ای نبوده است که بین دو طرف ایرانی و انگلیسی برگزار شده باشد و موضوع طلب ایران از انگلیس مورد بحث و بررسی قرار نگرفته باشد.
وی خاطرنشان ساخت: لذا بطور خلاصه این مساله، موضوع امروز و دیروز نبوده و همانگونه که تشریح گردید رأی اصلی دادگاه به سال 2001 برمی‌گردد و در سال 2009 هم مبلغ کاملی که بایستی به ایران داده می‌شده مشخص‌شده اما همواره اجرای احکام دادگاه به دلایل سیاسی و تحریم‌هایی که وجود داشته به عقب‌افتاده است.
بعیدی نژاد گفت: امروز پس از یک دوره طولانی و هزاران ساعت بحث‌های حقوقی که بین مشاورین و وکلای دو طرف صورت گرفته به مرحله نهایی رسیده ایم و انتظار می‌رود که به‌زودی حکم دادگاه به‌طور کامل اجرا شود و بدهی شرکت انگلیسی که سهامش به دولت انگلیس تعلق دارد به ایران پرداخت شود. بنابراین این یک پرونده ی با روند بسیار طولانی با ابعاد و پیچیدگی‌های زیادی است که هیچ ارتباطی با مسائل دیگر ندارد.
سفیر کشورمان اظهار داشت: خیلی متأسف هستیم که برخی از رسانه‌های انگلیسی در آستانه نهایی شدن اجرای دستور دادگاه این مساله را به مسائل دیگری که درصحنه سیاسی انگلیس شاهدش هستیم گره می‌زنند و فضاسازی می کنند.
وی اضافه کرد: همان‌طور که عرض کردم این پرونده مسیر حقوقی خودش را طی کرده و انتظارمان این است که بدهی شرکت انگلیسی به زودی به ایران پرداخت شود.
بعیدی نژاد در پاسخ به سئوالی در رابطه با مبلغ نهایی بدهی شرکت نظامی انگلیسی به ایران گفت: رایی که دادگاه در مرحله ی اصلی صادر کرده است بر اساس محاسبه ی مبلغ اولیه‌ای است که ایران برای خرید آن تسلیحات پرداخت کرده است و در قبالش سلاح به ایران تحویل داده نشد. دادگاه همچنین رأی داده که از سال 1984 بهره به این پول تعلق می‌گرفته چراکه این پول به ایران مسترد نشده و بنابراین آن مبلغ بهره نهایی در روز پرداخت بر اساس حکم دادگاه هم محاسبه و پرداخت خواهد شد. همچنین مخارج قضایی و حقوقی این مدت هم اضافه می‌شود و نهایتاً با محاسبه کامل روز به ایران پرداخت خواهد شد. اما می‌توانم با اطمینان بگویم که مبلغی که تعیین خواهد شد بالای 450 میلیون پوند خواهد بود.
سفیر کشورمان در پاسخ به این سئوال که آیا ارتباطی میان سفر وزیر امور خارجه انگلیس به ایران و تقارن آن با این پرونده وجود دارد، گفت: در انگلیس ازنظر سیاسی طبیعی است که اختلاف‌نظرهایی میان دو حزب محافظه‌کار و کارگر در رابطه با مسائل مختلف کشور وجود دارد. مسائل برگزیت یکی از موضوعات مهمی است که ذهن سیاستمداران این کشور را مشغول کرده و طبیعی است که نظرات و دیدگاه‌های مختلف سیاسی در کشور وجود داشته باشد. این اختلاف‌نظرها می‌تواند به مسائل سیاست خارجی و موضوعاتی که الزاماً به این مسائل جاری انگلیس هم مربوط نیست، توسعه و تعمیم پیدا کند.
وی اضافه کرد: سفر جانسون به تهران سفری در چارچوب روابط دوجانبه و طبعا برای حل برخی از مسائلی است که بین دو کشور وجود دارد؛ اما همان‌طور که عرض کردم پرونده ی بدهی انگلیس به ایران یک پرونده بسیار طولانی حقوقی و قضایی بوده است. بنابراین موضوعی نیست که حل آن بخواهد با سفر مشخص وزیر امور خارجه انگلیس مرتبط شود. این پرونده دارای موضوع بااهمیتی است و مسائل حقوقی پیچیده‌ای داشته است که حل آن حداقل دو دهه طول کشیده است.
بعیدی نژاد گفت: فکر نمی‌کنیم که این موضوع به سفر جانسون و یا به تحولات دیگری از روابط مرتبط باشد. البته این انتظار هست همان‌طور که عرض کردم، با توجه به اینکه تمام‌رویه‌های لازم برای پرداخت این بدهی به ایران طی شده هرچه زودتر قدم نهایی برداشته شود و این بدهی پرداخت شود.
وی در پاسخ به سئوالی در رابطه با تلاش رسانه‌های انگلیسی به گره‌زده پرونده مطالبات ایران از انگلیس در موردقرارداد تسلیحاتی سال 1974 میلادی و ادعای حتی باج‌خواهی ایران از انگلیس برای آزادی نازنین زاغری، گفت: از توضیحات من بایستی مشخص‌شده باشد که این پرونده ابعاد حقوقی پیچیده ای داشته که طی چند دهه در جریان بوده و ابعاد بسیار متنوعی داشته و مسیرهای مختلفی را طی کرده است. طرف انگلیسی هر بار که حکم دادگاه صادر می‌شده فرجام‌خواهی کرده است و دوباره رأی مجدد صادر شده و وکلا از تمام امکانات ممکن برای استیناف روی احکام صادره و توسل به پروسه‌های حقوقی برای طولانی‌تر کردن رویه های تصمیم گیری استفاده کرده، حکم یک دادگاه را به‌وسیله دادگاه دیگری اگر امکان داشته به تعویق انداخته و سعی داشته اند مبلغ بدهی را پایین بیاورند. بنابراین دوره‌های طولانی که این پرونده گذرانده است بخش زیادی هم برای تعیین مبلغ بدهی بوده است. این مسائل به حدی پیچیده و فنی بوده که نمی‌توان این را به موضوع دیگری متصل کرد.
*** پیوند زدن پرونده زاغری به پرونده حقوقی طلب ایران امری نادرست و صرفاً فضاسازی رسانه‌ای است
بعیدی نژاد افزود: شاهد این هستیم که همسر خانم زاغری سعی دارد تا از تمام فضاهای ممکن استفاده کند تا این پرونده را یک پرونده سیاسی نشان دهد و مقامات انگلیسی را تحت‌فشار سیاسی و روانی قرار دهد که اقداماتی را برای آزادی نازنین زاغری به عمل بیاورند اما اینکه ایشان و یا هرکس دیگری بخواهد این موضوع را به پرونده پیچیده حقوقی طلب ایران وصل کند، امری نادرست و صرفاً فضاسازی رسانه‌ای است که افرادی که با مسائل حقوقی آشنا هستند کامل متوجه می‌شوند که این دو موضوع ازنظر ماهیت و شکل هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند.
وی در پاسخ به سئوال خبرنگار ایرنا مبنی بر جانب‌داری وزیر امور خارجه انگلیس در رابطه با پرونده نازنین زاغری، گفت: در فضای سیاسی انگلیس فشار زیادی از سوی نهادهای مدنی روی وزارت خارجه و روی شخص بوریس جانسون به عمل می‌آید که وی را وادار کنند که در زمینهٔ آزادی خانم زاغری قدم‌های بلندی بردارد. این فشارها زیاد است و طبیعی است که اظهارات زیادی ممکن است از سوی مقامات انگلیسی صورت بگیرد، اما ما موضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص شرایط نازنین زاغری را به‌طور شفاف و روشن تشریح کرده ایم که ازنظر جمهوری اسلامی ایران هیچ شکی وجود ندارد که ایشان تبعه ایران است و به دلیل خطاهایی که مرتکب شده است از سوی دادگاه ایران به حبس متهم شده و اکنون در حال گذراندن حبسشان هستند. ایشان به‌طور قانونی به وکیل دسترسی داشته و درخواست تجدیدنظر روی حکم اولیه داشتند. دادگاه موضوع تجدیدنظر را بررسی کرده ولی نهایتاً رأی حکم بدوی را تائید کرده و تجدیدنظر رد شده است. بنابراین تمام‌رویه‌های قانونی به‌طور کامل طی شده است.
بعیدی نژاد افزود: فشارهای روحی نازنین زاغری و راتکلیف (همسر) را درک می‌کنیم که به دلیل اینکه فرزند کوچکی دارند و آن فرزند جدای از ایشان است و از سوی پدر و مادر زاغری در ایران نگهداری می‌شوند، تحت فشارهای روحی قرار دارند. هرچند زاغری به‌طور کامل این امکان رادارد که فرزندش را به‌طور منظم ملاقات کند و دسترسی‌های لازم را ایران برای وی فراهم کرده اما شاهد هستیم که مساله مادر و فرزندی احساسات مردم را در انگلیس برانگیخته و باعث فشار سیاسی روی مقامات انگلیس شده است. اما این احساسات نهایتا باعث تغییر ماهیت موضوع پرونده نخواهد شد. خانم زاغری یک تبعه ایرانی است که از سوی دادگاهی در ایران به زندان محکوم‌شده است. در ارتباطی که با مقامات انگلیسی داشتیم و در مکالمات تلفنی و گفتگوهایی که بین طرفین انجام شده ابراز امیدواری شده است که اگر از منظر انسانی امکانی وجود داشته باشد، قطعاً مقامات ایرانی مساعدتهایی را فراهم خواهند کرد.
وی ادامه داد: اما این موضوع هیچ ربطی بین مسائل دیگر سیاسی بین دو کشور ندارد و هر بحثی ماهیت خود را دارد. بنابراین اینکه بین موضوع پرونده خانم زاغری و مسائل دیگر بخواهد ارتباطی برقرار شود، فقط نوعی فضاسازی‌های سیاسی می باشد.
سفیر کشورمان افزود: همواره اعلام کردیم که موضوع خانم زاغری به‌طور مجزا یک موضوعی است که از منظر انسانی از سوی مقامات ایران مورد توجه قرار خواهد گرفت اما ارتباطی با موضوعات دیگر ندارد.
*** تحمیل دستور کار برای سفر جانسون سازنده نیست
بعیدی نژاد در پاسخ به سئوال دیگر خبرنگار ایرنا مبنی بر اینکه دستور کار سفر وزیر امور خارجه انگلیس به ایران با توجه به فضاسازی رسانه‌های انگلیسی در ارتباط با اولویت‌بخشی به حل پرونده نازنین زاغری چیست، گفت: به دلیل روابط با فراز و نشیبی که با انگلیس مواجه بودیم، مسائلی هستند که سال های زیادی است در دستور کار روابط دوجانبه قرار دارد. همان‌طور که مستحضر هستید روابط دو کشور در حد سفیر ارتقاء پیدا کرده و انتظارات دو طرف در مورد اینکه برخی از مشکلات موجود حل‌وفصل بشود، بالاتر رفته است. بخصوص بعد از اجرای برجام انتظارداریم که بتوانیم روابط شفاف‌تری در زمینه های اقتصادی، تجاری و ارتقاء روابط بازرگانی و بانکی داشته باشیم؛ و این انتظارات مکرراً با طرف انگلیسی مطرح شده است.
وی افزود: خوشبختانه طرف انگلیسی مواضع روشنی در خصوص اجرای برجام داشته و همواره در تماس‌های خود با طرف آمریکایی و طرف‌های دیگر بر اجرای برجام تأکید کرده‌اند. ما هم در بحث‌هایی که به‌صورت پیوسته با طرف انگلیسی داشتیم بر اجرای همه‌جانبه برجام و اجرای متقابل برجام از طرف همه اعضاء تأکید داشتیم و این انتظار هست که پس از اجرای برجام برخی محدودیت‌هایی که وجود دارند، برداشته شوند .
سفیر کشورمان گفت: همچنین در رابطه با مسائل منطقه دیدگاه‌هایی داریم که بایستی با یکدیگر در میان بگذاریم. طبیعتاً همه دیدگاه‌های ما با دولت انگلیس یکی نیست. دیدگاه‌های روشنی در مورد برخی از مسائل داریم و این‌ها مسائلی است که به‌طور شفاف در مورد آن بایستی گفت‌وگو شود، و این موضوعات در جریان سفر جانسون به تهران هم دنبال خواهد شد.
وی افزود: بنابراین اینکه برخی از جریان‌های سیاسی و رسانه ای در انگلیس سعی دارند دستور کار تحمیل‌شده ای برای دیدار جانسون فراهم کنند، از نظر ایران سازنده نیست. اینکه عده‌ای تلاش می‌کنند تا موضوع سفر وزیر خارجه انگلیس را از مساله زندانی بودن خانم زاغری پر کنند، فضاسازی رسانه‌ای است. در واقعیت موضوعات متعددی در روابط دو طرف وجود دارند که در مورد آن در حال صحبت و گفت‌وگو هستیم و امیدواریم که این مسیر گفت‌وگو به‌خوبی ادامه پیدا کند.