روسیه چه برنامه ای برای سوریه دارد؟

العالم - سوریه

پس از این اظهارات، گمانه زنی های فراوانی در محافل سیاسی مطرح شد مبنی بر اینکه منظور پوتین خروج ایران و حزب الله از سوریه در کنار آمریکا، ترکیه و سایرین بوده است. 

هر چند که در چند ماه گذشته مقام های روسی از جمله سرگئی لاوروف وزیرخارجه روسیه ازعملکرد کشورها در سوریه انتقاد کرده بودند و همواره نوک پیکان این انتقادها به سمت آمریکا و نیروهای ائتلاف به رهبری این کشور نشانه رفته بود و در مقابل اعلام می کردند، ایران به درخواست دولت قانونی سوریه با این کشور همکاری می کند و هم اکنون در قالب فرمت آستانه با تهران و آنکارا در پی رفع بحران سوریه هستند. 

گمانه زنی ها در خصوص اظهارات اخیر پوتین ادامه داشت که آلکساندر لاورنتیف نماینده رئیس جمهوری روسیه در سوریه دراین باره گفت:همه نیروهای خارجی از جمله آمریکایی، ترکیه، ایرانی و جنبش حزب الله لبنان باید سوریه را ترک کنند، خروج نیروهای خارجی روندی زمان بر است و باید همراه سایر اقدام ها باشد. با تثبیت اوضاع، فقط دو پایگاه نظامی روسیه در سوریه باقی می ماند و هیچ نیروی نظامی خارجی دیگری در این کشور نخواهد بود. 

وی بار دیگر تاکید کرد که واشنگتن به همین بهانه (باقی ماندن گروه های کوچک تروریست ها) نیروهای خود را در شمال سوریه حفظ کرده است، مقام های آمریکا می گویند تا زمانی که شرایط زندگی امن در شمال سوریه کامل فراهم شود، نظامیان آمریکایی به حضور خود ادامه خواهند داد. 

در ایران و بسیاری از رسانه های منطقه ای و جهان آن بخش از اظهارات لاورنتیف دال برخروج ایران و حزب الله پس ازپایان جنگ از سویه برجسته شد مبنی بر اینکه روسیه معامله ای در خصوص سوریه انجام داده است و به دنبال تغییر جریان بازی در کشوری است که در چند سال گذشته با کمک تهران، آن را از چنگال تروریست هایی همچون داعش نجات داده است. 
در کنار موضوع سوریه، توافق هسته ای با ایران موسوم به برجام نیز با عهدشکنی آمریکا و خروج از توافق هسته ای وارد مرحله تازه ای شده که اوضاع خاورمیانه را پیچیده تر از گذشته کرده است و نمی توان این مولفه را از رویکرد جدید مسکو در سوریه تفکیک کرد. 

بلافاصله یک روز پس از اعلام دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر خروج از توافق هسته ای با ایران، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی 19اردیبهشت در سفر به روسیه تلاش کرد پوتین را با تصمیم اخیر آمریکا همسو کند، اما از کرملین خبر رسید که وی اعلام کرده مواضع مسکو و تل آویو در این زمینه تفاوت دارد و روسیه پایبند حفظ برجام با وجود خروج آمریکا از توافق است. 

براساس گزارش رسانه های صهیونیستی، اسرائیل درخواست دیگری از پوتین هم داشت مبنی بر اینکه باید ایران از سوریه خارج شود و اسرائیل نمی تواند این حضور را کنار خود تحمل کند. 
پس از بازگشت نتانیاهو به فلسطین اشغالی، رژیم صهیونیستی از انجام حملاتی به مناطق مختلف سوریه خبر داد و مدعی شد که به مواضع ایران حمله کرده است. وزارت دفاع روسیه نیز بلافاصله اعلام کرد: بیش از نیمی از 70 موشک پرتاب شده با آتش پدافند هوایی سوریه رهگیری و نابود شد. 

رسانه های سوری نیز خبرهای رسانه های رژیم صهیونیستی و بعضا غربی را تکذیب کردند. 

میخاییل بوگدانف معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز ساعاتی بعد تشدید تنش ها در سوریه را نگران کننده و خطرناک خواند. 

وی گفت: این اقدامات در خاک سوریه توجه را از مبارزه با تروریست های داعشی منحرف می کند و حل و فصل سیاسی مناقشه را به تاخیرمی اندازد. اقدامات اخیر به این دلیل خطرناک است که در خاک کشوری ثالث و مستقل رخ می دهد. 

پس از رجزخوانی های مقامات و وزیر جنگ رژیم صهیونیستی علیه حضور ایران در سوریه و احتمال حمله به دولت سوریه، تصمیم دیگر کرملین مبنی بر اینکه روسیه از تحویل اس 300 به دمشق منصرف شده، این گمانه زنی ها را بیشتر کرد که رژیم اشغالگر قدس به آنچه که در سوریه خواسته نزدیک شده است. 

مذاکرات روسیه با غرب برای حفظ برجام نیز همزمان با رایزنی ها در خصوص نقش منطقه ای ایران در سوریه آغاز شده است. نباید این واقعیت را نادیده گرفت که اقدام آمریکا مبنی بر خروج از توافق هسته ای توانسته مسکو را پس از دوماه تنش در باره موضوع مسمومیت سرگئی اسکریپال جاسوس روس در انگلیس و اخراج 150 دیپلمات روسیه از کشورهای عمدتا عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و غربی به اروپا نزدیک کند. 

اروپا نیز اگر چه در موضوع توافق هسته ای مخالف آمریکاست و با روسیه و چین همراه شده، اما در خصوص برنامه های موشکی و نقش ایران در خاورمیانه نگاه متفاوتی دارد. به نظر می رسد نگرانی ادعایی غرب در این رابطه در تماس های مکرر امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه و رئیس جمهوری روسیه در کنار دیدار مرکل با پوتین چندین بار مطرح شده است. 

مقامات روسیه بارها ازبرجام به عنوان توافقی یادکرده اند که مانع بحرانی شدن وضعیت خاورمیانه شده و در راستای جلوگیری ازگسترش تسلیحات هسته ای در جهان به وقوع پیوسته وبرای همه سودمنداست. از سوی دیگر آنان برخلاف غرب نقش ایران در مبارزه با تروریسم راسازنده می دانند، با این وجود با مثلث آمریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان در مقابل ایران مواجهند که از هیچ اقدامی برای ضربه زدن به جمهوری اسلامی دریغ نمی کنند. 

نمونه بارز این اقدامات، زیرپا گذاشتن حیثیت آمریکا توسط دونالد ترامپ در توافق هسته ای با ایران است، زیرا حاضر شد برخلاف نظر فرانسه، انگلیس، آلمان و چین برای ماندن واشنگتن در برجام، زیر تعهدات خود بزند و بیش از 10 گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص متعهد بودن تهران به توافق هسته ای را زیر پا بگذارد. 

بسیاری از تحلیلگران معتقدند که آمریکا ایران را دلیل شکست های پیاپی خود در منطقه و ناکامی ها دراجرای سیاست های سلطه جویانه در خاورمیانه می داند، از این رو رویکرد واشنگتن را بر دشمنی با تهران استوار کرده و برای رسیدن به اهداف خود نیز ترسی از روبرو شدن با جنگی تازه ندارد. 

برخی معتقدند برهمین اساس اولویت نخست روسیه در شرایط کنونی آرام کردن اوضاع سوریه برای ماندن بشار اسد درقدرت است و در باره برجام نیز در پی نزدیک شدن به کشورهای اروپایی است تا افزون بر کسب منافع اقتصادی همکاری با ایران با سیاست های آمریکا در منطقه مقابله کند، البته برخی از کارشناسان و صاحب نظران روسی معتقدند، اروپا توانایی موفقیت در آزمون دشوار نشان دادن حق حاکمیت خود در مقابل واشنگتن را ندارد و در نهایت به سمت کاخ سفید گردش خواهد کرد. 

برخی کارشناسان روس احتمال اقدام نظامی آمریکا را در صورت ناتوانی در مجبورکردن تهران به نشستن پشت میزمذاکرات بعید نمی دانند، زیرا بسیاری از اقدامات ترامپ نسنجینده و غیرمنطقی است و به پیامدهای اقدامات خود نمی اندیشد. 

آنچه مسلم است اینکه محور قرار گرفتن ایران در رایزنی های اخیر مقامات جهان، نشان از استقلال و قدرت جمهوری اسلامی ایران و تاثیرگذاری جمهوری اسلامی در معادلات منطقه ای دارد، زیرا در روابط با سایر کشورها بارها نشان داده استقلال نظر دارد، اهداف خود را دنبال می کند و وابسته به تصمیم غرب یا شرق نیست. 

بنابراین نباید تصور کرد، ایران چشم انتظار کمک دائمی کشور دیگری است مخصوصا روسیه هرچند در سالیان اخیر بر اساس منافع مشترک و تلاش های مقامات، دو کشور روابط تنگاتنگی دارند، اما مسکو در بسیاری از موضوعات دیگر با تهران اختلاف نظر داشته است. 

باید واقعگرایانه به تصمیم گیری های روسیه نگاه کرد، این کشور اولویت را بر منافع ملی خود استوار کرده است و غیرمنطقی است که تصور کنیم روس ها به دلیل روابط نزدیک سیاسی و امنیتی با تهران و تلاش های دیپلماتیک چهار سال گذشته، همواره در کنار تهران خواهند ایستاد، زیرا مسکو در 18 سال گذشته نشان داده تمایل به سیاست برد – برد دارد. 

در شرایط کنونی، این جمهوری اسلامی ایران است که نقش تعیین کننده را بازی می کند و باید مانند گذشته به توان چانه زنی، قدرت دفاعی و پشتوانه مردمی خود اتکا کرده تا از تهدیدها فرصت بسازد و کشور را بار دیگر از توفان هایی که بر سر راه آن قرار میدهند، عبور دهد، همانگونه که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر خود در اولین روز از بهار قرآن ماه مبارک رمضان در حسینیه امام خمینی(ره) اعلام کردند که آمریکا و همدستان او در مقابل سنت تخلف ناپذیر الهی مجبور به شکست و تسلیم خواهند بود. 

ایرنا