العالم- ایران/ سیاسی
رضا هاکان تکین سفیر ترکیه در تهران امروز (یکشنبه) در دومین سالگرد کودتای ترکیه در نشستی خبری در محل سفارتخانه این کشور در تهران به تشریح تحولات کنونی ترکیه پرداخت و به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد.
سفیر ترکیه عنوان کرد که هیچ شکی در مورد اینکه فتح الله گولن پشت اقدام به کودتای 15 ژولای بوده است، نداریم.
وی اضافه کرد: گولن با سازمانی که تشکیل داده بود، در شب کودتا تلاش کرد علیه اراده مردم ترکیه، حاکمیت را به دست بگیرد و به شکل کاملا بی رحمانه‌ای دست به این اقدام زد به نحوی که در پی آن ۲۵۱۱ نفر کشته و بیش از دو هزار و ۲۰۰ نفر زخمی شدند.
این دیپلمات ترکیه ادامه داد: در طی تحقیقات و بازجویی‌های به عمل آمده در دو سال گذشته، مدارک و شواهد بسیار متقنی به دست آمده که نشان داد حتی در شب کودتا،کسانی که دست به کودتا زده بودند باگولن در ارتباط بودند.
وی همچنین گفت که برای شناخت گولن و سازمان تروریستی بزرگی که تشکیل داده بود، تنها نگاه به وقایع ۱۵ ژولای کفایت نمی‌کند، بلکه این موضوع یک پیشینه بیش از ۳۰۰ ساله دارد که تلاش برنامه‌ریزی شده‌ای برای نفوذ در نظام ترکیه و ساختارهای حقوقی و قضایی این کشور و به دست گرفتن نهادهای اقتصادی ترکیه صورت گرفته بود.
هاکان تکین همچنین اضافه کرد: حاکمیت ترکیه در دو سال پیش از کودتا ماهیت این سازمان را تشخیص داده بود و شروع به پاکسازی کرده بود.
وی اضافه کرد: برخی تحلیلگران معتقدند که آنها برای تاریخی دیرتر از 15 ژولای برای کودتا برنامه ریزی کرده بودند و خوشبختیم در سایه مقاومت مردم مبارز ترکیه آنها نتوانستند به اهدافشان دست یابند.
هاکان تکین ادامه داد: سازمان تروریستی گولن در ترکیه فعال نبوده و در 160 کشور موسسات تبلیغی و آموزشی دارد و تلاش می‌کنند نیروهای خود را پرورش دهند. اقدامات این سازمان زنگ خطری برای سایر کشورهاست که متوجه این سازمان بشوند.
وی گفت که ستون فقرات این سازمان در ترکیه شکسته است.
سفیر ترکیه همچنین از حمایت قاطع و صریح ایران در ساعات اولیه کودتا قدردانی کرد و افزود: این رویکرد برای ما ارزشمند است، اما باعث تعجب ما نشد، چون ایران کشور نزدیکی به ماست و اهمیت زیادی برای آ» قائلیم، ایران هیچ وقت اجازه نداد که گولن فعالیت‌هایی را صورت دهد.
وی خاطرنشان کرد: کسانی به شکل فردی وابسته به سازمان گولن تلاش کردند فعالیت‌هایی را انجام دهند که برای برخورد با این گروه با ایران همکاری کردیم و به این همکاری‌ها ادامه می‌دهیم.
*هنوز از طرف دولت آمریکا درخواست رسمی مطرح نشده
وی در پاسخ به سؤالی درباره اینکه آیا آمریکا از ترکیه برای اعمال تحریم‌ها علیه ایران پیروی می‌کند؟ گفت: تا به امروز هنوز از طرف دولت آمریکا درخواست رسمی مبنی بر اینکه باید درباره ایران چنین کاری را انجام دهید مطرح نشده، ولی در آینده نزدیک منتظر هیأتی از آمریکا هستیم تا درخواست‌هایشان را در این زمینه به ما منتقل کنند. بعد از دیدار رسمی با مقامات آمریکایی خواسته‌های آنها را خواهیم فهمید.
سفیر ترکیه ادامه داد: ما متوجه هستیم که آمریکایی‌ها می‌خواهند در حوزه اقتصادی در تمامی بخش‌ها تدابیر و سیاست‌هایی را در پیش بگیرند تا ایران را در تنگنا قرار داده و به آن فشار وارد کنند، اما از سوی دیگر شاهد تناقضاتی در اظهارنظرهای مقامات آمریکایی در رسانه‌ها هستیم. به عنوان مثال یک روز عنوان می‌کنند که می‌خواهیم صادرات نفت ایران را به صفر برسانیم و چند روز بعد عنوان کردند که استثنائاتی درباره صادرات نفت ایران قائل هستند.
*تحریمهای یکجانبه را نه مشروع و نه مفید می‌دانیم
هاکان تکین ادامه داد: سیاست ترکیه آشکار است و در عالی‌ترین سطوح نیز اعلام شده، ما تحریمهای یکجانبه را نه مشروع و نه مفید می‌دانیم و کشوری نیستیم که سیاستهای خود را براساس اراده تحمیلی دیگران تعیین کنیم چه آمریکا چه هر کشور دیگری.
وی خاطرنشان کرد: در مورد تحریم‌ها پیشینه ترکیه روشن است و در دوران تحریم‌ها در کنار مردم ایران قرار گرفت و کمک‌های خود را دریغ نکرد.
به گزارش فارس، سفیر ترکیه گفت: ایران برای ما کشور مهم و همسایه است و روابط اقتصادی گستردهای با آن داریم و در حوزه‌های سیاسی دفاعی و امنیتی همکاری‌ها و منافع مشترکی هم با هم داریم.
* یکپارچگی در سیاست خارجی ترکیه
وی همچنین در پاسخ به سؤالی درباره سیاست خارجی ترکیه در دوران جدید ریاست جمهوری اردوغان نیز بیان کرد: ما در حوزه‌های زیادی با ایران همکاری و روابط نزدیکی داریم و با عراق نیز همین طور. ما با همسایگان و کشورهای منطقه روابط نزدیک و خوبی داریم.
هاکان تکین افزود:در سیاست خارجی ترکیه یکپارچگی و تداومی وجود دارد که با اتفاقاتی که می‌افتد نمی‌توانیم بگوییم تغییر می‌کند.
سفیر ترکیه اظهار داشت: بعد از رفراندوم تغییر قانون اساسی و انتخابات قوه اجرایی قدرت بیشتری پیدا کرده و امکان اینکه تصمیمات با اقتدار بیشتری گرفته شود، هست. انتظار نداریم بعد از این تغییرات، تغییر مشخصی در سیاست خارجی ترکیه رخ دهد.
*تلاش‌ها برای منزوی کردن ایران در منطقه و جهان مفید نیستند
سفیر ترکیه همچنین در پاسخ به سوال خبرنگار فارس، درباره اینکه ترکیه تا چه زمانی حاضر است در مقابل تحریمهای آمریکا علیه ایران بایستد؟ اظهار داشت: در مورد اینکه دقیقا آمریکا چه درخواستی از ما دارد نمی دانیم و الان نمی‌توانیم بگوییم که چه تدبیری را اتخاذ خواهیم کرد.
هاکان تکین ادامه داد: این موضوع مهمی است و صرفا در مورد ترکیه نیست و درباره کشورهای مهم جهان از جمله کشورهای آسیایی، چین، ژاپن و ... نیز هست و همه به دنبال این هستند که چطور می‌توانیم در ارتباط با ایران تاثیر تحریمهای آمریکا را به حداقل برسانیم.
وی گفت: اقتصاد ترکیه مبتنی بر بازار آزاد و در یکپارچگی با نظام اقتصاد جهان است و در خصوص قدرت آمریکا در نظام مالی جهان آگاه هستید و در حوزه روابط بانکی اینکه چه اتفاقی می‌افتد کار ساده‌ای نیست. بعد از اینکه ترامپ گام‌های یکجانبه‌ای برداشت شاهد بودید که این اقدامات واکنش جهانی را در پی داشت که چطور در مقابل این اقدامات ایستادگی کرد.
هاکان تکین افزود: تلاشمان این است با کشور همسایه خود روابط را به شکلی ادامه دهیم که تحریم‌ها تاثیری نداشته باشد و اگر داشته باشد، اثرات آن به حداقل برسد.
سفیر ترکیه همچنین گفت: تلاش‌ها برای منزوی کردن ایران در منطقه و جهان مفید نیستند و این را در مذاکرات با آمریکا مطرح کرده‌ایم.
* به دنبال یکدست کردن فضای اجتماعی و سیاسی نیستیم
به گزارش فارس، سفیر ترکیه در پاسخ به سؤالی درباره پاکسازی‌ها در ترکیه بعد از کودتا و بازداشت خبرنگاران و ... عنوان کرد: وقتی درباره پاکسازی عناصر وابسته به گولن صحبت می‌کنیم کسانی هستند که اقدامات تروریستی انجام دادند و منظور ما یکدست کردن فضای اجتماعی و سیاسی نیست.
وی افزود: ما با نهادی روبرو هستیم که ساختار پیچیده‌ای دارد و به لحاظ ساختاری با نمونه‌های دیگر متفاوت است. این سازمان نفوذ گستردهای در نهادهای مختلف از جمله رسانه‌ها داشته و برای برخورد با این سازمان نیازمند برخورد با عناصر آن در تمام نهادها هستیم. تنها هدف برخورد با برخی کسانی که به عنوان خبرنگار بودند برخورد با گروه‌های تروریستی بوده و هیچ وقت به مثابه فشار بر افراد عادی و رسانه‌ها نبوده است.
هاکان تکین یادآور شد: اما سازمان گولن و پ.ک.ک با پروپاگاندای رسانه‌ای توانستند این برخوردها را به عنوان برخورد با رسانه‌ها جا دهند و بر برخی اذهان در خارج از کشور تاثیر بگذارند.
به گفته وی خارج شدن افراد این چنینی از رسانه‌ها باعث قدرتمندتر شدن رسانه و باورپذیری بیشتر آنها خواهد شد.
این دیپلمات ترکیه اضافه کرد: دستگاه قضایی ترکیه پرونده آنها را بررسی می‌کند و اگر آنها در روند قضایی مجرم شناخته شوند می‌توانیم به عنوان مجرم از آنها یاد کنیم. دستگاه قضایی کار خود را بیطرفانه در این زمینه انجام می‌دهد.
*باور داریم که سوریه راه‌حل نظامی ندارد
به گزارش فارس، وی در پاسخ به سؤال دیگری خاطرنشان کرد: در مورد مذاکرات منطقه بدون تنش در جنوب سوریه، ما از طرف‌های این مذاکره نبودیم و از اینکه به چه شکلی انجام و اجرا شد،اطلاع دقیقی نداریم. اینکه آمر یکا با روسیه در این خصوص به تفاهمی رسیدند یا نرسیدند اطلاعی ندرام و ارتباطی هم به ما ندارد.
سفیر ترکیه ادامه داد: در مورد حوزه‌های بدون تنش در چارچوب روند آستانه، مقرر شده بود تنها منطقه‌ای که تفاهمات در آن جاری است، «ادلب» است و در مناطق دیگر وضعیت فرق می‌کند و اگر رژیم سوریه بخواهد در ادلب هم تحرکاتی را انجام دهد، می‌تواند نتایج بسیار شدیدی به همراه داشته باشد و ادامه تفاهم بدون تنش در ادلب از نظر ما اهمیت دارد.
وی خاطرنشان کرد: ما این را به دو شریک دیگر در روند آستانه (ایران و روسیه) و مقامات ایران و روسیه هم تاکید کردیم که اگر ادلب بخواهد دچار آن سرنوشت شود، روند آستانه را بلاموضوع می‌کند.
این دیپلمات ترکیه همچنین گفت: ما باور داریم که سوریه راه‌حل نظامی ندارد و باید بر راه حل سیاسی متمرکز شویم و با همین درک، وارد روند آستانه شدیم.
وی عنوان کرد: اگر گام‌هایی علیه این منطقه برداشته شود، باعث می‌شود ما مجددا در رویکرد خود ارزیابی داشته باشیم.
سفیر ترکیه اضافه کرد: ترکیه علیه سازمان‌های تروریستی فعال در مناطق شمالی ترکیه، دو عملیات مهم را با موفقیت انجام داد. یکی عملیات «سپر فرات» در منطقه الباب و دیگری عملیات «شاخه زیتون» در منطقهعفرین علیه سازمان‌های تروریستی مثل داعش، پ.ک.ک و .... انجام و منطقه از لوث وجود سازمان‌های تروریستی پاک و گام‌هایی برای تاسیس حکومت‌های محلی در آن منطقه که مردم خودشان مناطق خود را بگردانند، برداشته شد.
این دیپلمات ترکیه تصریح کرد: قطعا نیتی برای اینکه حضور مداوم و بلندمدت در آن مناطق داشته باشیم، نداریم. خواسته ما توقف خونریزی و درگیری در سوریه و ایجاد نظامی فراگیر که تمام اقشار سوریه را نمایندگی کند و بتواند نمایندگی کل مردم سوریه را برعهده بگیرد، است.
وی گفت: باید هر چه سریعتر با قدرت بیشتری به راه‌حل سیاسی در این زمینه برگردیم و تمرکز کنیم تا بتوانیم به این راه‌حل دست یابیم و لزومی برای اینکه سربازان ترکیه در آنجا بمانند، باقی نمی‌ماند.
هاکان تکین با بیان اینکه برخی کشورها به دنبال اهداف امپریالیستی هستند، یادآور شد: ولی ما دنبال این اهداف نیستیم و هدف ترکیه توقف درگیری‌هاست و اینکه مردم سوریه خودشان تصمیم بگیرند و همچنین برطرف شدن تهدیداتی است که امنیت ملی ما را هدف گرفته است.
* اجازه نمی‌دهیم سازمان‌های تروریستی پشت مرزها علیه منافع و امنیت ترکیه به فعالیت ادامه دهند
به گزارش فارس، سفیر ترکیه در پاسخ به سؤال دیگری درباره ورود ترکیه به شمال عراق و اینکه آیا با ایران در این زمینه هماهنگی شده بود؟ خاطرنشان کرد: سیاست اصولی ما این است که اگر در کشورهای همجوار سازمان‌های تروریستی تهدیدی علیه ترکیه ایجاد کنند تلاش کنیم آن تهدید از طریق رایزنی با مقامات آن کشور برطرف شود. اگر آن کشور توانایی برخورد ندارد، اجازه نمی‌دهیم پشت مرزها این سازمان‌های تروریستی علیه امنیت و منافع ملی ترکیه به فعالیتشان ادامه دهند.
وی اضافه کرد: حضور پ.ک.ک در شمال عراق پیشینه‌ای نزدیک به ۳۰ سال دارد و با وضعیت دومی که گفتم در تطابق است.
هاکان تکین ادامه داد: در مورد مناطقی که پ.ک.ک به عنوان قرارگاه استفاده می‌کند، نیروهای دولت مرکزی عراق حضوری در آن مناطق ندارند و ما نیز تصوری از اینکه دولت مرکزی عراق بخواهد در کوتاه مدت تحرکی را نسبت به آن مناطق داشته باشد و عملیاتی را انجام دهد، پیش‌بینی نمی‌کنیم و پیش از این هم این مسئله را مطرح کردیم که حاضریم هر نوع همکاری را با دولت مرکزی عراق در این خصوص انجام دهیم و اگر قدرت کافی را ندارند آماده عملیات مشترک بر علیه گروه‌های تروریستی هستیم. این را قبلا مطرح کرده و در آینده نیز مطرح می‌کنیم.
به گزارش فارس، سفیر ترکیه گفت: اما در شرایطی که موجودیت پ.ک.ک پشت مرزهای ترکیه ادامه یابد و دولت مرکزی عراق نتواند برخوردی را داشته باشد، ترکیه با تکیه بر اصل دفاع مشروع که در حقوق بین‌الملل هم شناخته شده، تمام گام‌ها را برای برطرف کردن و از بین بردن این تهدیدات از امنیت ملی خود برخواهد داشت و تمام راه‌ها را برای مبارزه در پیش خواهد گرفت.
وی بیان کرد: تنها هدف عملیات ترکیه در شمال عراق، از بین بردن تهدیداتی است که در این منطقه متوجه ترکیه است و پاکسازی این منطقه از تهدیدات پ.ک.ک است و ما هیچ هدف دیگری را در شمال عراق پیگیری نمی‌کنیم.
این دیپلمات ترکیه خاطرنشان کرد: در هفته‌های گذشته انتخابات در عراق برگزار و بعد از تشکیل دولت جدید در عراق رایزنی‌ها را با دولت جدید ادامه خواهیم داد.
وی گفت: در مورد اینکه با ایران در شمال عراق هماهنگی انجام دهیم نمی‌توانم بگویم چنین همکاری وجود دارد ولی امکان همکاری در این زمینه وجود دارد بخصوص در منطقه‌ای که مرزهای ایران، عراق و ترکیه به هم می رسند. زیرا پ.ک.ک در آن منطقه تمرکز دارد و به واسطه پژاک علیه ایران فعالیت می‌کند و ما برای همکاری در مقابله با این سازمان و شاخه‌های آن آماده همکاری هستیم.
هاکان تکین ادامه داد: مقابله با پ.ک.ک یکی از سرفصل‌هایی است که همواره در همکاری‌های امنیتی ما با ایران وجود داشته و یکی از اولویت‌های ماست و ما برای همکاری بیشتر در این زمینه آماده‌ایم.
* به روابط خود با اتحادیه اروپا ادامه داده و می‌دهیم
به گزارش فارس، سفیر ترکیه در ادامه این نشست خبری درباره واکنش اتحادیه اروپا به این پاکسازی‌ها بیان کرد: سازمان فدتو، پ.ک.ک با فعالیت‌های تبلیغی تلاش داشتند برخی فعالیت‌ها را وارونه جلوه دهند.
وی گفت: دوستان اتحادیه اروپا که داعیه پرچمداری حقوق بشر و دموکراسی را دارند با رویکردی که از خودشان نشان دادند، بعد از کودتا در ۱۵ ژولای ۲۰۱۶۶، نتوانستند خیلی کارنامه روشنی از خودشان نشان دهند. آنها به جای اینکه بیایند از حقوق مردم و دولت قانونی که از طرف کودتاچیان به شکل بیرحمانه‌ای مورد حمله قرار گرفته، دفاع کنند از حقوق کودتاچیان دفاع کردند.
هاکان تکین افزود: در مورد عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا نیز برخی جریان‌ها در اتحادیه اروپا به صورت مداوم در تلاش برای ایجاد مانع بر سر راه عضویت ترکیه در این اتحادیه هستند و هر روز یک بهانه جدیدی مطرح می‌کنند.یک روز بعد از کودتا فرصت خوبی برای آنها فراهم شد که باز هم بهانه تراشی کنند.
این دیپلمات ترکیه یادآور شد: علیرغم برخورد ناحقی که با ما شده، روابط خود را با اتحادیه اروپا و دوستان اروپایی ادامه داده و می‌دهیم و البته این چیزی نیست که صرفا به اراده یک طرف بستگی داشته باشد، بلکه روابط براساس اراده طرفین شکل می‌گیرد و اینکه این روابط به چه سمت و سویی می‌رود، زمان می‌برد.
* اتحادیه اروپا به وعده‌های خود عمل نکرد
وی در پاسخ به انتقادات وارده به ترکیه در خصوص سوء استفاده از بحران مهاجرت نیز گفت: در خصوص بحران مهاجرت شاهد بودید که اروپا چطور فقط براساس منافع خودش عمل کرد. اتحادیه اروپا بعد از گذشت هفت سال از بحران سوریه، هنوز نیازی به اینکه اقدام فوری در این زمینه انجام دهد را احساس نکرده و زمانی که جمیعت چند ده هزار نفری از پناهجویان وارد اروپا شدند علیرغم ثروت و امکاناتی که داشت و می‌توانست از عهده آنها بربیاید ولی دچار وحشت شدند و اجلاس فوری برگزار و آن را بحران قلمداد کرده و خواستار گام فوری در این زمینه شدند.
هاکان تکین اضافه کرد: وقتی بحران پناهجویان به اوج رسید، اجلاسی بین اتحادیه اروپا و ترکیه برگزار و منجر به تفاهمی شد که تدابیری را اتخاذ و در چارچوب آن قرار شد اتحادیه اروپا دو کمک سه میلیارد یورویی را در اختیار ترکیه قرار دهد تا برای پناهجویانی که به ترکیه آمده بودند، هزینه شود ولی اتحادیه اروپا این وعده را به صورت کامل عملی نکرد.
وی با بیان اینکه ترکیه میزبان بیش از سه و نیم میلیون پناهجو است، خاطرنشان کرد: اتحادیه اروپا شروع به اتهام زنی علیه ترکیه کرد و عنوان کرد که ترکیه از این موضوع سوء استفاده می‌کند.
سفیر ترکیه در تهران تصریح کرد: کشورهای ثروتمندی که با چند هزار پناهجو دچار وحشت شده و آن را بحران می‌دانند، حق ندارند ترکیه را متهم به سوء استفاده از موضوع پناهجویان کنند.
* استفاده از ارزهای ملی
به گزارش فارس، هاکان تکین درباره افزایش حجم مبادلات تجاری ایران و ترکیه به ۳۰ میلیارد دلار و استفاده از ارزهای ملی نیز گفت: اولین کشوری که ایران با آن قراردادی برای تجارت با ارز ملی امضا و اجرایی کرد، ترکیه بود و مذاکرات مشابهی هم با روسیه و چین انجام شده ولی موافقتنامه با ترکیه امضا و به مرحله اجرا رسید.
وی افزود: ما تجارت با ارزهای ملی را از دو زوایه مفید می‌دانیم اول اینکه اگر این کار صورت بگیرد خودمان را از نوسانات دلار ، یورو و سایر ارزهای رایج بین‌المللی محافظت کردیم و دیگر اینکه اگر با ارزهای ملی تجارت کنیم خود را در برابر ضربه‌های ناشی از تحریم‌ها از سوی اتحادیه اروپا و هر کشور دیگری، حفظ کرده‌ایم.
سفیر ترکیه خاطرنشان کرد: اراده ما بر این است که این موافقتنامه را به صورت کامل اجرایی کنیم.
وی در عین حال گفت که در مناسبات تجاری بین ایران و ترکیه عدم تعادل زیادی وجود دارد و این تعادل به نفع ایران است. به عنوان مثال در نگاهی به ارقام سال ۲۰۱۷ شاهدیم که حجم صادرات ترکیه ۳.۲ میلیارد دلار و حجم صادرات ایران ۷.۵ میلیارد دلار بوده که این باعث می‌شود نتوان تهاتر انجام داد. زمانی تهاتر امکانپذیر است که تعادل در صادرات و واردات وجود داشته باشد.
* مذاکرات جدی با آمریکا برای استرداد گولن
وی همچنین در پاسخ به پرسشی گفت که مذاکرات جدی برای استرداد فتح الله گولن از فردای کودتا، با آمریکا شروع شده و اسناد و شواهد خیلی متقنی در این زمینه به آمریکایی‌ها ارائه شده ولی علیرغم دو سال هنوز اقدام جدی از سوی آمریکا صورت نگرفته است.
هاکان تکین گفت: آمریکایی‌ها می‌گویند این موضوع به سیستم قضایی ما مربوط می‌شود و ما نمی‌توانیم در کار این سیستم دخالت کنیم. این در حالی است که آمریکا رویکرد متضادی در قبال شهروندان یا کسانی که در ترکیه به اتهام قضایی بازداشت شده‌اند، اتخاذ کرده و خواستار آزادی فوری آنها شده است.
وی گفت: نه بحث گولن و اعضای رده بالای ترکیه و نه شهروندانی که با اتهامات مختلف در ترکیه بازداشت شده‌اند را عناصری برای چانه‌زنی نمی‌بینیم.
* نشست سران سه کشور احتمالا بعد از پایان تابستان در تهران
سفیر ترکیه همچنین درباره دیدار سران ترکیه، روسیه و ایران در تهران هم گفت: در آخرین نشست سران که آوریل در آنکارا برگزار شد، توافق شد که نشست بعدی در تهران برگزار شود ولی در مورد تاریخ تصمیم قطعی گرفته نشده و احتمالا بعد از پایان تابستان این نشست برگزار می‌شود. البته سیر تحولات سوریه می‌تواند زمان برگزاری این نشست را تحت تاثیر قرار دهد.