العالم - عربستان سعودی
عربستان اصرار دارد خاشقچی ساختمان کنسولگری را پس از ورود به آن در روز دوم اکتبر (ده مهر) ترک کرده است اما هیچ سند و مدرکی در این باره تا کنون ارائه نشده است.
رسانه های ترکیه ای ، آمریکایی و اروپایی هر یک با استناد به شواهد و مداراکی و یا استناد به منابع امینتی بدون نام بردن از منابع شان از قتل فجیع جمال خاشقچی خبر می دهند. آخرین خبری که بازتاب زیادی در سطح رسانه ها داشته است دسترسی مقامات امنیتی ترکیه به فایل های صوتی است که نشان از قتل خاشقچی دارد. به نوشته روزنامه واشنگتن‌پست شواهدي كه مقام‌هاي امنيتي تركيه در اختيار دارند براي افرادي در سازمان‌هاي اطلاعاتي غربي كه آن را مشاهده كرده‌اند «بهت‌آور» بوده است. يك مقام اطلاعاتيآمريكايي كه از ماهيت اين شواهد و مدارك آگاه است به واشنگتن پست گفته است: «اين مدارك كاملا واضح و قانع‌كننده است ... در اين فايل‌هاي صوتي مي‌توان به وضوح صداهايي به زبان عربي را شنيد و دقيقا مي‌توان لحظه به لحظه صداي مراحل بازجويي، شكنجه و قتل جمال خاشقچی را در اين فايل‌هاي صوتي شنيد.
عربستان در واکنش به فشار رسانه ها و درخواست دولتهای غربی برای توصیحات درباره جمال خاشقچی هیاتی را به ترکیه برای بررسی و تحقیق درباره ناپدید شدن روزنامه نگار عربستانی فرستاده است. هر چند به نظر می رسد پادشاهی عربستان مدرکی برای رفع اتهامات از خود برای نقشش در ناپدید شدن و قتل جمال خاشقچی ندارد. محمد بن سلمان ولیعهد عربستان متهم اصلی در این پرونده است. واکنشهای رسمی و دیپلماتیک مقامات امریکایی و اروپایی نشان می دهد که او همچنان می تواند امیدوار به حمایت آنها باشد. دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا در جمع خبرنگاران تاكيد كرده است كه حاضر نيست فروش اسلحه به عربستان سعودي را به دليل اين اقدام متوقف كند. ترامپ با اشاره به اين احتمال كه در صورت توقف فروش سلاح‌هاي امريكايي، عربستان سعودي ممكن است از چين و روسيه سلاح وارد كند تاكيد كرده است: " ما به هيچ وجه از اين اتفاق راضي نيستيم. اما اينكه قرار باشد 110 ميليارد دلار جاي ديگري خرج شود، با توجه به اينكه آنها دو گزينه جايگزين دارند، براي من قابل قبول نيست. من اصلا مايل نيستم كه جلوي ورود اين پول به كشور را بگيرم، آنها 110 ميليارد دلار در خريد تجهيزات نظامي هزينه كرده‌اند، تجهيزاتي كه باعث ايجاد فرصت شغلي در امريكا شده است ." همکاریهای نظامی میان کشورها بالاترین سطح همکاری است و این مواضع رئیس جمهوری آمریکا نشان می دهد مشخص شدن سرنوشت جمال خاشقچی هر چه باشد تاثیری در روابط آمریکا و عربستان ندارد.
در اروپا صریح ترین موضع گیری را امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه کرفته است. وی در گفت‌وگو با شبکه فرانس ۲۴ اظهار داشت: "آنچه درباره ناپدید شدن جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار سعودی به بیرون درز کرده بسیار خطرناک است و ما نیز منتظر روشن شدن حقیقت به طور کامل هستیم فرانسه می‌خواهد از راهی برای روشن شدن واقعیت در این پرونده که بسیار نگران کننده است، استفاده شود." ماکرون افزود: "به محض روشن شدن حقایق موضعی را در این پرونده اتخاذ می‌کند و این موضوع را با ولیعهد و پادشاه عربستان و نیز رئیس‌جمهوری ترکیه در میان خواهد گذاشت."
اما موضوع ناپدید شدن و به احتمال بسیار زیاد قتل جمال خاشقچی در موقعیت بسیار حساسی اتفاق افتاده است و محمد بن سلمان دیگر نمی تواند فقط به حمایت آمریکا و دولتهای اروپایی امیدوار باشد. او با برخی اصلاحات در عربستان مثل آزادی رانندگی برای زنان کوشید چهره متفاوتی از خود و پادشاه آینده عربستان در سطح افکار عمومی به خصوص در غرب ارائه بدهد. یکی از برنامه های محمد بن سلمان سند توسعه 2030 و کاهش وابستگی عربستان به نفت و گامی در جهت توسعه عربستان بود پروژه ای که هزینه آن پانصد میلیارد دلار برآورد شد . در همین راستا قرار است کنفرانس بین‌المللی "آینده سرمایه‌گذاری"در روزهای ۲۳ تا ۲۵ اکتبر (اول تا سوم آبان‌ماه) در ریاض برگزار شود . برای برگزاری این کنفرانس پادشاهی عربستان تمهدیداتی زیادی برای معرفی پروژه چشم انداز 2030 و جلب سرمایه گذاری شرکتهای بزرگ آمریکایی و اروپایی اندیشیده است. از جمله مهمانان این کنفرانس ، شخصیت‌هایی چون رئیس بانک جهانی، رئیس صندوق بین المللی پول در کنار وزرا و بازرگانان برجسته جهان هستند. استیون منوچین وزیر خزانه داری آمریکا با وجود فشار رسانه ها و افکار عمومی اعلام کرده است که در کنفرانس ریاض شرکت می کنند. اما رئیس بانک جهانی اعلام کرده است در نفرانس ریاض شرکت نمی کند. تعدادی از غولهای رسانه ای و اسپانسرهای این کنفرانس وتعدادی از سرمایه گذاران بزرگ اروپایی و آمریکایی اعلام کرده اند که در کنفرانش چشم انداز آینده عربستان در ریاض شرکت نمی کنند.
ریچارد برانسون٬ سرمایه‌دار انگلیسی و بنیانگذار مجموعه شرکتهای ویرجین روز جمعه اعلام کرد که مذکرات سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری با عربستان را به حالت تعلیق درآورده است. آقای برانسون همچنین دو پروژه مربوط به صنعت توریسم را نیز متوقف کرد. این سرمایه‌دار معروف در بیانیه ای گفت: "اگر آنچه در ترکیه گزارش شده برای جمال خاشقچی٬ روزنامه‌نگار رخ داده درست باشد٬ به وضوح امکان هرگونه مراوده بازرگانی همه ما را در غرب با عربستان تغییر خواهد داد." در کنار این چهره‌های شناخته شده٬ رسانه‌های مهمی نظیر روزنامه نیویورک تایمز نیز اعلام کردند که از شرکت در کنفرانس خودداری می‌کنند. نیویورک‌تایمز٬ حامی رسانه‌ای این کنفرانس نیز بود. روزنامه فایننشیال تایمز دیگر حامی رسانه‌ای این کنفرانس اعلام کرد که در کنفرانس حاضر نخواهد شد. سی‌ان‌ان و سی‌ان‌بی‌سی٬ دو غول رسانه‌ای آمریکایی هر دو از حامیان رسانه‌ای این کنفرانس بودند آنها نیز در روز جمعه اعلام کردند از این کنفرانس کناره‌گیری خواهند کرد. پس لرزه های ناپدید شدن و قتل جمال خاشقچی همچنان ادامه دارد و پیامدهای این رویداد همچنان در عرصه بین الملل دامنگیر پادشاهی عربستان خواهد بود.
مرتضی مکی