العالم - گزارش
شهرک‌سازیها همواره از مسائل مهم مطرح در درگیری اعراب و اسرائیل بوده است. جامعه بین‌المللی نیز به همین دلیل حساسیت زیادی نسبت به این مسئله داشته و در قبال احداث و توسعه مداوم شهرک‌ها در طول دهه‌های اخیر در کرانه باختری و شهر قدس واکنش نشان داده و آن را محکوم کرده است. دلیل این امر هم مغایرت شهرک‌سازی‌های صهیونیستها با قوانین و موازین بین‌المللی است. کنوانسیون لاهه، کنوانسیون چهارم ژنو و قطعنامه‌های شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل خواهان توقف احداث و برچیدن شهرک‌ها از طرف رژیم صهیونیستی به‌عنوان نیروی اشغالگر و تغییر ندادن بافت جمعیتی، علائم و نشانه‌ها و هویت تاریخی و فرهنگی این مناطق شده است.
باوجوداینکه آمریکا همواره از حامیان بی‌قیدوشرط سیاست‌های صهیونیستها در منطقه بوده است، اما سیاست سنتی این کشور در طول دهه‌های گذشته بر غیرقانونی بودن شهرک‌ها تأکید کرده است و حتی در دولت اوباما این سیاست تا جایی پیش رفت که آمریکا در قبال قطعنامه 2334 شورای امنیت در دسامبر سال 2016 میلادی که شهرک‌سازی را غیرقانونی و ایجاد شهرک‌ها را جنایت جنگی دانست، از وتو استفاده نکرد.
اما دولت جدید ایالات‌متحده به ریاست ترامپ با کنار گذاشتن سیاست سنتی و نادیده گرفتن قوانین و مصوبات بین‌المللی به حمایت خود از رژیم صهیونیستی و خصوصاً جناح حاکم به ریاست نتانیاهو پرداخت و در وهله نخست، از انتقال سفارت آمریکا به شهر قدس خبر داد و در وهله دوم، حاکمیت این رژیم بر بلندیهای جولان اشغالی سوریه را به رسمیت شناخت.
سومین تصمیم دولت ترامپ «قانونی» دانستن شهرک‌ها بود که به‌منزله کودتا علیه سیاست سنتی آمریکا بود. این تصمیم صرف‌نظر از مغایرت‌های حقوقی، پرسش‌هایی را درباره اهداف دولت آمریکا از این تصمیم در سایه شرایط کنونی و تأثیر آن بر وضعیت فلسطینی‌ها، اسرائیل و منطقه مطرح می‌کند.
در سطح داخلی فلسطین، تصمیم آمریکا در قانونی دانستن شهرک‌سازی باعث تقویت گفتمان مقاومت خواهد شد که به‌طور خاص جنبش‌های فلسطینی حماس و جهاد اسلامی آن را نمایندگی می‌کنند. در مقابل، رویکرد سازشکارانه را تضعیف خواهد کرد که جنبش فتح و تشکیلات خودگردان فلسطین نماینده آن هستند. این تصمیم حتی باعث شکاف در درون جنبش فتح خواهد شد و برخی را به‌یقین خواهد رساند که رویکرد سازشکارانه نمی‌تواند حقوق ملت فلسطین را تأمین کند.
راهکار دو دولتی در کما
قانونی دانستن شهرک‌سازی درسایه وجود 316 تا 515 شهرک با جمعیت 648 هزار و 672 نفر باعث خواهد شد تا ایده سازشِ مبتنی بر تشکیل «دو دولت» فلسطینی و صهیونیستی که در آمریکا تا پیش از به قدرت رسیدن ترامپ و کشورهای عربی همواره به دنبال آن بوده‌اند، کنار گذاشته شود زیرا بقای شهرک‌ها عملاً تشکیل دولت فلسطینی را ناممکن خواهد کرد. پشتیبانی آمریکا از شهرک‌نشینان آن‌ها را در برخورد با فلسطینی‌ها در کرانه باختری جسورتر خواهد کرد. در سایه این وضعیت، گفتمان گروه‌های مقاومت مبنی لزوم مبارزه مسلحانه با اسرائیل برای آزادسازی اراضی اشغالی به‌ویژه در کرانه باختری تقویت خواهد شد.
اما در سطح داخلی رژیم صهیونیستی، قانونی دانستن شهرک‌سازی باعث تقویت دو جریان دینی صهیونیستی و حریدی و احزاب برآمده از آن‌ها خواهد شد. این دو جریان در طول ده‌ها روزبه‌روز بانفوذ در ارکان مختلف، بر قدرت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، نظامی، امنیتی و رسانه‌ای خود افزوده‌اند. درپی اشغال کرانه باختری درسال 1967 میلادی و آغاز شهرک‌سازی، ابتدا پیروان جریان دینی حریدی و سپس جریان دینی صهیونیستی با استفاده از مشوق‌های مالی در این شهرک‌ها مستقر شدند که حزب «خانه یهودی» و حزب «راست جدید» از مهمترین احزاب برآمده از جریان دینی صهیونیستی و حزب «شاس» و «یهودات هتوراه» از مهمترین احزاب برآمده از جریان دینی حریدی در سیاست کنونی اسرائیل به شمار می‌روند.
تصمیم شخصی ترامپ برای حمایت از نتانیاهو
تصمیم جدید دولت ترامپ در قانونی دانستن شهرک‌ها در شرایط کنونی با اهداف کوتاه مدت و بلند مدت گرفته شده است. حمایت از نتانیاهو یا بهتر بگوییم حزب لیکود و تقویت جایگاه احزاب دینی به‌عنوان هم‌پیمانان سنتی اردوگاه راستگریان اسرائیل ازجمله اهداف آمریکا در خصوص قانونی دانستن شهرک‌ها است. این امر باعث مشارکت بیشتر طرفداران احزاب دینی در انتخابات احتمالی آینده و افزایش کرسی‌های آن‌ها و به‌تبع آن افزایش کرسی‌های اردوگاه راست‌گرایان در مقابل اردوگاه چپ‌گرایان خواهد شد.
دولت ترامپ با قانونی دانستن شهرک‌ها میخ نهایی را بر تابوت ایده «دو دولت» می‌زند و عملاً تشکیل کشور فلسطینی در سایه وجود شهرک‌ها را غیرممکن می‌سازد. این تصمیم آمریکا در کنار انتقال سفارتخانه به قدس در راستای هدف بلندمدت آمریکا در قالب طرح موسوم به «معامله قرن» در مقابل مسئله فلسطین گرفته شده است که براساس آن، خبری از تشکیل کشوری فلسطینی نخواهد بود و پناهندگان فلسطینی در خارج اسکان دائمی خواهند یافت و فلسطینی‌های داخل نیز کوچانده خواهند شد. این وضعیت گرچه هوشیاری بیش‌ازپیش فلسطینیان و جهان اسلام و برنامه‌های عملیاتی را برای مواجه با آن می‌طلبد اما درعین‌حال می‌تواند تنها اقدامی نمادین برای نشان دادن حمایت شخص دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور ایالات‌متحده از بنیامین نتانیاهو و حزب لیکود باشد. مخالفت اروپاییان با این اقدام آمریکا امکان اقدام دیگر در این زمینه را حداقل تا مدتی کم خواهد کرد. درهرصورت رئیس‌جمهور آمریکا در شرایطی دست به این اقدام سیاسی زده است که اروپا هنوز هم در بسیاری موارد به دنبال تحریم کالاهای تولید شهرک‌های صهیونیستی است و درعین‌حال نمی‌خواهد راه‌حل‌های دیپلماتیک و سیاسی در مسئله فلسطین و اسراییل را نیز نادیده بگیرد.
سایت سیاست ایران - محمد نوری زاده کارشناس و پژوهشگر مسائل خاورمیانه