العالم - آمریکا
روز چهارشنبه نهم تیرماه ۱۵ عضو شورای امنیت گرد هم جمع شدند تا درباره یازدهمین گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد درمورد توافق برجام گفت‌وگو کنند؛ نشستی که هر شش ماه یک بار در زمینه بررسی برجام برگزار می شود و این بار با حمایت گوترش و نیز دیگر اعضا از توافق هسته ای پایان یافت.
در جریان این نشست، گوترش از «جو بایدن» رییس جمهوری آمریکا خواست که طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، تمام تحریم‌ها علیه این کشور را لغو یا تعلیق کند. همچنین او از ایالات متحده درخواست کرد تا مقررات مربوط به استثناها در رابطه با خرید نفت از جمهوری اسلامی ایران را تمدید کرده و معافیت پروژه‌هایی را که در ارتباط با عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای هستند تجدید کند.
گوترش در مقابل از ایران نیز خواست که به اجرای تعهدات کامل خود در برجام بازگردد و فورا همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از سر گیرد.
سوم تیرماه توافق تهران با آژانس بین المللی انرژی اتمی به پایان رسید؛ توافقی که ابتدا در اسفندماه پارسال به مدت سه ماه امضا و پس از اتمام آن برای یک ماه دیگر تمدید شد به آن امید که در این مدت تحریم ها برداشته شود. جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی که طرف غربی بر ادامه تحریم و تنگنا پافشاری می کند، از تمدید آن برای سومین بار خودداری کرده است.
افزون بر گوترش، احیای برجام در این جلسه مورد حمایت دیگر اعضا از جمله نمایندگان روسیه و چین قرار گرفت. «واسیلی نبنزیا» سفیر روسیه در سازمان ملل گفت که «ما هم اکنون چارچوب توافق آینده را داریم و یک فهم کلی از اینکه چطور به اهدافی که پیش روی ماست برسیم» و «گِنگ شوانگ» معاون سفیر چین در سازمان ملل نیز در نشست شورای امنیت از دولت بایدن خواست تا به ایران تضمین دهد که دیگر از برجام خارج نخواهد شد.
یکی از مهمترین مطالبات و در عین حال دلمشغولی های طرف ایرانی، گرفتن تضمین کتبی از آمریکا برای خارج نشدن این کشور از توافق هسته ای است؛ تضمینی که برمبنای آن هیچ دولتی در آمریکا نتواند از برجام خارج شود. از نگاه ناظران از آنجا که چنین تضمینی مستلزم تصویب دو سوم مجلس سنا است اجرای آن تا حدی دشوار به نظر می رسد.
نشست شورای امنیت همچنین فرصتی را برای دفاع نماینده ایران از حقوق کشور متبوع خود رقم زد. «مجید تخت روانچی» سفیر و نماینده دایم ایران در سازمان ملل در این نشست گفت: بر خلاف برخی اعضای باقیمانده در برجام که در سال های گذشته صرفا به حمایت زبانی از برجام بسنده کردند، کشوری که هزینه هنگفتی برای این توافق پرداخت، ایران بود. بنابراین، الآن نوبت آمریکا و البته اتحادیه اروپایی و سه کشور اروپایی است که تصمیمات سختی برای بازگشت به پایبندی کامل به برجام اتخاذ کنند.
سفیر ایران در سازمان ملل در بخشی از سخنان خود اضافه کرد: آنها از ایران خواستند که بطور کامل به اجرای تعهدات خود تحت برجام برگردد، انگار این ایران بود که از برجام خارج شد؛ انگار این ایران بود که تحریم های غیر انسانی بی شماری را با هدف علناً اعلام شده گرسنگی دادن به کل یک ملت اعمال کرد؛ انگار این ایران بود که همه دولت ها را تهدید کرد یا قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کنند یا مجازات می شوند؛ انگار این ایران بود که سیاست فشار حداکثری را اعمال کرد؛ و انگار این ایران بود که از هیچ کوششی برای از بین بردن همیشگی برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ دریغ نکرد.
ضمن اینکه نشست شورای امنیت برای بررسی برجام در فضایی برگزار شد که شش دور مذاکرات هسته ای در پایتخت اتریش به رغم قدم های رو به جلو اما به احیای توافق نیانجامیده است. در پیوند با دور هفتم آن هنوز زمان دقیقی اعلام نشده است. شبکه خبری «بلومبرگ» به نقل از چهار مقام مطلع که نخواستند نام‌شان فاش شود، گفت که مذاکرات بر سر برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران، این هفته و چنان که قبلا برنامه‌ریزی شده بود، ازسرگرفته نمی‌شود و زمان برگزاری دور هفتم مذاکرات مشخص نیست.
در این شرایط مشخص نیست که احیای توفق در دولت روحانی اتفاق خواهد افتاد یا دولت رییسی. «علی ربیعی» سخنگوی دولت روز سه‌شنبه هشتم تیر از احتمال موکول شدن ادامه مذاکرات برجام به دولت آینده در صورت به نتیجه نرسیدن در زمان باقیمانده دولت دوازدهم خبر داد. وی رسیدن به هرگونه توافق را مشروط به برداشتن همه تحریم‌ها دانست، و گفت: اگر در مورد همه موضوعات در دستورکار مذاکرات توافق حاصل نشود، عملا توافقی شکل نگرفته است.
یکی از مهمترین دغدغه های اعضای برجام عنصر گذر زمان است. بی تردید هر چه روند فرسایشی شدن مذاکرات تداوم بیشتری یابد به موازات آن، احتمال احیای توافق نیز تضعیف خواهد شد. در همین پیوند «اولاف اسکوگ» نماینده اتحادیه اروپا در سازمان ملل متحد در نشست شورای امنیت هشدار داد که «گذشت زمان به نفع هیچکس نیست.»
ایرنا