العالم - اروپا
وزارت خارجه سه کشور اروپایی طرف برجام، بدون اشاره به اینکه از تعهداتشان در برجام عدول کرده‌اند در بیانیه‌ای مشترک از گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره غنی‌سازی ایران ابراز نگرانی کرده‌اند.
انگلیس، آلمان و فرانسه در این بیانیه با اشاره به گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی شده‌اند اقدام ایران برای تولید اورانیوم فلزی غنی‌شده تا ۲۰ درصد باعث «نگرانی‌های جدی» است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شامگاه دوشنبه در گزارشی که به رویت رویترز رسیده مدعی شده بود ایران اقدام به تولید ۲۰۰ گرم اورانیوم فلزی با غنای ۲۰ درصد کرده است.
خبرگزاری رویترز نوشته بود آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی که روز دوشنبه در اختیار اعضای این نهاد بین‌المللی قرار گرفته پیشرفت فعالیت‌های ایران در زمینه اورانیوم فلزی غنی‌شده را تأیید کرده است.
در بخشی از گزارش آژانس اتمی آمده است: «آژانس اتمی روز ۱۴ اوت ۲۰۲۱ تأیید کرد که ایران از ۲۵۷ گرم از اورانیوم غنی‌شده به U-235 بیست درصدی برای تولید ۲۰۰ گرم اورانیوم فلزی غنی‌شده به U-235 بیست درصدی استفاده کرده است.»
آژانس اتمی اقدام ایران را سومین گام از برنامه چهار مرحله‌ای ایران دانسته است. چهارمین گام، تولید صفحه سوخت رآکتور است.
این نهاد بین‌المللی علاوه بر این روز سه‌شنبه هم مدعی شده بود «ایران غنی سازی اورانیوم خود را افزایش داده و دو مجموعه از سانتریفیوژهای پیشرفته خود را به غنی سازی ۶۰ درصدی اختصاص داده است».
بر اساس این گزارش، پیشتر ایران از یک آبشار ۱۶۴ عددی از سانتریفیوژهای IR-6 برای غنی سازی اورانیوم تا ۶۰ درصد در نطنز استفاده می‌کرده اما در حال حاضر علاوه بر این آبشار ۱۶۴ عددی، یک مجموعه ۱۵۳ عددی از سانتریفیوژهای IR-4 نیز برای غنی سازی تا ۶۰ درصد استفاده می‌شود.
متن کامل بیانیه تروئیکای اروپا به شرح زیر است:
- ما دولت‌های فرانسه، آلمان و پادشاهی متحده بدین‌وسیله نگرانی جدی خود را از گزارش‌های اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که تأیید می‌کنند ایران برای نخستین بار اقدام به تولید فلز اورانیوم غنی‌شده تا ۲۰ درصد کرده و ظرفیت تولید اورانیوم غنی‌شده‌اش را تا ۶۰ درصد افزایش داده ابراز می‌داریم.
- تأکید می‌کنیم این موارد، نقض جدی تعهدات ایران ذیل برنامه جام اقدام مشترک (برجام) به شمار می‌رود. اینها، هر دو گام‌های کلیدی در جهت ساخت سلاح هسته‌ای هستند و ایران هیچ نیاز باورپذیر غیرنظامی به هیچ‌یک از آنها ندارد. آنچه نگرانی ما را شدیدتر می‌کند این است که ایران با عقب‌نشینی از سازوکارهای نظارتی موافقت‌شده در برجام، دسترسی‌های آژانس اتمی را محدود و اجرای پروتکل الحاقی را متوقف نموده است.
- آنچه فعالیت‌های ایران را نگران‌کننده‌تر می‌کند این است که مذاکرات وین بنا به درخواست ایران برای ۲ ماه متوقف شده و ایران هنوز تاریخی برای از سرگیری این مذاکرات اعلام نکرده است. ایران همزمان با امتناع از مذاکره، در حال چیدن واقعیت‌هایی روی زمین است که بازگشت به برجام را پیچیده‌تر می‌سازند.
- ایران بایستی تمامی فعالیت‌های ناقض برجام را بدون تأخیر متوقف کند. ما از ایران می‌خواهیم با هدف رسیدن به نتایج سریع و موفقیت‌آمیز در مذاکرات به وین بازگردد. بارها تأکید کرده‌ایم زمان به سود هیچ طرفی نیست.
کشورهای غربی به رهبری آمریکا و رژیم صهیونیستی در سال‌های گذشته ایران را به پیگیری اهداف نظامی در برنامه هسته ای این کشور متهم کرده‌اند. ایران قویاً این ادعاها را رد کرده است.
ایران تأکید می‌کند به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) و عضوی از آژانس بین المللی انرژی اتمی، حق دستیابی به فناوری هسته‌ای را برای مقاصد صلح آمیز دارد.
علاوه بر این، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده‌اند اما هرگز مدرکی که نشان دهد برنامه صلح آمیز انرژی هسته‌ای این کشور به سمت مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند.
ایران علاوه بر این در سال ۲۰۱۵ به توافقی با کشورهای موسوم به گروه ۱+۵ برای حل و فصل تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای خود دست پیدا کرد.
علی‌رغم اذعان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پایبندی ایران به تمامی تعهداتش، دولت آمریکا در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ به صورت یکجانبه از این توافق خارج شد.
دولت «جو بایدن» مدعی است قصد دارد از طریق مذاکرات جاری در شهر وین، پایتخت اتریش زمینه‌های لازم برای بازگشت کشورش به توافق هسته‌ای برجام را فراهم کند.
تا کنون ۶ دور مذاکره در شهر وین میان آمریکا و سایر طرف‌های برجام غیر از ایران برای تسهیل بازگشت آمریکا به برجام انجام شده است. طرف‌ها می‌گویند پیشرفت‌های ملموسی در این مذاکرات حاصل شده اما پاره‌ای اختلافات کماکان باقی است.
یکی از زمینه‌های اختلاف در این مذاکرات اصرار آمریکا بر حفظ برخی از تحریم‌هایی است که دولت «دونالد ترامپ» بعد از خروج از برجام علیه ایران اعمال کرده است. مضاف بر این، دولت بایدن اعلام کرده هیچگونه ضمانتی نمی‌تواند درباره عدم خروج دوباره دولت‌های بعدی آمریکا از برجام بدهد.
مضاف بر این، مقام‌های دولت آمریکا پیش از این تصریح کرده‌اند که قصد دارند از ورود به برجام به عنوان «سکویی» جهت پرداختن به سایر اختلافات از جمله مسائل موشکی و منطقه‌ای استفاده کنند.
اخیراً مقام معظم رهبری در جلسه‌ای تأکید کردند آمریکایی‌ها خواستن گنجاندن بندی در توافق هسته‌ای برجام برای ملزم کردن ایران به گفت‌وگو بر سر مسائل موشکی و منطقه‌ای هستند.
رهبر انقلاب اسلامی در آخرین دیدار با دولت دوازدهم خاطرنشان کردند: «آمریکایی‌ها در زبان و وعده می‌گویند تحریم‌ها را بر می‌داریم اما تحریم‌ها را برنداشتند و برنمی‌دارند، ضمن آنکه شرط هم می‌گذارند و می‌گویند که باید در همین توافق جمله‌ای بگنجانید که بعداً درباره برخی موضوعات صحبت شود و گرنه توافقی نخواهیم داشت.»
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: «آنها می‌خواهند با گذاشتن این جمله، بهانه‌ای برای دخالت‌های بعدی خود درباره اصل برجام و مسائل موشکی و منطقه‌ای فراهم کنند و اگر ایران حاضر به بحث درباره آنها نشود بگویند توافق را نقض کرده‌اید و توافق، بی‌توافق.»
جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده با توجه به اینکه آمریکا طرفی بوده که توافق را نقض کرده این واشنگتن است که باید با رفع تحریم‌ها به توافق بازگردد و لازم است اجرای تعهدات آمریکا مورد راستی‌آزمایی قرار گیرد. تهران البته تأکید کرده اصرار یا عجله‌ای برای بازگشت آمریکا به توافق ندارد.
جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.
بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت می‌گرفت.
جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
فارس