العالم ـ آسیا
آمار‌ها نشان می‌دهد که چین با ۷/ ۲ میلیارد دز تولید و بیش از ۷۸۰ میلیون دز صادرات، عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده واکسن کرونا را در جهان به خود اختصاص داده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که در میان کشور‌ها و مناطق تولیدکننده واکسن کرونا، چین، اتحادیه اروپا، هند، آمریکا و روسیه به‌ترتیب بیشترین تولید واکسن کرونا را به خود اختصاص داده‌اند.
آمار‌های منتشرشده گمرک ایران نیز حاکی از آن است که از آغاز واردات واکسن به کشور تا به امروز، در قالب ۴۶ محموله، بیش از ۴۰ میلیون دز واکسن وارد شده است که بیش از ۷۷ درصد آن را واکسن تولید چین تشکیل می‌دهد. واکسن آسترازنکا و سبد کوواکس در رده‌های بعدی واکسن‌های وارداتی به کشور قرار دارند.
واکسن‌های تولیدشده در اتحادیه اروپا که پیش از این بزرگ‌ترین صادرکننده واکسن به جهان بود، از سوی کشور‌های توسعه‌یافته خریداری می‌شود، اما واکسن‌های تولید هند و چین معمولا راهی کشور‌های در حال توسعه می‌شوند. این موضوع به قیمت واکسن‌های مختلف کرونا مرتبط است، اما بیش از همه، تحت تاثیر مقررات بهداشتی کشورهاست. به نظر می‌رسد چین که پیش از بحران کرونا واکسنی صادر نمی‌کرد، در پی وقوع بحران کرونا به بزرگ‌ترین صادرکننده واکسن در جهان تبدیل شده است.
تولید واکسن در جهان
سال‌هاست واکسن و واکسیناسیون همگانی به کمک بشر آمده است تا بسیاری از بیماری‌های مرگبار و سختی که انسان‌ها را از ابتدای تاریخ آزار می‌دادند، به فراموشی سپرده شوند. تزریق واکسن روشی آسان و ارزان‌قیمت است که از ابتلا به بیماری‌های مسری پیشگیری می‌کند. با آغاز همه‌گیری کرونا در اواخر سال ۲۰۱۹، از همان ابتدا ساخت واکسن به‌عنوان یکی از راه‌حل‌های کنترل این بیماری مطرح شد و با گذشت زمان و معلوم شدن نبود راه‌حل قطعی برای کنترل این بیماری، واکسن به‌عنوان اصلی‌ترین روش مبارزه و کنترل کرونا مطرح شد.
اواخر پاییز سال گذشته نخستین واکسیناسیون‌های سراسری در جهان آغاز شد و پس از آن تولید و تامین واکسن کرونا در دستور کار کشور‌های مختلف قرار گرفت. پس از گذشت حدود ۹ ماه از آغاز واکسیناسیون، کشور‌های اصلی تولیدکننده و صادرکننده واکسن مشخص شدهاند. به گزارش بلومبرگ تا به امروز چین بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده واکسن کرونا بوده است. براین اساس چین طی این مدت بیش از ۷/ ۲ میلیارد دز واکسن کرونا تولید کرده و از این میزان، بیش از ۷۸۰ میلیون دز به دیگر کشور‌ها صادر شده است.
اتحادیه اروپا که پیش از این بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده واکسن در جهان شناخته می‌شد، در این مدت بیش از ۱/ ۱ میلیارد دز واکسن کرونا تولید کرده که از این مقدار بیش از ۵۴۰ میلیون دز به کشور‌های دیگر صادر شده است. با این آمار، اتحادیه اروپا یکی از آمار‌های بالای نسبت صادرات به تولید را به خود اختصاص داده است. هند با ۶۵۰ میلیون دز در رتبه بعدی تولید واکسن کرونا قرار می‌گیرد که از این مقدار بیش از ۷۰ میلیون دز صادر شده است.
آمریکا با تولید ۶۴۴ میلیون دز واکسن با اختلافی کم نسبت به هند در رتبه بعدی تولید واکسن قرار گرفت که از این میزان، ۱۱۶ میلیون دز به خارج از این کشور صادر شده است. نکته قابل توجه این آمار‌ها روسیه است؛ روسیه در تابستان سال گذشته به‌عنوان نخستین کشور اعلام کرد که به واکسن ویروس کرونا دست پیدا کرده است و نوید تولید انبوه و صادرات این محصول را می‌داد. این روند تا جایی ادامه یافت که بیش از ۳۰ کشور برای خرید واکسن «اسپوتنیک‌وی» با روسیه پای میز مذاکره نشستند و قرارداد بستند.
با این حال پس از گذشت بیش از یک سال از اعلام دستیابی به واکسن کرونا، روسیه تنها ۱۱۰ میلیون دز واکسن تولید کرده و از این مقدار تنها ۳۱ میلیون دز صادر شده که به‌نسبت آمار پایینی است. کره جنوبی در رتبه بعدی جا گرفته که از ۸۵ میلیون دز واکسن کرونای تولیدشده در این کشور، بیش از ۷۰ میلیون دز صادر شده است. درنهایت، انگلیس با ۵۵ میلیون دز تولید و ۷ میلیون دز صادرات در جایگاه هفتم آمار اعلام‌شده قرار گرفته است.
برنده اصلی شوک ناشی از کرونا
بدون شک چین برنده اصلی شوک ناشی از کروناست؛ این عبارت یکی از گزاره‌هایی است که کمتر کسی با آن مخالف است. آمار‌ها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۰ اقتصاد جهان بیش از ۵/ ۳ درصد کوچک شد. با این حال چین مسیری متفاوت را طی کرد و به‌رغم کاهش سرعت رشد، همچنان در کانال مثبت رشد اقتصادی باقی ماند.
همچنین در حالی که نااطمینانی به وجود آمده از سوی همه‌گیری کرونا جریان ورود سرمایه به اتحادیه اروپا و آمریکا را در سال ۲۰۲۰ با مشکل مواجه کرده بود، شرق آسیا میزبان اصلی سرمایه‌های خارجی در جهان بود، به‌طوری که در سال ۲۰۲۰ جریان ورودی سرمایه به چین ۱۴ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافت. به بیانی دیگر، چین گوی سبقت را در زمینه جذب سرمایه خارجی، رشد تجارت و نرخ رشد اقتصادی در سال ۲۰۲۰ از سایر کشور‌ها ربود.
اما این پیروزی‌ها به همین‌جا ختم نشده است. پیش از این چین صادرکننده واکسن نبود، اما پس از همه‌گیری کرونا این کشور توانسته به چهارمین برد خود دست یابد و از کشوری با میزان صادرات صفر در زمینه واکسن، به بزرگ‌ترین صادرکننده واکسن جهان تبدیل شود.
واردات واکسن ایران
به گزارش دنیای اقتصاد، گمرک در تازه ترین گزارش خود، آمار مربوط به واکسن‌های وارداتی از طریق فرودگاه امام خمینی را اعلام کرد. در این گزارش آمده است که این آمار مربوط به واردات واکسن از میانه بهمن‌ماه سال گذشته تا چهاردهمین روز شهریور سال جاری است و این محموله‌ها پس از ورود به کشور و گذراندن تشریفات فوری گمرکی در همان زمان تحویل نماینده وزارت بهداشت شدهاند. بر این اساس در مجموع بیش از ۴۰ میلیون دز واکسن وارد کشور شده است که از این میزان بیش از ۳۱ میلیون دز مربوط به واکسن چینی سینوفارم است.
جزئیات این گزارش حاکی از آن است که نخستین محموله وارداتی واکسن به ایران از نوع اسپوتنیک روسی بوده است که در تاریخ پانزدهم بهمن سال گذشته، ۲۰هزار دز از آن وارد کشور شده است. در نهایت در ۱۱ محموله کمی بیش از یک میلیون دز واکسن روسی اسپوتنیک وارد کشور شد. همچنین این آمار‌ها نشان می‌دهد که نخستین محموله کوواکس وارداتی به کشور، در شانزدهم فروردین سال جاری و از مبدا کره‌جنوبی بوده است.
محموله‌های بعدی کوواکس از ایتالیا و چین وارد شده است و در این دو مرحله بالغ بر ۳ میلیون دز واکسن وارد کشور شد. علاوه بر این در پنج مرحله، واکسن آسترازنکا وارد کشور شده است؛ بیش از ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار دز آسترازنکا در سه مرحله از مبدا ژاپن وارد کشور شده است.
همچنین بخش خصوصی حدود یک میلیون دز واکسن آسترازنکا را از مبدا روسیه به کشور وارد کرده تا حدود ۳ میلیون و ۹۰۰ هزار دز آسترازنکا به کشور وارد شود. لازم به ذکر است تنها این دو محموله اخیر واکسن توسط بخش خصوصی وارد کشور شده است.
پرتعداد‌ترین واکسن وارداتی به ایران از چین وارد کشور شده است؛ ۲۶ محموله واکسن سینوفارم، اصلی‌ترین واکسن به کار گرفته‌شده توسط ایران در واکسیناسیون سراسری است. در مجموع تا کنون، طی ۴۶ محموله، بیش از ۴۰ میلیون دز واکسن وارد ایران شده است.