العالم-آمریکا
«نوام چامسکی»، دانشمند و تحلیلگر مشهور آمریکایی در مصاحبه‌ای بر اثرات ویران‌کننده «جنگ با تروریسم» که از ۲۰ سال پیش تحت رهبری آمریکا آغاز شد تأکید کرده است.
چامسکی دراین مصاحبه با «تروث‌آوت» که به مناسبت فرا رسیدن بیستمین سالگرد حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ انجام شده گفت: «واکنش فوری واشنگتن به حوادث ۱۱ سپتامبر حمله به افغانستان بود.»
او در بخش دیگری از سخنانش گفت: «وقتی که آمریکا به افغانستان حمله کرد پایگاه تروریسم بنیادگرا و رادیکان تنها به گوشه‌ای از افغانستان محدود بود. حالا این پایگاه به سراسر دنیا گسترش پیدا کرده است. ویرانی بخش اعظمی از آسیای مرکزی و خاورمیانه قدرت آمریکا را افزایش نداده است.»
چامسکی در بخش دیگری از این مصاحبه تصریح کرد که «قدرت نرم» آمریکا حتی قبل از روی کار آمدن «دونالد ترامپ»، رئیسجمهور سابق آمریکا دچار زوال شده بود.
او گفت: «یک بعد دیگر، قدرت نرم آمریکا است. در اینجا آمریکا به طور جدی دچار زوال شده است و این اتفاق از مدت‌ها قبل از آنکه ترامپ لطمات سختی به اعتبار کشور وارد کند رخ داد. حتی در دوران کلینتون، دانشمندان سیاسی دریافته بودند که بخش زیادی از کشورهای دنیا آمریکا را اصلی‌ترین کشور یاغی دنیا و بزرگترین تهدید بیرونی علیه جوامعشان به حساب می‌آوردند.»
چامسکی در ادامه تصریح کرد: «در سالهای ریاست‌جمهوری اوباما، نظرسنجی‌های بین‌المللی نشان داد که آمریکا بی‌آنکه رقیبی نزدیکش باشد بزرگترین تهدید علیه صلح جهانی به حساب می‌آمد.»
دانشمند و تحلیلگر آمریکایی در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد جنگ آمریکا در عراق و افغانستان بعد از حوادث ۱۱ سپتامبر برای آمریکا بالغ بر ۸ تریلیون دلار هزینه داشته است.
چامسکی همچنین تصریح کرده که قبل از حوادث ۱۱ سپتامبر آمریکا روابط نسبتاً خوبی با طالبان داشته است. او گفت: «قبل از ۱۱ سپتامبر، واشنگتن روابط نسبتاً خوبی با طالبان داشت. بعد از ۱۱ سپتامبر آمریکا خواستار استراد اسامه بن لادن شد و وقتی طالبان موافقت کرد واشنگتن پیشنهادها را رد کرد و گفت: "ما بر سر تسلیم مذاکره نمی‌کنیم."»
او در ادامه تصریح کرد: «حمله به افغانستان نه تنها نقض قوانین بین‌المللی بود بلکه هیچ بهانه معتبری هم نداشت. علاوه بر این، شواهد فراوانی اکنون در دست هستند که نشان می‌دهند که افغانستان و القاعده اهداف اصلی بوش، دیک چنی و دونالد رامسفلد نبودند. نگاه آنها به صحنه‌ای بسیار بزرگتر از افغانستان بود. عراق، اولین گام آنها [بعد از حمله به افغانستان] بود و بعد کل منطقه.»
این دانشمند و تحلیلگر آمریکایی در ادامه به انتقاد از توافق «دونالد ترامپ» با طالبان در فوریه ۲۰۲۰ پرداخت. او گفت: «ترامپ در توافق یکجانبه‌اش برای خروج از افغانستان حتی به خودش زحمت نداد با دولت رسمی افغانستان مشورت کند. از آن هم بدتر ترامپ دولت افغانستان را مجبور کرد ۵۰۰۰ پیکارجوی طالبان را آزاد کرده و تحریم‌های اقتصادی علیه آنها را کاهش دهد.»
او اضافه کرد: «او موافقت کرد که طالبان می‌تواند علیه دولتی که تحت حمایت ماست و علیه مردمان بی‌گناهی که به ما برای ایمن نگاه داشتن آمریکایی‌ها کمک کرده بودند مرتکب خشونت شود. همه کاری که لازم بود طالبان انجام دهد این بود که هدف قرار دادن نیروهای آمریکا یا ائتلاف را متوقف قرار دهد و به القاعده یا سایر گروه‌های تروریستی اجازه ندهد از خاک افغانستان برای تهدید آمریکا استفاده کند.»
گروه طالبان یکشنبه (۱۵ اوت/۲۴ مردادماه) بعد از خروج «اشرف غنی»، رئیسجمهور سابق افغانستان وارد شهر کابل شد. تحلیلگران ورود نیروهای طالبان را به منزله خاتمه تلاش‌های ۲۰ ساله آمریکا و دیگر کشورهای غربی برای بازسازی افغانستان به شکل مطلوب جهان غرب می‌دانند.
بعد از توافق فوریه ۲۰۲۰ آمریکا و طالبان و امضای «توافقنامه صلح» بین دو طرف، روند خروج نظامیان آمریکایی و متحدان این کشور از افغانستان شروع شد.
ایالات متحده و دیگر کشورهای عضو ناتو در سال ۲۰۰۱ در پاسخ به حملات ۱۱ سپتامبر همان سال در آمریکا، به افغانستان حمله نظامی کردند و از آن زمان، حضور نظامی و اشغالگری آنها در افغانستان ادامه داشته است.
پیامدهای بلندمدت برای آمریکا
«مایکل مک‌کاول»، نماینده جمهوری‌خواه عضو کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا چند روز پیش تصریح کرده بود که خروج ناکام آمریکا از افغانستان پیامدهای بلندمدتی برای جایگاه آمریکا در دنیا خواهد داشت و به نفع ایران، روسیه و چین خواهد بود.
مک‌کاول در مصاحبه با شبکه خبری فاکس‌نیوز گفت که آمریکا هیچ اطلاعاتی از خارج از فرودگاه کابل ندارد و این برای طالبان، روسیه، چین و ایران یک پیروزی است.
وی گفت: «هیچ اطلاعاتی از تحولات میدانی نداریم. در بی‌خبری کامل هستم. اگر از فرودگاه [کابل] صرفنظر کنیم در بی‌خبری محض خواهیم بود. این نه فقط برای طالبان، بلکه برای روسیه، چین و ایران هم پیروزی است چون ما دیگر نمی‌توانیم شاهد فعالیت‌هایشان در منطقه باشیم.»
تلاش برای تحمیل ارزش‌های غربی
تحولات افغانستان، انتقادهایی هم از تلاش‌های آمریکا برای تحمیل ارزش‌ها و سبک زندگی غربی به کشورهای دیگر در پی داشته است. چین یکی از کشورهایی بوده که در این خصوص آمریکا را به باد انتقادگرفته است.
نماینده چین در سازمان ملل متحد چند روز پیش در یک نشست شورای حقوق بشر این نهاد در خصوص افغانستان گفت: «ایالات متحده، بریتانیا، استرالیا و کشورهای دیگر باید در قبال نقض حقوق بشر توسط ارتش‌های خود در افغانستان در جایگاه پاسخگویی قرار بگیرند و سیر جلسه کنونی باید این موضوع را پوشش دهد.»
وی افزود: «ایالات متحده و سایر کشورها به بهانه دموکراسی و حقوق بشر مداخلات نظامی را در سایر کشورهای مستقل انجام می‌دهند و مدل خود را بر کشورهایی با تاریخ و فرهنگ بسیار متفاوت تحمیل می‌کنند.»
با وجود این، «جو بایدن» از تصمیم‌هایش در افغانستان دفاع کرده هر چند تلاش کرده از بار مسئولیت اتفاقات جاری در این کشور شانه خالی کرده و این مسئولیت را متوجه دیگران کند.
رئیسجمهور آمریکا در سخنرانی بامداد جمعه (۶ شهریور/ ۲۷ اوت) گفته بود که دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا احتمال وقوع چنین حمله‌ای هنگام تخلیه نیروهای آمریکایی را پیش‌بینی کرده بودند. او با وجود این گفت که عملیات تخلیه در روزهای آینده ادامه خواهد داشت.
او سه‌شنبه گذشته هم تسلط سریع و کامل طالبان بر افغانستان را با اشاره به توافق دولت ترامپ با طالبان به گردن سلف خود انداخته و از «اشرف غنی» رئیسجمهور متواری افغانستان ابراز ناامیدی کرده بود. بایدن، علی‌رغم آنکه چند هفته قبل‌تر گفته بود که ساختار امنیتی افغانستان قادر به دفاع از این کشور در برابر هجوم احتمالی طالبان خواهد بود، در سخنرانی بامداد سه شنبه گذشته از عملکرد نیروهای امنیت ملی افغانستان نیز ابراز تأسف کرد.
در حالی که آمریکا سال ۲۰۰۱ در قالب مأموریتی به نام «آزادی ماندگار» وارد افغانستان شده بود بایدن همچنین مدعی شد که مأموریت آمریکا در افغانستان هیچ‌گاه برقراری دموکراسی یا آزادی در این کشور نبوده است.
تصمیمات رئیسجمهور ایالات متحده برای خارج کردن عجولانه و بی‌برنامه نظامیان این کشور از افغانستان که منجر به سقوط دولت کابل و تسلط طالبان شد در میان افکار عمومی مردم آمریکا هم صورت جالبی نداشته است. نظرسنجی‌ای که چند روز پیش توسط گروه «ترافالگار» انجام شده، نشان داد که ۶۹ درصد از مردم آمریکا از تصمیمات بایدن درخصوص افغانستان و خروج از این کشور ناراضی هستند و فقط ۲۳ درصد از شرکت‌کنندگان عملکرد او را تایید می‌کنند.
بایدن همین یک ماه قبل هم به رغم برآورد جامعه اطلاعاتی آمریکا که از تصرف قریب‌الوقوع کابل بعد از خروج نظامیان آمریکایی خبر می‌داد، مدعی بود که ۷۵ هزار طالب در مقابل ارتش ۳۰۰ هزار نفری افغانستان که آمریکا آنها را مانند هر ارتش مجهزی در جهان آموزش داده و تجهیز کرده شانسی برای موفقیت ندارند.
فارس