العالم - ایران /سیاسی
محمدرضا غائبی سرپرست نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست شورای حکام آژانس با موضوعراستی آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل (2015) به سخنرانی پرداخت که به شرح زیر است:
خانم رئیس؛
مدیرکل؛
عالیجنابان، خانم‌ها و آقایان؛
آقای رئیس، سخنانم را با تبریک تصدی این پست مهم به شما و اطمینان از همکاری کامل ما در نشست جاری شورای حکام شروع می کنم. همچنین از مدیرکل و تیم وی در دبیرخانه که با زحماتشان امکان برگزاری این جلسه به صورت مجازی را فراهم کردند، تشکر می کنم.
آقای رئیس؛
در نشست های قبلی شورای حکام، هیئت من به تفصیل علل و دلایل وضعیتی که اکنون در رابطه با برجام با آن مواجه هستیم را توضیح داده است. ما معتقدیم که این از نظر روش شناختی، نادرست و از نظر منطقی، بی تدبیرانه است که زمانی که کماکان همان دلایل و علل وجود دارد، انتظار نتیجه یا اثر متفاوتی داشته باشیم.
خروج مجرمانه آمریکا از برجام، همراه با اتخاذ سیاست رسوای «فشار حداکثری» و اعمال مجدد تحریم‌ها به منظور تأثیر مستقیم و نامطلوب بر عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران، در حالی که جمهوری اسلامی ایران به طور کامل به آن تعهدات پایبند بوده است، هم عدم اجرای اساسی تمامی تعهدات ایالات متحده ذیل برجام و هم نقض آشکار قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل است. لغو معتبر و مؤثر تحریم‌ها، مبنای اساسی رضایت ایران به التزام به مفاد توافق است و نقض‌های آمریکا، آن بخش‌های توافق را باطل و عملاً بیهوده کرده است.
از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران ضمن عدم انتفاع از انتظارات مشروع خود ذیل برجام، در ابتدا سیاستی مسئولانه و محتاطانه مبنی بر تعامل با سایر اعضای برجام برای رفع نقض‌های آمریکا در پیش گرفت و تا بیش از یکسال به تعهدات خود پایبند بود؛ واقعیتی که افراد تمایل دارند آن را فراموش کنند.
متعاقباً، شکست E3 و اتحادیه اروپا در اجرای تعهدات خود، که ظاهرا به دلیل فشار ایالات متحده بود، در جبران موثر ضررهای وارد شده بواسطه تداوم عدم پایبندی و اجرای ایالات متحده آمریکا، چاره‌ای جز توسل به تنها راه حل موجود برای ایران باقی نگذاشت؛ که عبارت بود از خودداری از اجرای تعهدات متقابل که به صراحت در بندهای 26 و 36 برجام و به عنوان یک قاعده کلی حقوقی ذکر شده است.
اکنون بیش از سه سال از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام می گذرد در دسامبر 2020، مجلس جمهوری اسلامی ایران قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن دولت موظف شد اجرای کلیه فعالیت های راستی آزمایی و نظارتی فراتر از موافقتنامه جامع پادمان ایران (CSA)، از جمله اجرای موقت پروتکل الحاقی (AP) را متوقف کند. پس از آن الزامات پیش بینی شده در قانون نسبت به طرف های دیگر برجام در بازه زمانی مناسب محقق نشد و در نتیجه دولت ایران موظف به اجرای قانون و اقدامات جبرانی پیش بینی شده در آن شد.
آقای رئیس؛
من با تأسف و بهت به اظهارات برخی از شرکت کنندگان برجام و کشورهای اروپایی توجه نمودم. مایه تاسف است که کشورهای اروپایی کماکان نمی خواهند به طور آشکار خروج غیرقانونی یکجانبه آمریکا و اعمال مجدد تحریم‌های این کشور، که تنها عامل همه این مشکلات است را، محکوم کنند و از آمریکا بخواهند که اجرای تعهدات خود را از سر گرفته و تحریم‌های اعمال شده خود علیه ملت ایران را لغو کند؛ با این حال، متکبرانه از ایران می‌خواهند به تعهدات خود در برجام عمل کند.
مایلم مجدداً بر این نکته تأکید کنم که تا زمانی که تحریم‌ها علیه ایران برداشته نشود، انتظار خویشتنداری بیشتر از ایران منطقی نیست. فعالیت‌های هسته‌ای ما، از جمله غنی‌سازی در سطوح مختلف و تولید سوخت اورانیوم بر پایه فلزی، کاملاً صلح‌آمیز، مطابق با حقوق ما تحت معاهده عدم اشاعه، و تحت نظارت و راستی‌آزمایی پادمان آژانس است. من به این کشورها توصیه می‌کنم که قربانی کردن دیگران را کنار بگذارند و شروع به اصلاح قصور خود در اجرای تعهداتشان کنند. ایران در سه سال گذشته سهم خود از تدبیر و سازنده بودن را به طور کامل ادا کرده است.
آقای رئیس؛
جمهوری اسلامی ایران به طور جدی و معنادار در مذاکرات با اعضای برجام برای رسیدگی به موضوعات ناشی از خروج آمریکا تعامل کرده است. در این چارچوب، همانطور که رئیس جمهور و وزیر امور خارجه کشورمان نیز اعلام کرده‌اند، سیاست خارجی دولت جدید مبتنی بر عمل گرایی و تعامل سازنده است. به همین دلیل، ایران معتقد است که مذاکرات باید نتیجه محور باشد. لذا مهم است نتیجه این تلاش ها متضمن این باشد که همه تحریم ها به شیوه‌ای موثر و قابل راستی آزمایی لغو می شوند.
ایالات متحده باید دریابد که نیاز به رسیدگی به نگرانی‌های ناشی از تخلفات قبلی خود دارد، که کمترین آن این است که عملکرد آینده آنها در قبال تعهداتشان قابل اتکا نیست.
در حالی که دولت سابق آمریکا به طور غیرقانونی اصل تثبیت شده حقوق بین‌الملل، یعنی اصل حفظ قراردادها (Pacta Sunt Servanda) را در قربانگاه خودبرتر بینی خود قربانی کرد، دولت جدید این کشور هنوز این رفتار غیرمسئولانه را به منظور کاهش پیامدهای مخرب خود اصلاح نکرده است.
هنوز مشاهده نشده است که آیا دولت کنونی آمریکا آماده ترک اعتیاد ایالات متحده برای استفاده از اقدامات قهری یکجانبه، احترام به قوانین بین‌المللی، اجرای کامل و موثر تعهدات لغو تحریم ها و اتخاذ کلیه تصمیمات لازم در این خصوص است. بسیار مهم است که ایالات متحده از نقض تعهدات خود ذیل برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل بدون تاخیر بیشتر و هیچ پیش شرطی دست بردارد.
ناگفته نماند که تعهدات ایران ذیل این توافق فراتر از تعهدات پادمانی آن است و بنابراین، اجرای اقدامات جبرانی توسط جمهوری اسلامی ایران بر اساس حقوق مندرج در این توافق، مانعی بر این تعهدات وارد نمی کند. در این راستا، گزارش مدیرکل مبنی بر اینکه راستی‌آزمایی و فعالیت‌های نظارتی آژانس به‌طور جدی تضعیف شده است، باید در چارچوب مناسب آن که مربوط به تعهدات فراتر از موافقتنامه جامع پادمان است، دیده شود.
در همین راستا، لازم به ذکر است که با توجه به تداوم تعامل سازنده بین ایران و آژانس، آژانس توانست تمامی تجهیزات خود را سرویس کند و تنها دلیلی که تجهیزات آژانس در یکی از کارگاه های سازمان انرژی اتمی حضور ندارند، این واقعیت است که کارگاه مذکور مورد حمله تروریستی قرار گرفت که در آن، از جمله، تجهیزات آژانس تخریب و آسیب دید. ما معتقدیم که این واقعیت محض، یعنی وقوع اقدامات خرابکارانه و حملات تروریستی علیه تأسیسات هسته‌ای صلح آمیز کشورهای عضو، نیاز مبرم به محکومیت محکم و قاطع از سوی آژانس و جامعه بین‌المللی دارد.
با این وجود، می‌خواهم به اطلاع شورای حکام برسانم که رایزنی‌ها و تعاملات بین ایران و آژانس از جمله از طریق سفر مدیرکل در 22 نوامبر 2021 به تهران و دیدار با وزیر امور خارجه و معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ادامه داشته است.
در نهایت، ما معتقدیم که از سرگیری مذاکرات برجام که قرار است در 29 نوامبر در وین برگزار شود، فرصت منحصر به فردی را برای سایر شرکت‌کنندگان برجام و ایالات متحده فراهم می‌کند تا نیت واقعی خود برای بازگشت به اجرای کامل تعهداتشان از طریق حذف تمامی تحریم های غیر انسانی و غیر قانونی، به شیوه‌ای موثر را ثابت کنند.
تسنیم