العالم ـ ایران ـ سیاسی
سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان امروز (دوشنبه) در نشست هفتگی با خبرنگاران با تبریک عید بزرگ مبعث به تشریح آخرین تحولات در حوزه سیاست خارجی پرداخت و در بخشی از سخانش به تماس‌های امیرعبداللهیان با بورل و باقری با انریکه مورا در هفته گذشته اشاره کرد.
آخرین اقدامات وزارت خارجه در خصوص اتباع و دانشجویان ایرانی در اوکراین
وی درباره آخرین اقدامات وزارت خارجه در خصوص اتباع و دانشجویان ایرانی در اوکراین اظهار داشت: نگرانی‌های ایرانیان مقیم کاملا قابل درک است به رغم تمامی تلاش ها در سطح وزرات خارجه و سفارتخانه‌ها در اوکراین و کشورهای همجوار انجام دادیم اما حتی اگر چند ده ایرانی در جاهای مختلف به آنها دسترسی نباشد یا در صف‌های طولانی حضور داشته باشند ناراحت کننده است و باید در اسرع وقت تلاش کنیم مشکلات آنها را حل کنیم.
وی افزود: در وزارت خارجه تمهیدات مختلفی اندیشیدیم از جمله بیانیه‌هایی که صادر کردیم که مقدمه‌ای بود که به ایرانیان بگوییم آنهایی که کار اضطراری ندارند از اوکراین خارج شوند و تعداد اندکی خارج شدند و بعد از آغاز جنگ تلاش گسترده‌ای توسط سفارت و برخی از تشکل‌ها در اوکراین انجام شد و تعدادی از ایرانیان خارج شدند. سه فاز را داشتیم فاز اول انتقال ایرانیان از مناطق جنگی به مناطق امن بود که از خارکف و مرز بلاروس تلاش کردیم خارج کنیم. تعداد ۵۰ نفر در خارکف در روز آغاز جنگ باقی مانده بودند تا جایی که میسر بوده تلاش شده که این افراد خارج شوند. برخی از اینها از خارکف خارج و به سمت اسلواکی حرکت کردند و سفارت ما در اتریش مطلع شده و در تلاشیم آنها را پیدا کنیم و کارهایشان را انجام دهیم. صف طولانی در لهستان است که بعضا دو روز است نتوانستند وارد شوند. دسترسی‌ها محدود است و تلاش کردیم این مشکلات را مرتفع کنیم.
خطیب‌زاده خاطرنشان کرد: برخی پرچم‌های ایران در ون‌ها گذاشته شده که دسته بندی ایران در آن جمعیت سخت باشد با دیدن پرچم به سمت تجمع بروند. تعداد زیاد و قابل توجهی در ورشو اسکان داده شدند تعدادی در بوداپست و بخارست و تلاش شده در مولداوی مرز را رد کنند و وارد رومانی شوند. وضعیت جنگی در داخل اواکراین و عدم امکان دسترسی‌ها کار را سخت کرده است. تعدادی از ایرانیان اطلاعاتشان را ندادند و دسترسی به ما ندادند و اینها طبیعی است. از اصحاب رسانه درخواست می‌کنم اگر اطلاعاتی داشتید در اختیار ما قرار بدهید.
پیش نویسی از توافق وین تهیه شده است
وی در پاسخ به سؤالی درباره موضع ایران در خصوص مسائل باقیمانده در وین و مسائل مربوط به آژانس بیان کرد: سفر باقری به تهران همانند بسیاری از سفرهایی که ایشان داشت برای انجام مشورت‌های لازم با تهران بوده. شورای عالی امنیت ملی راهبری مذاکرات را داشته و سفر باقری درباره موضوعات باقیمانده است. پیش نویسی از توافق تهیه شده و لازم بود مورد بررسی قرار بگیرد. برخی موضوعات باقیمانده که دستور العمل‌های لازم را باقری نیاز داشت که با طرف‌های مختلف صحبت کند. در سه موضوع اصلی همچنان طرف‌های غربی و آمریکا تصمیم سیاسی خود را نگرفتند در تمامی تماس ها تلاش کردیم خطوط قرمز ایران و منطق ایران برای طرف غربی روشن شود. الان در نقطه‌ای هستیم که ابهامی برای واشنگتن و اروپا نیست و از خطوط قرمز خود عبور نمیکنیم و طرف‌های غربی بیش از این کش ندهند. باقری امروز صبح وارد وین شد. موضوعات مربوط به رفع تحریمها و ادعاهای سیاسی درباره برنامه هسته‌ای بوده و طی روزهای آتی باید شاهد باشیم طرف مقابل تصمیم خود را گرفته یا نگرفته است.
سخنگوی وزارت خارجه گفت:پیش نویس به صورت مشترک آماده شده و بالای ۹۸ درصد به صورت مشترک نگاشته شده و آنچه باقیمانده مواردی است که باید مرتفع شود. در خصوص موضوعاتی در حوزه رفع تحریمها، تضامین و برخی ادعاهای سیاسی در حوزه فعالیت‌ّای صلح آمیز هسته‌ای ایران باید در یک بستر مناسب آماده شود.در وین نیستیم که توافق جدید کنیم. توافق در ۲۰۱۵ انجام شده است.ما و ۱+۴ در وین حضور داریم که مطمئن شویم اگر آمریکا می‌خواهد به برجام برگردد که یک روزه نخواهد بود و مسیر پر راستی آزمایی برای آمریکاست.
وی در پاسخ به سؤالی در باره میزان غنی سازی گفت: سطح و کیفیت و میزان غنی سازی به سطح و میزانی است که در برجام توسط ایران تعهد شده است. آنچه در وین در حال گفت‌وگو هستیم توافق احتمالی در حوزه رفع تحریمها و گستره رفع تحریمها خیلی وسیع‌تر از آن است که آمریکایی‌ها ادعا می‌کردند. توافق قابل اتکاتر و پایدارتر در حال تدوین است و در موضع دستاوردهای هسته‌ای حفظ، صیانت و توان بازگشت پذیری ایران به عنوان تضمین ذاتی و خط قرمز ما باشد.هر چقدر تضامین عینی توسط آمریکا دقیق‌تر داده شود در بندهای مقابل هم این نکته رعایت می‌شود.
خطیب‌زاده خاطرنشان کرد: اگر حقوق مشروع ایران رعایت شود در نقطه خوبی برای جمع بندی توافق قرار داریم.
حمایت ایران از گفت وگوی روسیه و اوکراین
سخنگوی وزارت خارجه درباره خبر منتشر شده مبنی بر گفت‌وگو بین روسیه و اوکراین گفت: این گفت‌وگو مورد توصیه و نظر ما بوده و مذاکره برای توقف درگیری‌ها باید مورد توجه قرار می‌گرفته است. راه‌حل سیاسی راه‌حل پایدار برای مشکلاتی است که دهه‌هاست در منطقه وجود دارد.
خطیب‌زاده در پاسخ به سؤال خبرنگاری درباره گفت‌وگوی تلفنی اخیر امیرعبداللهیان و همتای انگلیسی و اینکه آیا تحولی در بحث بدهی انگلیس رخ داده اظهار داشت: تحول در پرونده بدهی ایران باید در لندن انجام شود.توافقات چندین بار است انجام شده حکم دادگاه انگلیسی صادر شده و تعلل آنها نشان می‌دهد چقدر از اجرای قوانین خود به بهانه‌های مختلف فرار می‌کنند. تحول زمانی است که لندن به قانون گردن بگذارد.
توصیه خطیب زاده به خودداری مقامات عربستان از اظهارات شاذ در باره برجام
وی در پاسخ به پرسشی در خصوص اظهارات وزیر خارجه عربستان مبنی بر اینکه مذاکره با ایران نتیجه نمی‌دهد مگر اینکه ما را هم مشارکت دهند، گفت: اعضای برجام در برجام نوشته شده و توصیه می‌کنیم یک بار وقت بگذارند تا بعد از این اظهارات شاذ نکنند.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره نگرانی نمایندگان مجلس در خصوص توافق احتمالی بیان کرد: صدای ملت و نمایندگان ملت را در علنی و در جلسات بسته با نمایندگان شنیدیم و نکات آنها را یادداشت کرده و امیرعبداللهیان هم بارها در جلسات کمیسیون امنیت ملی و صحن با نمایندگان به صورت خصوصی گفت‌وگو کرده و تعامل بسیار خوبی در سطح وزارت خارجه و مجلس و همچنین دولت و مجلس انجام می‌شود. راهبری مذاکرات بر عهده شورای عالی امنیت ملی است. رئیس مجلس عضو شوراست. دغدغه‌های نمایندگان را می‌‌دانیم. در وین نیستیم متن جدیدی جدا از برجام توافق کنیم. در وین هستیم که توافق ۲۰۱۵ این بار به درستی توسط آمریکا و سه کشور اروپایی اجرا شود.
هیچ چیزی بیشتر از تعهدات برجامی نخواهیم پذیرفت
خطیب‌زاده عنوان کرد: آنچه در حال مذاکره در وین است تلاش شده یک توافق پایدارتر و خوب‌تر براساس توافق ۲۰۱۵ در اجرا به دست بیاوریم. هیچ چیزی بیشتر از تعهدات برجامی نپذیرفته و نخواهیم پذیرفت و هیچ چیزی کمتر از منافع اقتصادی ملت ایران گفت‌وگو نکرده و نمی‌پذیریم و به خاطر بدعهدی و چندین سال خسارت به ملت ایران در مسائل رفع تحریمی پایدارتر مذاکرات را پیش می‌بریم. قانون مجلس الزام آور است و اگر توافق انجام شود و اگر به آن نقطه برسیم حتما نمایندگان مجلس هم متن را می‌بینند عین همه ملت ایران و در خصوص آن می‌توانند نظر دهند و این حق نمایندگان ملت است از هر طیف و هر نگاهی که به مسائل دارند دغدغه واقعی آنها حفظ منافع مردم است آن نقطه همگرایی دولت و مجلس خواهد بود.
بیانیه اتحادیه اروپا دخالت آشکار در امور داخلی ایران است
وی افزود: بیانیه اتحادیه اروپا دخالت آشکار در امور داخلی ایران و تعرض به حاکمیت و تمامیت ارضی ایران و از اساس مردود است. این بیانیه غیر حرفه‌ای و بی مبنا باید اصلاح شود. اتحادیه اروپا جایگاهی ندارد و چنین بیانیه‌هایی غیرحرفه‌ای است. جزایر سه گانه جزو لاینفک ایران عزیز است و هیچ اختلافی در این زمینه نیست و هیچ جایگاهی اتحادیه اروپا ندارد که درباره وحدت سرزمینی ایران اظهار نظر کند. هم از نظر حقوق بین‌الملل مردود است و هم از لحاظ افکار عمومی پذیرفتنی نیست.
سخنگوی وزارت خارجه درباره سفر امیرعبداللهیان به وین و اخبار منتشر شده در هفته گذشته نیز بیان کرد: هیچ برنامه‌ای برای سفر به وین تا زمانی که در آن نقطه قرار نگیریم وجود ندارد. الان کمیسیون مشترک ایران و ۱+۴ در حال گفت وگو هستند و برای اینکه آمریکا بتواند به کمیسیون برگردد نیاز به تصمیم سیاسی و راستی آزمایی‌ها و تضمین‌هایی دارد.
هنوز نتیجه ای در مذاکره با طرف کره‌ای در باره بدهی به ایران حاصل نشده است
خطیب‌زاده درباره مذاکرات انجام شده بین ایران و کره جنوبی اظهار داشت: گفت‌وگوها در کره براساس خواست طرف کره در دیدار معاون وزیر خارجه آن کشور با باقری صورت گرفت. تا الان که با شما صحبت می‌کنم نتیجه‌ای حاصل نشده و طرف کره‌ای به صورت لاک‌پشتی تلاش می‌کند کار را جلو ببرد آن وقتی که طرف کره‌ای به تعهداتش عمل کند می‌توانیم درباره مسائل دیگر صحبت کنیم. تا آن موقع موضوعی که با کره داریم بدهی قطعی آن به ایران است.
وی درباره افزایش مناسبات اقتصادی ایران با روسیه گفت: روابط ایران با روسیه چند لایه و چند بعدی و طبیعی است و براساس و برخاسته از حسن همسایگی و نیازهای دو طرف و اراده سیاسی دو پایتخت برای ارتقای روابط به روابط ممتاز است. در اوج تحریم‌های فلج کننده تلاش کردیم روابط خود را مقاوم و علیرغم فشارهای ثالث ادامه دهیم.
تاریخ قطعی برای دور پنجم مذاکرات با عربستان مشخص نشده است
خطیب‌زاده درباره زمان دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان گفت: هنوز تاریخ قطعی نیست و به محض قطعی شدن اعلام می‌شود. زمانی ایران پاسخ‌ها به پیشنهادات دور چهارم را دریافت کند در خصوص جزییات و سطح آن می‌توانیم اعلام نظر کنیم.
خبرنگاری با اشاره به اظهارات مذاکره کننده فرانسه در وین از سخنگو پرسید که گفت‌وگوها در وین تا کجا ادامه خواهد یافت که وی پاسخ داد: اگر فرانسه سازنده‌تر از روز اول عمل کرده بود و تلاش نمی‌کرد مذاکرات را با سکته روبرو کند ماه‌ها قبل در نقطه‌ای قرار داشتیم که متن را داشته باشیم. مسؤولیت فرانسه در وضعیت فعلی برای همه روشن است. فرانسه همه تلاش خود را کند تا در روزهای آینده خواب نما نشود.
وی درباره بحث ضرب الأجل در خصوص مذاکرات نیز گفت: در چند ماه گذشته از این تاریخ‌ها شنیدیم و بازی زمان ملال آور شده است. آنچه روشن است طرف مقابل باید متعهدانه وارد گفت‌وگو شود و نشان دهد پایبند است. الان چند موضوع بسیار کلیدی برای انتفاع ایران باقی مانده است. اگر می‌خواهند توافقی داشته باشیم باید حسن نیت داشته باشند.
سخنگوی وزارت خارجه درباره مذاکرات با آژانس هم گفت: نکات فنی آژانس شنیده شده است. برداشت ما این است که اگر نگاه فنی به سؤالات آژانس باشد تمامی اینها قابل بسته شدن بود. متاسفانه برخی برداشت‌‌ها وجود دارد که برخی در مذاکرات فنی آژانس دخالت می‌کنند. ایران روابط فنی بسیار خوبی را با حفظ بی طرفی آژانس همواره داشته است. این پرونده در خصوص برخی سؤالات ادعایی باید خیلی پیش تر بسته می‌شد.
وی خاطرنشان کرد: الان چندین موضوع بسیار کلیدی برای انتفاع جمهوری اسلامی ایران باقی مانده است. اتفاقا موضوع ادعاها و سؤالات ادعایی آژانس از ما نیز از همان جنس است و ما اجازه نمی‌دهیم که کسی فکر کند ما اینقدر ساده هستیم که یک پرونده را به عنوان استخوان لای زخم بازنگهداریم و یا آنها فکر کنند که در طرف ایرانی در خصوص این ابعاد اندیشیده نمی‌شود.
وی گفت: روشن است که اینها باید خیلی زودتر و در همان زمان که گفت‌وگوها انجام می‌شد، بسته می‌شد. کش دادن آن تا امروز هم معلوم است. اگر عده‌ای فکر کردند می‌توانند از این اهرم مذاکراتی بسازند، اشتباه کردند. اگر واقعا می‌خواهند توافقی داشته باشیم باید حسن نیت نشان دهند. توافق بدون حسن نیت انجام نمی‌شود. شما دارید توافقی را انجام می‌دهید و طرف مقابل باید نشان دهد که از رفتار غلطش دست کشیده، نه اینکه گردنکشانه رفتار غلطش را ادامه دهد و فکر کند ما به عنوان ایران حواسمان به منافع قطعی خود نیست.
وی گفت: اگر امروز راه حل فنی و سیاسی آن هر دو با هم توافق شود، ما در نقطه‌ای هستیم که بتوانیم اعلام کنیم در مورد پیش نویس پیشرفت قابل توجهی داشتیم.
دخالت سیاسی برخی ها در مذاکرات فنی آژانس
سخنگوی وزارت خارجه درباره مذاکرات با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اینکه چقدر با آژانس درباره سؤالات ادعایی به توافق نزدیک هستیم هم گفت: برخی سؤالات ادعایی از ماه‌ها قبل بین ایران و آژانس مطرح شده است و سفر کمالوندی به وین و یا سفر برخی مقامات آژانس طی هفته‌های گذشته به صورت عادی و روال عادی انجام شده است و پاسخ‌های ایران طی ماه‌های اخیر بارها داده شده و نکات فنی آژانس شنیده شده است و مجددا پاسخ داده شده است.
وی گفت: متاسفانه برخی برداشت‌‌ها وجود دارد که برخی در مذاکرات فنی آژانس دخالت سیاسی می‌کنند. پیام ما همواره این بوده که آژانس به عنوان مسؤول راستی آزمایی کمی و کیفی تعهدات ایران در چارچوب فنی بماند و طرف‌های غربی و آمریکایی بایدد آژانس را از سپهر برخوردهای سیاسی دور نگهدارند.
خطیب‌زاده تصریح کرد: ایران روابط فنی بسیار خوبی را با حفظ بی طرفی آژانس همواره داشته است. هرگاه از این مسیر خارج شده دچار مشکلاتی بوده است و ما فکر می‌کنیم این پرونده در خصوص برخی سؤالات ادعایی باید خیلی پیش‌تر بسته می‌شد. طبیعی است بدون بسته شدن آن، امکان توافقی در مورد بازگشت آمریکا به برجام نمی‌شود فکر و صحبت کرد.
توصیه به هموطنان مقیم اوکراین
سخنگوی وزارت خارجه به مذاکرات تلفنی امیرعبداللهیان با برخی همتایان در خصوص وضعیت ایرانیان مقیم اوکراین نیز اشاره کرد و در پاسخ به این سؤال که برخی از اتباع ایرانی تمایل دارند در اوکراین و کشورهای پیرامونی بمانند و فعلا بازنگردند و توصیه وزارت خارجه به آنها و تسهیلاتی که می‌تواند ارائه کند چیست؟ اظهار داشت: یکی از موضوعات اصلی که همواره آقای امیرعبداللهیان با وزرای خارجه کشورهای مقابل صحبت کرد وضعیت ایرانیان بوده است. با آقای لاوروف درباره وضعیت اطمینان از وضعیت ایرانیان صحبت کرده است و لاوروف هم بر جان و مال غیرنظامیان به عنوان اصل کلی در جنگ تأکید داشته و در خصوص ایرانیان مقیم اوکراین.
وی بیان کرد: تا آغاز جنگ متاسفانه تعداد بسیار کمی از ایرانیان اوکراین را ترک کرده بودند. وضعیت الان چند ده ایرانی که در برخی شهرها گرفتار هستند و ایرانیانی که در صف‌های طولانی ورود به کشورهای همسایه هستند، از این ناشی می‌شود که شاید این بررسی‌های مداومی که ایرانی‌ها نسبت به وضعیت می‌خواستند داشته باشند جلوگیری می‌کرد که خارج شوند. البته برخی هم طبیعی است درس می‌خواندند و ماشین و خانه و زندگی دارند و خانواده‌هایشان آنجا هستند و به راحتی نمی‌توانستند تصمیم در این زمینه بگیرند و الان هم به ما می‌گویند چون همه زندگی را پشت سر گذاشتند مایل هستند در کشورهای همسایه بمانند تا وضعیت اوکراین بیشتر روشن شود.
خطیب‌زاده گفت: توصیه ما این است که به مام میهن برگردند و دیداری با خانواده‌ها تازه کنند و اگر قرار باشد وضعیت اوکراین به حالت اولیه بازگردد از تهران راحت‌تر می‌توانند برگردند ولی خودشان را از منطقه خطر خارج کنند. تلاش ما این است که بتوانیم ایرانیان را از طرق مختلف برگردانیم. در ورشو داریم این تلاش را با یک پرواز اختصاصی انجام می‌دهیم ولی ایرانیان باید برای بازگشت ثبت نام کنند که به تعداد برسد.
خطیب‌زاده در واکنش به انتشار مصاحبه‌ای از وی مبنی بر اینکه قرار است ۳۷ سفیر تغییر کنند و بحث تغییر سفیر ایران در انگلیس نیز اظهار داشت: چیزی که دیروز به عنوان مصاحبه من با یکی از رسانه‌ها منتشر شد، من هیچ مصاحبه‌ای با هیچ رسانه‌ای انجام ندادم. متاسفانه برخی گفت‌‌وگوهایی که در فضای خصوصی با برخی از خبرنگاران انجام می‌شود با رفتار غیرحرفه‌ای برخی از آنها به عنوان مصاحبه منتشر می‌شود که بارها اعلام کردم این روند واقعا شایسته جمع حرفه‌ای ما نیست. یک خبر و یک گزارش بیش از آنکه ارزش داشته باشد مطرح شود، رفتار حرفه‌ای و شأنیت آن خبرگزاری و افرادی که در تماس با ما هستند، مهم است.
وی یادآور شد: در مورد گمانه زنی‌های رسانه‌ای درباره تحولات وزارت امور خارجه اظهارنظر نمی‌کنم. تحولات وزارت خارجه و تصمیمات در بستر خود گرفته و انجام می‌شود.
هیچ ربطی بین تحولات اوکراین و مذاکرات وین وجود ندارد
خبرنگاری درباره تاثیر تحولات اوکراین بر مذاکرات وین سؤال کرد که خطیب‌زاده بیان کرد: از حوزه دیپلماسی هیچ ربطی بین این دو وجود ندارد. آنهایی که با دیپلماسی آشنا هستند می‌دانند یک اصل بسیار جدی در حوزه دیپلماسی وجود دارد که پرونده‌های مختلف را در بستر خود پیگیری می‌کنند حتی کشورهایی که با هم اختلاف نظرهایی دارند. در حوزه سازمان‌های بین‌المللی و در موضوعات مختلف.
وی ادامه داد: آنچه در وین انجام می‌شود بر اساس یک فهم و شناخت توسط همه طرف‌های برجام به اضافه آمریکا شکل گرفته است و یک ضرورت و الزامی در خصوص منافع همه اطراف برجام آنها را به وین آورده است و آن باقی است. آنچه در وین تا الان اتفاق افتاده نشان داده که همه رفتارها حرفه‌ای بوده است و به رغم تمامی اختلافات در حوزه برجام تلاش شود از این گفت‌وگوها نتیجه مناسبی حاصل شود.
روابط خوب ایران و عراق
خبرنگاری درباره علت بسته شدن مرزهای زمینی ایران و عراق و تاثیرپذیری از فشارهای سیاسی دولت انتقالی سؤال کرد که خطیب‌زاده گفت: نه. روابط ایران و عراق در سطوح مختلف با نزدیکی جدی جلو می‌رود. بزودی شاهد سفر یک مقام امنیتی سیاسی بلندپایه عراق به دعوت آقای شمخانی خواهیم بود و مباحث مختلف گفت‌وگو می‌شود. روابطی که بین ایران و عراق تعریف می‌شود، از جنس متفاوتی است. برخی موضوعات گمرگی، مرزی و پروتکل‌های کرونایی یا برخی نکاتی که باید حل و فصل شود مانع برخی اقدامات است، ولی ما نکات و موضوعات خود را هم از طریق بغداد و هم از طریق سفارت عراق در ایران مطرح کردیم و روابط در سطوح مختلف به صورت قابل توجهی پیگیری می‌شود.