العالم - آمریکا
گروهی از نمایندگان مجلس سنا از هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات در آمریکا از سه کشور اروپایی خواسته‌اند از منقضی شدن محدودیت‌های موشکی علیه ایران در اکتبر سال جاری میلادی جلوگیری کنند.
آنها در بخشی از این نامه اذعان کرده‌اند بعد از اکتبر سال جاری میلادی هیچ چارچوب چندجانبه برای مجاز کردن تحریمهای بین‌المللی علیه برنامه‌های موشکی و پهپادی ایران وجود ندارد.
مطابق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که حدود ۸ سال پیش برای تأیید برجام صادر شد محدودیت‌های اعمال‌شده این سازمان در خصوص فعالیت‌های مربوط به موشک‌هالی بالیستیک ایران 18 اکتبر ۲۰۲۳ منقضی خواهند شد.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز 23 شهریور اعلام کرد نامه‌ای از فرانسه، انگلیس و آلمان دریافت کرده که در آن اعلام شده آنها قصد ندارد تحریمهای موشکی علیه ایران را رفع کنند.
در نامه جدید که به امضای 31 قانونگذار از دو حزب آمریکا رسیده از تصمیم آلمان، فرانسه و انگلیس برای حفظ یکجانبه تحریمهای موشکی علیه ایران استقبال شده است. قانونگذاران آمریکایی با وجود این، خواستار صدور قطعنامه‌ای در سازمان ملل برای الزام‌آور کردن این تصمیم شده‌اند.
سناتورهای آمریکایی نوشته‌اند: «بدون یک قطعنامه الزام‌آور شورای امنیت سازمان ملل متحد هیچ چارچوب چندجانبه‌ای وجود ندارد که تحریمهای بین‌المللی علیه برنامه موشکی و پهپادی ایران را مجاز کند.»
اذعان مقام صهیونیست
اذعان نمایندگان مجلس سنای آمریکا مبنی بر اینکه بعد از اکتبر 2023 چارچوبی برای صدور تحریمهای بین‌المللی علیه ایران وجود ندارد با آنچه روز گذشته یک مقام رژیم صهیونیستی در همین راستا گفته بود همخوان است.
«موشه ادری»، رئیس کمیسیون انرژی اتمی رژیم صهیونیستی روز گذشته در همایش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته بود جمهوری اسلامی ایران طبق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد از ماه اکتبر می‌تواند بدون هیچ محدودیت رسمی برنامه موشکی خودش را پیش ببرد.
وی خاطرنشان کرد: «انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت از ماه آینده به ایران اجازه خواهد داد بدون هیچ محدودیت رسمی به پیشبرد برنامه موشک‌های بالیستیک خود ادامه داد. وضعیت خطرناک و نگران‌کننده است.»
سیاست اروپایی‌ها
تحلیلگران پیش از این گفته‌اند تصمیم کشورهای اروپایی به معنای آن خواهد بود که این کشورها قصد فعال کردن ساز و کار موسوم به «اسنپ‌بک» (بازگشت خودکار تحریمهای سازمان ملل که به «مکانیسم ماشه» مشهور شده) را ندارند و تنها به دنبال حفظ تحریمهای شخصی خود علیه برنامه موشکی ایران هستند.
منظور از مکانیسم اسنپ‌بک (ماشه) همان «ساز و کار حل اختلافات» در بندهای ۳۶ و ۳۷ در توافق هسته‌ای برجام است که در آنها مسائل مربوط به حل و فصل اختلاف میان طرف‌های برجام، در صورت بروز مناقشه مفصلاً شرح داده شده‌اند.
این دو بند از آنجا که رجوع به آنها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریمهای بین‌المللی علیه ایران منجر شود به «مکانیسم ماشه» معروف شده‌اند. هر یک از طرف‌های گروه ۱+۴ در صورت متهم کردن ایران به نقض مفاد آن، می‌توانند از آن برای برگرداندن قطعنامه‌های تحریمی بین‌المللی استفاده کنند.
خبرگزاری رویترز نیز در پیش‌خبری که تیرماه گزارش داده بود همسو با تحلیل فوق تأیید کرده بود که قصد کشورهای اروپایی کلید زدن این مکانیسم نیست. سه منبع به این خبرگزاری گفته بودند که کشورهای اروپایی قصد حرکت در این مسیر را ندارند.
منابع مورد استناد رویترز در توجیه امتناع اروپا از فعالسازی مکانیسم ماشه مدعی شده بودند که انجام این اقدام به معنای تضعیف تهدید مطرح‌شده در نامه وزیران خارجه سه کشور اروپایی به ایران در سال گذشته خواهد بود که در آن تصریح شده بود کشورهای اروپایی در صورت غنی‌سازی در سطح تسلیحاتی توسط ایران این مکانیسم را کلید خواهند زد.
سناتورهای آمریکایی مدعی شده‌اند انقضای محدودیت‌های موشکی علیه ایران باعث ایجاد «تهدید علیه ثبات و امنیت در خاورمیانه و فراسوی آن می‌شود.» آنها همچنین مدعی شده‌اند که منقضی شدن این محدودیت‌ها باعث ارسال سیگنال غلط به ایران می‌شود.
آنها مدعی شده‌اند منقضی شدن این محدودیت‌ها به ایران اجازه خواهد داد آنچه به ادعای آنها «سیاست‌های بی‌ثبات‌کننده ایران در چندین حوزه» خوانده شده ادامه پیدا کنند.
این نامه به ابتکار «باب منندز» رئیس سابق کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا تنظیم شده است. منندز چند روز پیش به دریافت رشوه متهم شده است.
نامه سناتورهای آمریکایی روز جمعه برای سفرای انگلیس، آلمان و فرانسه در ایالات متحده آمریکا ارسال شده است.
تحلیلگران پیش از این گفته‌اند هر گونه اقدام از سوی کشورهای اروپایی در خصوص حفظ تحریمهای موشکی (حتی بدون کلید زدن مکانیسم ماشه) نقض قطعنامه ۲۲۳۱ تلقی خواهد بود و به معنای تداوم سیاست کشورهای غربی در حفظ فشار بر ایران از طریق برجام خواهد بود.
هدف از این سیاست که از ابتدای اجرایی شدن برجام توسط کشورهای غربی پیگیری شده جلوگیری از نابودی توافق از یک سو و در عین حال مسدود کردن مسیرهای برخورداری تهران از مزایای آن، از سوی دیگر بوده است.
قطعنامه ۲۲۳۱ و فعالیت‌های موشکی ایران
فعالیت‌های موشکی ایران تا قبل از این هم تناقضی با مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ نداشته‌اند زیرا در این قطعنامه با ادبیاتی غیرالزام‌آور از ایران «خواسته شده» از کار بر روی موشک‌هایی که «برای داشتن قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای» طراحی شده‌اند، خودداری کند.
جمهوری اسلامی ایران همواره تأکید کرده هیچ‌یک از موشک‌های این کشور برای داشتن قابلیت حمل کلاهک طراحی نشده و بنابراین فعالیت‌های موشکی این کشور ممنوعیتی از نظر قطعنامه ۲۲۳۱ ندارد. با وجود این، همین محدودیت‌های توصیه‌ای علیه برنامه موشکی ایران هم طبق مفاد قطعنامه بایستی از اکتبر ۲۰۲۳ به طور کامل لغو شود.
زمینه‌چینی غربی‌ها برای اکتبر ۲۰۲۳
در ماه‌های گذشته، آمریکا و کشورهای غربی با نزدیک شدن به موعد اکتبر ۲۰۲۳ برای رفع محدودیت‌های موشکی علیه ایران به زمینه‌چینی برای فرار از تعهدات خود روی آورده‌اند.
در همین راستا، اوکراین و کشورهای غربی در ماه‌های گذشته بارها ادعای انتقال پهپادهای ایران به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین را مطرح کردند. کشورهای غربی همچنین ادعا کرده‌اند که ایران ممکن است اقدام به ارسال موشک‌های بالیستیک به روسیه بکند.
این ادعاها بارها از سوی مقام‌های جمهوری اسلامی ایران تکذیب شده است. مضاف بر این، اوکراین و کشورهای غربی هیچ‌یک مستنداتی در صحت این ادعاها ارائه نکرده‌اند.
با این حال، اکنون به نظر می‌رسد هدف از این زمینه‌چینی‌ها و دامن زدن به آن در رسانه‌های غربی استفاده از آن در بزنگاه اکتبر ۲۰۲۳ بوده است.
خبرگزاری رویترز در خبر تیرماه خود مدعی شده بود دیپلمات‌های اروپایی به سه دلیل برای قصد خود جهت حفظ تحریمهای موشکی علیه ایران اشاره کرده‌اند: «استفاده روسیه از پهپادهای ایران علیه اوکراین؛ احتمال انتقال موشک‌های بالیستیک از سوی ایران و روسیه و محروم‌سازی ایران از مزایای توافق به دلیل آنکه تهران توافق را نقض کرده است.»
واکنش ایران
یک مقام ایرانی در آن زمان به خبرگزاری رویترز گفته بود که تهران طی سال‌های گذشته علی‌رغم تحریمهای غرب برنامه موشکی و هسته‌ای خود را پیش برده است.
این مقام ایرانی که به نام او اشاره‌ای نشده بود گفت: «حفظ تحریم‌ها به هر شکل و اندازه مانع پیشرفت‌های مستمر ایران نخواهد شد. این مسئله یادآور آن است که غرب قابل اتکا و اعتماد نیست.»
فارس