به گزارش پایگاه خبر شبکه العالم ، اندیشکده مرکز عربی پژوهش و مطالعات سیاسی دوحه در گزارشی راهبردی به بررسی جنگ‌های مدرن سایبری و ابعاد و پیامدهای آن پرداخت و نوشت: در سال‌های اخیر مفهوم فضای سایبری به مثابه میدان جنگ دچار تحولات چشمگیری شده است که مهم‌ترین آن تأثیر مخرب مد نظر دولت‌ها، گروه‌ها و افراد از انجام این حملات است. مهم‌ترین نوع این نوع حمله هک کردن است که یکی از نگران‌کننده‌ترین موارد برای دولت‌ها و افراد به شمار می‌رود. ریشه اصلی این نگرانی حضور احزاب مختلف در این مسئله و سخت بودن ردیابی منشأ آن است. یکی دیگر از دلایل همچنین به مشخص کردن پایگاه حمله و ارزیابی هزینه تأثیرات آن بازمی‌شود. فضای گسترده وب اکنون به محلی برای تنش، از جمله جاسوسی، ورود بدون مجوز، و کنترل پایگاه‌های داده‌ای تبدیل شده که ممکن است امنیت ملی برخی کشورها را تحت‌الشعاع قرار دهد. به دلیل وقوع چنین پیشرفت‌هایی بیشتر دولت‌ها مسئله فضای سایبری را در اولویت خود قرار داده‌اند و بر بسط سازوکارهای جلوگیری کننده تمرکز نموده‌اند.
حملات سایبری و میدان جنگ الکترونیک (۱) : فضای سایبری چگونه به میدان جنگ نوین تبدیل شد؟
– هکرها: ورود غیرمجاز به فضای سایبری
انقلاب اطلاعاتی موجب شده حملات سایبری و آنچه آن را جنگ سایبری میان رایانه‌ها و اینترنت می‌خوانیم وسعت بسیاری پیدا کند. هکرها بازیگران محوری در فضای دیجیتال هستند که از نرم‌افزارها و رایانه‌ها برای ورود به سیستم‌ها استفاده می‌کنند. این افراد در قلب این میدان جنگ قرار دارند. [۱] حجم رو به افزایش اطلاعات در شبکه اینترنت و ارزش رو به افزایش آن (که بنا به ماهیت سایتی که میزبان آن است می‌تواند علمی، اقتصادی، سیاسی، و یا نظامی باشد) موجب شده در اهداف حملات سایبری تغییر اساسی حاصل شود. در ابتدا این اتفاقات به شکل ماجراجویی‌های کنجکاوانه توسط افراد برای به دست آوردن اطلاعات و یا تلاشی برای دخول به دیوارهای آتشین جهت تجربه احساس پیروزی آغاز شد. اکنون حملات برای اهداف مادی یا سیاسی انجام می‌شوند و این توان بالقوه را دارند که وب‌سایت‌های هدف را کاملاً پایین بیاورند و این امر به موضوعی رایج در رفتار هکرها بدل شود.
مرکز رصد راهبردی اشراف بدون تایید محتوا و ادعاهای مطرح شده در این گزارش، ترجمه کامل آن را صرفا جهت اطلاع نخبگان، کارشناسان، پژوهشگران، دانشجویان و تصمیم‌گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌های غربی منتشر می‌کند و دروغ پراکنی‌ها، اطلاعات نادرست، اتهامات و القائات این گزارش مورد تأیید اشراف نمی‌باشد.
• فنونی که هکرها در حملات سایبری استفاده می‌کنند•
افراد یا گروه‌هایی از هکرها که توانایی کنترل و هدایت برنامه‌های رایانه‌ای را دارند معمولاً به فضای سایبری یک کشور حمله می‌کنند. این افراد عموماً برنامه‌نویس‌های ماهری هستند که می‌توانند رایانه‌ها را مورد حمله قرار دهند و محتوایشان را کشف کنند. بیشتر این افراد از افشای ماهیت اصلی خود امتناع می‌کنند چرا که می‌ترسند مورد تعقیب دولت قرار بگیرند. آنها اسم «گمنام» را برای خود برگزیده‌اند. هکرها عموماً به شبکه‌های رایانه‌ای حمله می‌کنند و در این حمله فنون زیر را به کار می‌بندند:
1- رودهای مجازی به جهت صدمه زدن یا از بین بردن عملیات‌های معمولی از راه جلوگیری از دسترسی کاربران به خدمات و منابع دیجیتال که این کار از راه وارد کردن تقاضاهای بیش از حد به یک سرور انجام می‌پذیرد. [۲]
2 - بمباران ایمیلی که طی آن هزاران ایمیل به آدرس اهداف ارسال می‌شود و موجب می‌شود آن آدرس‌ها دچار اختلال در عملکرد بشوند [۳]
۳- هک کردن وب‌سایت‌ها و ورود غیرمجاز به رایانه‌ها زمانی که هکرها اجازه ورود غیرمجاز به وب‌سایتی را پیدا کنند و محتوای آن را با آنچه ماهیت سایت را عوض می‌کند جا به جا کنند.[۴]
۴ - ویروس‌هایی که سامانه‌ها را با ویروس‌های رایانه‌ای و کرم‌های اینترنتی مسموم کند و آنها را در سطح شبکه‌های ملی و جهانی گسترش دهد. این کار موجب می‌شود فایل‌ها و سیستم‌های عملکردی دچار اختلال موقت یا دائم بشوند.
۵- حملات قطع کننده دسترسی که سایت‌ها را با داده‌های غیرلازم فرستاده شده توسط برنامه‌ای مختص به این کار بمباران می‌کنند. این کار سرعت خدمات را پایین می‌آورد و یا باعث افزایش شدید ترافیک سایت مذکور می‌شود و کاربران در دسترسی به سایت دچار مشکل خواهند شد. بسیاری از سایت‌های مهم و حساس (برای مثال آمازون و ورد پرس) با وجود محصولات و برنامه‌هایی که برای جلوگیری از چنین حملاتی طراحی شده‌اند به همین طریق مورد حمله قرار گرفته‌اند.
• بروز صدمات ناشی از حملات سایبری •
در سایه انقلاب دیجیتالی و اطلاعاتی در ده ساله اخیر شایان ذکر است به این نکته اشاره کنیم که جهان به تازگی صدمات مجازی سامانه‌های پیچیده را نه تنها در اهداف نظامی، [۵] بلکه در اقتصاد،[۶] رسانه، سیاست و حتی جرایم مشاهده کرده است. کارشناسان معتقدند تعداد حملات در سال‌های آینده افزایش خواهد داشت که این امر علاوه بر هک سیاسی، حملات سایبری، و استفاده دولت از ابزار «مشروع» جاسوسی در فضای سیاسی است. کارشناسان همچنین می‌گویند حمله علیه زیرساخت‌های متکی به رایانه در کنار افول حریم خصوصی در فضای دیجیتال رخ خواهد داد و مقامات تأمین خصوصی بودن فضای اینترنت را با مشکل مواجه خواهد کرد، حملات بیشتری علیه سیستم‌های راه‌انداز تلفن‌های همراه و ابزار مرتبط رخ خواهد داد و نقاط ضعف نرم‌افزاری مورد سوء استفاده قرار خواهند گرفت. [۷] در امتداد فعالیت‌های رو به افزایش هکرها و رقابت داغ میان دولت‌ها در این حوزه، که موجب شده شکل جنگ‌های مدرن عوض شود، دولت‌ها متوجه بزرگ بودن تهدید پیش رویشان شده‌اند. مسئله تنها به حوزه نظامی ارتباط ندارد بلکه به موارد صلح‌آمیز هم مرتبط است [۸] چرا که اکنون این امکان وجود دارد که «دولت‌ها با فشردن دکمه‌ای در صفحه کلید به کلی فلج شوند یا آسیب جدی ببینند».[۹]
– گروه انانیموس (هکرهای گمنام): ارتشی مستقر در فضای سایبری
عوامل بسیاری وجود دارد که گروه انانیموس (هکرهای گمنام) را به سلاحی قابل استفاده مبدل می‌کند. خصوصیات منحصر به فرد این شبکه موجب شده بسیاری از کاربران گمنام و ناشناس اینترنت در نقاط مختلف جهان به آن بسیار علاقه‌مند شود. این شبکه توان آن را دارد که به سیستم‌های اطلاعاتی وارد شود، مرزها در فضای سایبری را از بین ببرد، هویت مبهمی به کاربران بدهد، و از مرزهای کشور کاربر و یا جامعه او فراتر برود که این‌ها همه اثربخشی این شبکه را دوچندان می‌کنند. این گروه در حال حاضر فقط از عده‌ای هکر حرفه‌ای تشکیل نشده بلکه گروه‌هایی با مهارت‌هایی چون نوشتن و تولید ویدئویی، فعالیت خیابانی و یا کسانی با مهارت‌های خاص دیگر در این شبکه حضور دارند. آنها کمک می‌کنند اطلاعات و ایمیل‌ها خصوصاً در میان رسانه‌های اجتماعی کپی‌برداری و منتشر بشوند. [۱۰] هزینه کم هم یک عامل مهم است چرا که ابزار فناوری اطلاعات در اینترنت که با پیشرفت‌هایی در زمینه رمزگشایی همراه شده برنامه‌های بسیاری برای چنین کاربرانی تولید کرده تا آنها بتوانند با استفاده از آن از اهداف خود بدون پرداخت هزینه‌های عظیم سوء استفاده کنند. شاید مهم‌ترین خصوصیت گروه انانیموس (هکرهای گمنام) این باشد که جهان‌بینی خاصی را ترویج نمی‌کند و تنها چیزی که بر آن تأکید دارد مبارزه برای به دست آوردن آزادی مطلق در فضای اینترنت است. [۱۱]
• ارتش انانیموس به مسائل جهان واقف است •
برخلاف تصور عام کسانی که به گروه انانیموس (هکرهای گمنام) تعلق دارند در جهانی از تاریکی و در خفا زندگی نمی‌کنند. بر عکس آنها جوانانی هستند که به خوبی می‌دانند در جهانی که فرهنگ اینترنت را به عنوان سمبل آزادی بیان مقدس می‌شمارد چه می‌گذرد. این تجمع غیرطبقه‌ای افراد گمنام، توسط مقاماتی جهت فشار بر آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا، انتشار اسناد سیا و هک کردن کارت‌های اعتباری برای حمایت مستقیم از سایت ویکی‌لیکس در واکنش به این که آنها اجازه استفاده مجانی عموم از سایت خود را نداده‌اند هدایت می‌شود.
• دولت‌های مقتدر خطر ایجاد شده را پذیرفته‌اند •
گروه انانیموس یک عملیات چند ملیتی است. تمام آنچه این شبکه برای آغاز یک حمله نیاز دارد چند برنامه‌نویس ماهر، چند رایانه و اطلاعات جمع‌آوری‌شده کاربران متعدد رایانه به علاوه در دسترس بودن سایت‌های اینترنتی حاوی اطلاعات است. این موضوع نگران‌کننده شده است خصوصاً پس از آن که هک کردن به اقدامات سازمان‌یافته‌ای در حوزه جاسوسی، و حمله سایبری علیه دولت‌ها و سازمان‌ها مبدل شد. بخش‌های حیاتی هم هدف قرار گرفته‌اند، که این امر موجب شده دولت‌های بزرگ جهان به خطری که به وجود آمده اذعان کنند و وجود آن را بپذیرند. [۱۲]
• حرکت حملات سایبری به سوی اهداف سیاسی •
هرکدام از این عوامل محیطی بارور برای رشد جنبشی که می‌تواند حملات سایبری به وجود آورد و زیرساخت‌های کشورها را از بین ببرد به وجود آورده، جنبشی که در صورت تکمیل شدن فنون و حربه‌هایش شاید بتواند کنترل ترافیک هوایی، چراغ‌های راهنما و سیستم‌های جنگی الکترونیک را نیز به دست بگیرد. کمیت و ارزش رو به افزایش اطلاعات منتشر در اینترنت بر فعالیت هکرها اثر گذاشته و باعث شده در اهداف آنها تغییر شگرفی حاصل شود. این امر که زمانی تنها یک کنجکاوی برای کسب دانش بیشتر بود اکنون اهداف مادی یا سیاسی را پیشه قرار داده است. [۱۳]
• هکرها چه انگیزه‌هایی می‌توانند داشته باشند؟ •
دلایل متعددی وجود دارد که به اعضای گروه انانیموس (هکرهای گمنام) در جهت انجام عملیات هک انگیزه می‌بخشید، عواملی چون خشم و نارضایتی که می‌تواند به اقدام جهت سوء استفاده و یا نابودی آنچه به دیگران تعلق دارد منجر شود. هکرهایی وجود دارند که با هدف وارد رابطه می‌شوند تا تأثیر حمله بر سیستم دفاعی هدف را بسنجند. هکرهای دیگر به خاطر چالش‌های مالی و به دست آوردن جایگاهی در میان کاربران، لذت و یا پیشنهاد مالی به این کار رو می‌آورند. این انگیزه می‌تواند به خاطر نیاز، طمع، و یا خواست برای از بین بردن یک رقیب رخ بدهد. بر همین منوال کنجکاوی و لذت ناشناخته و ممنوع شده و یا وجود اهداف سیاسی و انگیزه‌هایی که ممکن است افراد یا گروه‌ها با اعتقادی سیاسی را با هم متحد کند هم می‌تواند موجب شود هکرها جهت انجام عملیات هک استخدام شوند. برای مثال در چنین موردی ممکن است از هکرها خواسته شود وب‌سایتی را مختل کنند و یا از پایگاه داده‌ای مرتبط با دولت‌ها، گروه‌ها یا شرکت‌هایی که به نظر ایشان دشمن هستند اطلاعاتی به دست آورند. استفاده از گروه‌های هکر جهت حمله به وب‌سایت‌ها در حمایت از مواضع عمومی و یا به جهت رسوا ساختن دولت‌های فاسد یک رخداد جدید است.
• در تونس محدود کردن آزادی بیان تحمل نخواهد شد •
یکی از مثال‌های مشهود در جریان بهار عربی رخ داد. شهروندان عرب از اینترنت به عنوان یک ابزار متحد کننده استفاده کردند تا به آنها در رد و بدل کردن اطلاعات، سازماندهی اعتراضات و پیشبرد کلی جنبش کمک کند. در آن زمان بر سر اخلاقی بودن هک کردن مباحثاتی به وجود آمد و هکرها در تفکرات کلی جوامع عربی به شکل جوانان عقده‌ای نشان داده شدند که زمان خود را صرف از بین بردن امنیت دولت‌ها صرفاً به دلیل تفریح می‌کنند. کمی پس از این که این اتهامات برطرف شد خیزش‌های عمومی نشان داد بسیاری از این جوانان از مهارت خود برای کمک به انقلابیون و افشاگری از دولت‌ها استفاده می‌کنند. یکی از این نمونه‌ها زمانی رخ داد که شهروندان مصری راه‌حلی پیدا کردند که به آنها اجازه می‌داد حتی پس از دستور دولت «حسنی مبارک» جهت بستن اینترنت، بتوانند از رسانه‌های اجتماعی استفاده کنند. اعضای گروه انانیموس سایت‌های دولتی رئیس جمهور پیشین تونس، «زین العابدین بن علی» را در واکنش به محدودیت دسترسی به اینترنت در ابتدای انقلاب از سوی دولت مورد حمله قرار دادند. آنها در سایت پیامی گذاشتند که می‌گفت: «از گروه انانیموس به دولت تونس: ما اقدامات علیه آزادی بیان و دسترسی شهروندان به اطلاعات را هرگز تحمل نخواهیم کرد. هر سازمانی که در امر سانسور دخیل باشد هدف قرار خواهد گرفت». به نظر هکرها دولت‌ها از اینترنت برای کنترل شهروندان استفاده می‌کنند لذا شهروندان حق دارند از اینترنت برای افشای رازها و عملکرد دولت بهره ببرند. [۱۴]
• کمپین عملیات مصر •
گروه انانیموس در واکنش به رفتار نیروهای امنیتی مصر با تظاهرکنندگان و در اقدامی جهت انتقام‌گیری از دولت که دسترسی به اینترنت و ارتباطات را محدود کرده بود در حین انقلاب ۲۵ ژانویه حملات متعددی علیه وب‌سایت‌ها و صفحات نهادها و وزارتخانه‌های دولتی انجام داد. این کمپین «عملیات مصر» نامگذاری شد و عواملی از گروه «تله کامیکس» [۱۵] کمک کردند ابزار غیرمتعارف جهت دسترسی مردم مصر به اینترنت در زمان قطع آن فراهم شود. [۱۶]
• نقش هکرها در حمایت از تظاهرات ضد دولتی در کشورهای متعدد •
شایان ذکر است «از زمان وقوع تظاهرات در تونس ویدئوهایی در اینترنت پخش شد که عنوان انانیموس را داشت و عملیات تونس نامگذاری شده بود. این عملیات انتقامی از مقامات تونس بود که به جهت اقدامات خشونت‌آمیز علیه تظاهرکنندگان و دستگیری وبلاگ نویسان رخ داد. وب‌سایت‌های حیاتی مختل شدند، خصوصاً وب‌سایت وزارت خانه‌های دفاع، کشور و امور خارجه. اقدامات مشابه- که عموماً پیام حمایت از مردم و تهدید علیه دولت را در بر داشت- در مصر، لیبی، ترکیه، اسپانیا، یونان، ایتالیا، پرتغال، کشورهای اروپای شرقی، زیمباوه، چین، روسیه، و دیگر کشورها در حمایت از تظاهرات و جنبش‌های دموکراسی خواهانه دیده شده‌اند. [۱۷] البته مسئله در آمریکا و در حمایت از جنبش اسکان کمی متفاوت بود. [۱۸] در این حرکت وبلاگ نویسان و سایت‌های خبری با هم متحد شدند و در کنار گروه انانیموس در فیس‌بوک اتفاقاتی که رخ می‌داد را پوشش دادند اما به اقدامات هک کننده روی نیاوردند. «گروه به اشکال مختلف تظاهرات را زیر ذره‌بین قرار داد و با استفاده از شبکه رسانه‌ای که به روی مخالفان بسته شده بود صدای آنها را به گوش دیگران رساند». [۱۹]