رویکرد عربستان درعراق پس از داعش

العالم-عربستان سعودی
عادل الجبیر وزیرخارجه سعودی شنبه گذشته در برنامه اعلام نشده در رسانه های گروهی دو کشور وارد بغداد شد و برخلاف عرف دیپلماتیک در ابتدا با حیدر العبادی نخست وزیر و سپس با همتای عراقی خود ابراهیم الجعفری دیدار و گفت وگو کرد.
این اولین سفر وزیر خارجه و یک مقام بلندپایه سعودی به عراق پس ازسال 2003 به این سو به شمار می رود چرا که روابط سیاسی و دیپلماتیک دو کشور 27 سال پیش درسال 1990 پس از آغاز دومین جنگ خلیج فارس ازسوی آمریکا و همپیمانانش جهت آزادسازی کویت قطع شد وعربستان سفارت خود درعراق را بست.
عربستان پس از شکل گیری دولت قانونی درعراق درسال 2004 با حضور و مشارکت اهل تسنن و تشیع و کردها سیاست خصمانه و کینه توزانه ای را درمورد این کشور در پیش گرفت زیرا بیم آن داشت که شکل گیری یک دولت دمکراتیک در عراق به الگویی برای جهان عرب به ویژه مردم عربستان تبدیل شود.
از سوی دیگر گروه های تندرو هوادارعربستان درعراق در خارج از گود قرار گرفتند و به همین دلیل ریاض با تحریک اهل تسنن این کشور در دوران نخست وزیری نوری المالکی در صدد تجزیه این کشور به سه اقلیم مذهبی قومی سنی ، شیعی کردی برآمد و بدین ترتیب زمینه را برای حضور داعشی ها و اشغال بخش عمده ای از عراق توسط این گروه تروریستی فراهم آورد. در واقع می توان گفت داعش با حمایت های مالی و نظامی عربستان شکل گرفته است.
کارشناسان معتقدند عربستان با داشتن چنین تاریخچه سیاهی درعراق هم اکنون در آستانه برچیده شدن تروریسم و تروریست ها از این کشور برای سهم خواهی به بغداد روی آورده است و با قرار گرفتن در کنار عراق می خواهد خود را به عنوان یک کشور ضد تروریستی وانمود کند.
از سوی دیگر نقش کاملا پر رنگ و تاثیرگذار و مهم و سرنوشت ساز ایران در پیروزی های عراق علیه داعش بر هیچکس پوشیده نیست و تاکنون رسانه های گروهی عربی وغربی خود بارها به این واقعیت اذعان کرده اند. عربستان با توجه به چنین واقعیتی می داند که روابط ایران وعراق پس از داعش بیش از پیش قوی تر و مستحکم تر خواهد شد و به همین دلیل در صدد دور کردن بغداد از تهران و محور مقاومت برآمده است.
بدیهی است دولت و ملت و نظامیان عراق خود را مدیون ایران می دانند و بارها مقامات کشوری و لشکری این کشور بر این موضوع تاکید کرده اند. کارشناسان با توجه به چنین واقعیتی و ریشه دار بودن پیوندهای تاریخی و مستحکم بودن روابط میان دو کشور بعید می دانند که رژیم سعودی بتواند به این هدف شوم خود تحقق ببخشد.
عربستان پس از روی کار آمدن سلمان بن عبدالعزیز علیه ایران و محور مقاومت به شدت سیاست خصمانه ای در پیش گرفت و در جهت بهبود مناسبات خود با رژیم صهیونیستی و دستیابی به ائتلاف با این رژیم گام برداشته است و در همین راستا تا کنون درنشست های اتحادیه عرب در مصر و اردن طرح های خود علیه ایران و حزب الله لبنان را مطرح کرده است اما درهمه این نشست های با مخالفت علنی و یا غیرعلنی عراق مواجه شد.
عربستان تا کنون با در پیش گرفتن سیاست تهدید و تطمیع و زر و زور و تزویر و استفاده از پول به عنوان اهرم فشار توانست بسیاری از کشورهای عربی و اسلامی را با خود همراه کند و هم اکنون به نظر می رسد می خواهد عراق را وارد ائتلاف های منطقه ای خود نماید.
عربستان با اعلام آمادگی جهت مشارکت در بازسازی ویرانه های به جا مانده از جنگ های متوالی و داعش درعراق می خواهد افکارعمومی در این کشور را به خود جلب کرده و خویشتن را دوستدار ملت عراق وانمود کند و بدین ترتیب در صدد تقویت موقعیت و جایگاه جریان های هوادار خود در این کشور است.
اقتصاد سعودی به دلیل افت شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی به شدت آسیب دید و هم اکنون می خواهد درعراق پس از داعش برای تجار و سرمایه گذاران خود جای پایی بیابد تا بتواند به اقتصادش جان تازه ای ببخشد.
عادل الجبیر طی سفر خود به بغداد از گشایش گذرگاه مرزی حمیمه با عراق و راه اندازی خط مستقیم هوایی میان دو کشور سخن به میان آورد و اعلام کرد کشورش در یک فاصله همسان از تمامی جریان های سیاسی حاکم برعراق قرار گرفته است.
الجبیر همچنین از تروریسم به عنوان 'عامل تهدید مشترک علیه عراق و عربستان' نام برده و بر تلاش مشترک ریاض و بغداد جهت از بین بردن تروریسم تاکید کرد.
برخی از کارشناسان با توجه به اظهارات یاد شده وزیر خارجه سعودی معتقدند عربستان دریافته ممکن است آتش تروریسمی که خود درعراق برافروخته پس از این دامن کشورش را بگیرد و به همین دلیل تصمیم گرفته تا با همکاری عراق تروریسم را ریشه کن کند.
اما شمار دیگری از کارشناسان با توجه به این ضرب المثل مشهور ایرانی که می گوید ' چاقو دسته خود را نمی برد' معتقدند سعودی ها همچنان به حمایت مالی و نظامی خود از تروریست ها ادامه خواهند داد.
آنان همچنین معتقدند سرویس های اطلاعاتی امنیتی عربستان عامل مستقیم و یا غیرمستقیم حملات تروریستی هستند که ظرف چند سال گذشته در این کشور و عمدتا در مساجد شیعیان منطقه شرقی روی داد تا بدین ترتیب وانمود کنند عربستان خود قربانی تروریسم است و در حال مبارزه با آن بسر می برد.
این دسته از کارشناسان برای اثبات دیدگاه خود می گویند: ' تلاش عربستان برای تغییر فرآیند سیاسی عراق تا به امروز همچنان ادامه دارد و در صدد جا انداختن شخصیت های فرسوده وابسته به خود در درون صحنه عراق است.'
آنان با اشاره به کنفرانس اخیر مخالفان دولت عراق در ژنو و دستاوردهای طائفه ای آن که با حمایت های بی دریغ ریاض شکل گرفت، می افزایند:'عناصر تشکیل دهنده این کنفرانس افرادی هستند که به دلیل حمایت از تروریسم تحت پیگرد قوه قضائیه عراق قرار دارند.'
کارشناسان همچنین می گویند: تشکیل یک اقلیم سنی مذهب درعراق پس از تجزیه این کشور به اقلیم های مذهبی یکی از اولویت های ریاض را تشکیل می دهد تا این اقلیم به پناهگاه امن گروه های مسلح تروریستی جهت استیلا یافتن بر منابع ثروت به نفع خاندان های حاکم تبدیل شود.
عربستان با توجه به داشتن پرونده سرشار از جرم و جنایت در سراسر جهان و در پیش گرفتن اصل تبعیض طائفه ای و صدور اندیشه تکفیری به عنوان کارخانه سازنده تروریسم درمیان مسوولان و مردم عراق به شدت اعتبار خود را از دست داده است. هم اکنون بسیاری از شخصیت های برجسته و نمایندگان پارلمان و مسوولان و مردم عراق می گویند : ' رژیم سعودی چگونه می تواند اصلاح گر و منادی صلح باشد درحالی که با حمایت های مالی و نظامی درهای عربستان را بر روی تروریسم گشوده است؟'
درهمین راستا حسن سالم رئیس فراکسیون الصادقون در پارلمان عراق اظهار داشت : ' نمی توان به الجبیر و رژیم تروریستی آل سعود که ابزار دست صهیونیست ها در کشتار ملت ها است، اعتماد کرد.'
ابراهیم جعفری وزیر خارجه با توجه به بی اعتمادی شکل گرفته درعراق نسبت به عربستان در دیدار با عادل الجبیر از او خواست تا کشورش 'موضع خود را در مورد دخالت نظامی ترکیه در شمال عراق روشن کند.'
جعفری در این نشست دوجانبه همچنین تاکید کرد: ' بغداد به هیچوجه به هیچ کشوری اجازه دخالت در امور داخلی عراق را نمی دهد.'
از سوی دیگر فراکسیون 'ائتلاف دولت قانون' در پارلمان به عنوان قوی ترین و بزرگ ترین جریان سیاسی حاکم بر عراق با صدور بیانیه ای ازعربستان خواست تا برای کسب اعتماد عراقی ها نام تروریست های سعودی موجود در عراق را فاش کند و به حمایت ماملی و نظامی خود از گروه های تروریستی پایان دهد و با همکاری با بغداد در بسیاری از پرونده ها به ویژه پرونده تروریسم حسن نیت خود را به اثبات برساند.
بیانیه مزبور همچنین ازعربستان خواست تا درمراسم حج برای تمام حجاج امنیت را برقرار کند و 'محمد حسن رمضان' حاجی عراقی بازداشت شده در مراسم حج گذشته را آزاد کند و به ارتباط خود با برخی از سیاست مداران عراق در خارج از چارچوب رسمی دولت عراق پایان دهد.
ائتلاف تاکید کرد:' عربستان باید درک کند سیاست گذشته اش که هزاران غیرنظامی در اثر آن جان خود را از دست داده اند، بی فایده است و می بایست به برخورد طائفه ای خویش با عراق پایان دهد زیرا چنین برخوردی منطقه را به سمت جنگ و شعله ور شدن کینه ها سوق می دهد.'
کارشناسان سیاسی با توجه به موارد یاد شده معتقدند: ' برای پاسخ به این سوال که آیا عربستان با در پیش گرفتن این رویکرد جدید واقعا می خواهد سیاست های گذشته اش را درمورد عراق تغییر دهد یا آنکه ریاض با توجه به تغییر یافتن شرایط در عراق با تاکتیک جدیدی می خواهد همچنان به خط مشی گذشته خود ادامه دهد؟ برای پاسخ به این سوال باید منتظر گذشت زمان باقی ماند.

منبع: ایرنا