العالم _ ایران / سیاسی
ایده بکارگیری قایق های تندرو به همراه تسلیحات سبک و نیمه سنگین، از دل احتیاجات جنگ و از ذهن خلاق نیروهای بومی و با اتکا به توان فنی موجود بیرون آمد. هر چند در آن زمان قایق های تندرو فاقد تجهیزات پیشرفته ارتباطی، ناوبری و تسلیحات قابل توجه بودند، اما نتیجه مؤثر عملکرد آنها، باعث حفظ این رده از شناورها و توسعه مدل های موجود و تلاش برای خریداری، طراحی و ساخت نمونه های جدید شد و امروز، ترکیبی از شناورهای تندروی مختلف با گستره متنوعی از تجهیزات در حال پاسداری در آب های خلیج همیشه فارس هستند.
جالب است بدانید در اوایل سال ۱۳۶۶ ، تعداد ۸۵ ناو و شناور آمریکایی در جنگ با ایران عمل می کرد در حالیکه تا پیش از این سال حدود ۱۰ فروند بود و در این مقطع حساس مسئولیت به سپاه واگذار شد تا در این منطقه به اقدامات متقابل و دفاع دست بزند و شکل گیری نیروی دریایی سپاه با حضور آمریکایی ها همزمان شد. هر چند مقدمات تشکیل این نیرو از سالهای قبل کلید خورده بود. تصویر زیر از گنجینه غنی خاطرات سردار یحیی رحیم صفوی مربوط به سال ۱۳۶۲ است که قایق تندرو سوئدی ساخت شرکت باگهامر خریداری شده برای سپاه را نشان می دهد. روی این قایق یک رادار جستجوی سطحی و پرتابگر ۷ فروندی راکت هایدار-۷۰ که قاعدتاً در آن زمان از هوانیروز ارتش تهیه گشته است نصب شده. بعدها روی همین شناور، سلاح مؤثرتر راکت ۱۲ لوله ۱۰۷ میلیمتری به کار گرفته شد.
با توجه به اینکه تجهیزات دریایی ایران پیش از انقلاب همگی غربی بوده و هیچ گونه ارتقاء بومی سامانه ای نداشتند، سطح توانمندی و نقاط ضعف آنها کاملاً برای دشمن شناخته شده بود. بنابراین نیاز بود تا با وسائل متفاوتی و روش بومی با دشمن مقابله شود. بدین ترتیب با استفاده از قایق های تندرو که کار جدی روی آنها از سال ۱۳۶۵ با شناورهایی در حدود سرعت ۲۰ نات معادل ۳۷ کیلومتر بر ساعت آغاز شده بود، در سال ۶۶ اقدامات متقابل علیه آمریکایی ها آغاز شد.
در آن زمان قایق های تندرو که شاید معروفترین آنها قایق های «عاشورا» باشند، تنها به مین های دریایی، پرتابگرهای راکت ۱۲ تایی ۱۰۷ میلیمتری با حداکثر برد ۸.۵ کیلومتر و تیربارهای ۱۲.۷ میلیمتری مجهز بودند و راکت انداز آر پی چی و یا موشک های دوش پرتاب سطح به هوا نیز در آنها مشاهده می شد. البته در آن دوران برای کاهش خطای شلیک، راکت ها از فاصله نزدیک به سمت کشتی های دشمن شلیک می شدند.
از اسفند ماه ۶۵ تا پایان جنگ حدود ۱۰۰ عملیات مقابله به مثل اجرا شد. در ابتدا به ازای هر ۶ کشتی مورد تهاجم ایرانی، یک کشتی دشمن مورد تهاجم قرار می گرفت، در سال ۶۶ این نسبت یک به یک شد و در سال ۶۷ به ازای هر دو کشتی ایرانی به سه کشتی دشمن حمله می شد. در تمام این مدت آمریکایی ها با بیش از ۸۰ کشتی و حدود ۵۰۰ هواپیمای نظامی در منطقه، موفق به توقف این عملیات های قایق های تندرو نشدند. بدین ترتیب بود که استفاده از قایق های تندرو به عنوان دکترین عملیاتی بسیار کارآمد، مؤثر و کم‌هزینه در نبردهای دریایی مطرح و تثبیت گردید. در واقع قایق‌های تندرو به قدری موفق بودند که شکل گیری نیروی دریایی سپاه بر اساس آنها صورت گرفت و این موفقیت همچنین باعث تحول در دکترین حوزه‌های مختلف شد. در سال های پس از جنگ و در دهه ۱۳۸۰، شناورهای پرسرعت سپاه، به اژدر و موشک کروز نیز مجهز شدند که تا پیش از آن در دنیا سابقه نداشته است.
رکوردشکنی جهانی سپاه در ساخت قایق های تندرو
توسعه توانایی شناورهای تندرو بر مبنای توان بومی ادامه یافته و امروز علاوه بر شبیه‌سازی، طراحی و ساخت و آزمایش و تولید انبوه سازه، بدنه، تجهیزات ناوبری و مخابراتی و تسلیحات راکتی و موشکی، اجزاء پیچیده مکانیکی نظیر گیربکس های خاص دریایی و موتورهای دیزل نیز در داخل تولید شده اند. همچنین موتور دوگانه سوز ملی دیزل سنگین دی-۸۷ که توان آن ۱۰۰۰ کیلووات معادل حدود ۱۳۵۰ اسب بخار است مراحل تولید اولیه خود را می گذراند.
در آخرین نمونه های شناورهای تندور سپاه، شناور سرعت ۸۰ نات معادل ۱۴۸ کیلومتر بر ساعت که در زمستان ۱۳۹۴ مراحل آزمایش خود را پشت سر گذاشت، بنا بر مصاحبه های فرمانده نیروی دریایی سپاه در سال ۱۳۹۵ وارد مرحله تولید شده تا به طور گسترده وارد خدمت عملیاتی شود. این شناور به موشک کروز با برد ۱۰۰ کیلومتر مجهز است. پیش از این موشک های کروز ضد کشتی کوثر و ظفر با برد ۲۵ و نصر با برد ۳۵ کیلومتر در شناورهای تندرو و موشک های قادر و قدیر با بردهای ۲۲۰ و ۳۰۰ کیلومتر در ناوچه های رده قدر نیروی دریایی سپاه عملیاتی شده بودند. با توجه به تحویل انبوه موشک های نصیر در اردیبهشت ۱۳۹۶ که بر مبنای موشک نصر توسعه یافته است، احتمالاً منظور از موشک کروز برد ۱۰۰ کیلومتر همان موشک جدید و پیشرفته نصیر مجهز به موتور جت ولی در ابعاد مشابه موشک نصر است.
به علاوه نیروی دریایی سپاه آزمایش های اولیه شناورهای تندرو با سرعت ۱۱۰ نات معادل ۲۰۴ کیلومتر بر ساعت را نیز انجام داده و این رده از شناورهای پرسرعت را نیز در دست توسعه دارد. این سرعت بالغ بر ۳ برابر سرعت ناوهای آمریکایی و بیش از ۲ برابر سرعت شناورهای تندروی سایر ارتش های جهان است.
امروزه کار به اینجا رسیده است که تنها کشوری که با شناور تندرو، آمریکایی‌ها را مجبور به اظهار ناتوانی کرده ایران است. این امر در شبیه‌سازی‌های رزمی نیروی دریایی آمریکا (همچون میلینیوم چلنج) چندین بار به اثبات رسیده و هم نتایج آن و هم اظهار نظر فرماندهان مختلف ارتش آمریکا در مورد شناورهای پرسرعت نیروی دریایی سپاه در منابع آنها به راحتی قابل دستیابی است. از این رو وقتی آمریکایی ها نتوانستند راهی مقابله پیدا کنند تصمیم به تغییر استراتژی دریایی آمریکا گرفتند. یعنی رزمندگان خلاق ایرانی، دشمن خود را مجبور به تغییر در محاسبات خود کردند. در مواردی نیز آمریکایی ها موفق به ساخت قایق های تندرو شدند که علاوه بر اینکه سرعت آن به مراتب کمتر از قایق های ایرانی شد، فاقد موشک و سایر تسلیحات مهم بود و حدود ۶۰ میلیارد تومان در هر نمونه، قیمت داشت!
حالا کار به اینجا رسیده است که صاحبان تاریخی قدرت دریایی، از ایده های عملیاتی شده نیروی دریایی سپاه الگو گرفته و مشابه آن را برای حوزه دریایی خود تکرار می کنند. شاید نمونه ای از این دست که بیش از بقیه جالب به نظر می رسد، استفاده از شناور بلیدرانر در امور نظامی توسط انگلیس است.
بلیدرانر در خدمت نیروهای مسلح ایران
شناور بلیدرانر، یکی از پرماجراترین ادواتی است که در سال های گذشته، نمونه بومی شده آن به سازمان رزم نیروهای مسلح کشور وارد شده است. این شناور در اصل به عنوان یک قایق تندروی مسابقه ای طراحی شده بود و رکوردار سرعت در قایق های کلاس وزنی خود و سریعترین آنها است و پس اینکه مورد توجه فرماندهان نظامی سپاه قرار گرفته و از فروش رسمی آن به ایران ممانعت به عمل آمد تلاش ها برای خرید آن از مسیر خاص و بدون اطلاع دشمنان آغاز شد.
در اوائل سال ۱۳۸۸ پس از خریداری موفق، این قایق از طریق یک واسطه در آفریقای جنوبی به کشتی حامل به مقصد ایران تحویل داده شد. هر چند نیروهای امنیتی آمریکا دیر از این ماجرا مطلع شدند اما با اطلاع دادن به نیروی دریایی این کشور، موجبات تعقیب این کشتی توسط یک ناو جنگی در اقیانوس هند را فراهم کردند. این ناو جنگی با حرکت در فاصله نزدیک و حتی تا ۵۰۰ متری، قصد ممانعت از ورود این کشتی به آب های ایران را داشت که با عزیمت یگان اسکورت نیروی دریایی سپاه و رسیدن به فاصله حدود ۶۵ کیلومتری کشتی، مجبور به ترک منطقه شد. بدین ترتیب تحریم های یکجانبه آمریکا در این خصوص علی رغم روی آوردن به نیروی نظامی، بی اثر شد.
پیش از این، بلیدرانر در خارج، تنها در مسابقات قایقرانی شرکت می کرداما متخصصان صنایع دریایی کشورمان، آن را به شناوری با قابلیت حمل راکت اندازهای دریایی ۱۰۷ میلیمتری ۱۱ لوله ای پایدار شده، رادار جستجوی دریایی با برد حدود ۳۰ کیلومتر و تیربار ۱۲.۷ میلیمتری تبدیل کرده و سپس به پرتابگرهای موشک و اژدر نیز تجهیز شده و به طور گسترده در خدمت واحدهای عملیاتی در تمام آب های جنوبی ایران قرار می گیرد. بیشینه سرعت این قایق بیشتر از ۷۰ نات معادل ۱۳۰ کیلومتر بر ساعت است و در نمونه تولید شده آن، سراج-۱ نامیده شد.
شناور سراج-۱، شناور تندروی تهاجمی راکت‌انداز و متناسب با مناطق آب و هوای گرمسیری است. جنس بدنه این شناور فایبرگلاس و مجهز به امکانات بومی مخابراتی و ناوبری الکترونیکی است. طراحی کابین در این شناور به گونه‌ای است که در سرعت بالا در داخل کابین، تغییرات ارتفاعی ناشی از حرکت بر روی آب و صدای چندانی احساس نمی‌شود. همچنین در شرایط طوفانی دریا سرنشینان آن شدت امواج را احساس نخواهند کرد.
پس از مشاهده عملکرد بالای این شناور در سال های اخیر، پلیس انگلیس به عنوان کشور سازنده این قایق تندرو، به فکر افتاد تا از آن هم به صورت سرنشین دار و هم به صورت بدون سرنشین برای امور گشت پرسرعت و اعمال قانون در شهر لندن استفاده کند. این نمونه به رادارهای جستجوی سطحی و دوربین های پایدار شده مجهز شده است.
بلیدرانر مجهز به دوربین های نظارتی
شناورهای تندروی بدون سرنشین نیز بیش از یک دهه است که در نیروی دریایی سپاه عملیاتی شده و نمونه مشهور آنها، شناور یامهدی مجهز به رادار و راکت های سنگین فلق است که می تواند با سرعت ۵۰ نات معادل ۹۳ کیلومتر بر ساعت حرکت کند. این شناور قابلیت استفاده به صورت انتحاری را نیز دارد؛ عملکردی که یک نمونه مشابه انجام شده آن در بهمن سال ۱۳۹۵ توسط شناورهای ساده رزمندگان یمنی در مقابل ناوشکن های رژیم سعودی، سبب خسارات بسیاری به ناو گرانقیمت آنها شد.
امروزه هزاران فروند شناور تندرو نیروی دریایی سپاه که مجهز به ادوات راداری و الکترونیکی بومی پیشرفته و طیف گسترده ای از تسلیحات راکتی و موشکی شده اند در شهرهای زیرزمینی ۲۵ ساله نیروی دریایی سپاه در کنار شهرهای زیرزمینی موشک های ضدکشتی این نیرو آماده حراست از انقلاب و میهن اسلامی ایران در برابر حماقت های احتمالی دشمنان همیشگی این مرز و بوم هستند که قطعا دهه های فراوانی طول می کشد تا دشمنان بتوانند روش های مقابله با آنرا کشف کرده یا نهایتا بتوانند نمونه های ساده تری از آنرا بسازند؛ تا آن زمان برگ های برنده زیادی وجود دارد که توسط پاسداران انقلاب، روی میز قرار خواهد گرفت.
مشرق