بارزانی چگونه قافیه را باخت و به تاریخ پیوست

العالم ـ عراق

روزنامه «العرب» چاپ لندن در مقاله‌ای با عنوان «همه پرسی ارکان حکومت العبادی را مستحکم و سابقه بارزانی را از بین برد» به تحلیل پیامدهای همه پرسی کردستان عراق با گذشت 52 روز از زمان برگزاری آن پرداخت.

در این یادداشت آمده است: مساله منطقه کردستان عراق فرصت بزرگی را به «حیدر العبادی»، نخست وزیر عراق داد تا از خود چهره مرد قدرتمند و سیاستمداری کارکشته نشان بدهد آن هم پس از موفقیتی که در فرماندهی جنگ با داعش در کشورش به دست آورده بود تا جایی که موجب شد مسعود بارزانی رهبر کهنه کار کُردها به رغم ریشه و اصالت وی در سیاست، در پی شکست در به انجام رساندن طرح استقلال کردستان عراق به حاشیه فراموشی سوق داده شود در حالی که موفقیت این طرح می‌توانست بارزانی را رهبر تاریخی کُردهای عراق و منطقه کند.

العرب آورده است: همه پرسی جدایی کردستان عراق که بارزانی با قدرت از آن حمایت می‌کرد به دلیل اینکه بر مبنای محاسباتی غیر دقیق و برداشتی اشتباه از موضع جامعه بین المللی و بخصوص آمریکا انجام شد، قماری شکست خورده بیش نبود چون رهبر حزب دموکرات کردستان انتظار داشت که در نهایت واشنگتن در به اجرا درآمدن نتایج همه پرسی که در آن کُردهای عراقی با رای بالا خواهان جدایی بودند همراهی کند اما معلوم شد که آمریکا محاسباتی کاملا مغایر با محاسبات بارزانی دارد.

منابع آگاه در بغداد به روزنامه العرب گفتند: به دنبال برگزاری همه پرسی 25 سپتامبر گذشته و پیامدهای آن در خارج شدن کنترل کرکوک و نفت آن از دست کردستان عراق و خروج نیروهای پیشمرگه کُرد از بسیاری از مناطقی که در سال 2014 به تسلط خود درآورده بودند بارزانی در موقعیتی ضعیف قرار گرفت و همین امر مقامات دفتر حیدر العبادی را ترغیب کرد که با مقامات دولت کردستان عراق برخورد بسیار تند و محکمی داشته باشند.

یک سیاستمدار شیعه در بغداد هم به العرب گفت: العبادی از حمایت جامعه بین المللی از وحدت عراق بهره برد در حالی که بارزانی  پیام‌های هشداری را که حتی تا ساعاتی قبل از شروع همه پرسی از کشورهای مختلف به اربیل مخابره می‌شد، جدی نگرفت.

وی افزود: مساله همه پرسی به شانس تازه‌ای برای العبادی مبدل شد که توانست از آن برای قوت بخشیدن به محبوبیت خود که از پیروزی‌های نظامی بر داعش و بخصوص بیرون راندن این گروهک تروریستی از موصل بدست آورده استفاده کند اما در مقابل منطقه کردستان پس از برگزاری همه پرسی خود را تنها دید و طعم تلخ خسارات بزرگ سیاسی نظامی و اقتصادی همه پرسی را چشید.

منابعی سیاسی در بغداد گفتند: العبادی نقشه خود را در اعمال فشار سیاسی، نظامی و اقتصادی بر کردستان عراق به اجرا گذاشت آن هم با حمایت‌های علنی که از آمریکا، غرب و کشورهای همسایه دریافت کرد.

این منابع افزودند: حمایت‌های منطقه‌ای و بین المللی از العبادی تنها در حد ترغیب وی به واکنش علیه همه پرسی نبود بلکه آنها از هر گونه تدابیر علنی بغداد  برای تضمین نبود هر گونه اقدام جدایی طلبانه کردها در آینده نزدیک یا نه خیلی دور حمایت کردند.

العرب نوشت: محاسبات اشتباه بارزانی حتی شامل موضع ترکیه در قبال همه پرسی نیز شده بود به گونه‌ای که وی از سر اعتمادی که به رهبران ترکیه داشت پیش بینی می‌کرد که خیلی جدی به استقلال کردستان عراق معترض نشوند.

ناظران می‌گویند: رهبر سیاسی کُردهای عراقی حالا دیگر این واقعیت را درک می‌کند از همین رو خود را مجبور به پذیرش تصمیم بغداد می‌بیند تا از خسارات خود کم کند چون این قضیه برای آنها مبرهن شده که عناد با بغدد العبادی را وادار به اتخاذ تدابیر سخت گیرانه‌تر می‌کند.

 کردستان عراق اعلام کرده که به تصمیم دادگاه فدرال درباره اینکه قانون اساسی به هیچ کدام از اقوام عراقی اجازه جدایی طلبی را نمی‌دهد احترام می‌گذارد و این نشانه تسلیم شدن اربیل در برابر بغداد است و به گفته ناظران نشانه اقرار غیرمستقیم کردستان عراق به لغو نتایج همه پرسی است چیزی که دولت العبادی آن را شرطی برای گفت‌وگو با اربیل خوانده است.

منابع آگاه از پشت پرده سیاست در اربیل می‌گویند: دولت کردستان عراق به ریاست نیچروان بارزانی و معاون وی قباد الطالبانی خواهان آغاز مذاکرات با بغداد برای دستیابی به توافق هستند آن هم قبل از اینکه پارلمان عراق لایحه بودجه سال 2018 را تصویب کند.

العرب ادامه داد: بغداد به دنبال همه پرسی منطقه کردستان عراق سهم این منطقه از بودجه سالیانه را از 17 درصد به کم تر از 13 درصد کاهش داد و تاکنون بغداد به کردستان عراق اجازه نداده که فرودگاه‌های خود را به روی پروازهای بین المللی بگشاید کما اینکه گذرگاه‌های مرزی منطقه کردستان عراق با ترکیه و ایران هم به دلیل تمایل دولت فدرال عراق در تحویل گرفتن کنترل آنجا در معرض تهدید است.

نقش تاثیرگذار ایران و ترکیه در حفظ یکپارچگی عراق

به نوشته روزنامه العرب یکسره شدن فوری مساله همه پرسی کردستان عراق به نفع بغداد تنها نتیجه قاطعیت تصمیم سازان بغداد و تجربه سیاسی آنها نبوده است بلکه ایران و ترکیه هم نقش تاثیرگذاری در آن داشتند چون آنها نگران بودند که میل به جدایی طلبی به مناطق کُردنشین آنها هم سرایت کند از همین رو ایران ژنرال مشهور خود «قاسم سلیمانی» را فرستاد تا بر طرح استقرار مجدد نیروهای فدرال عراق و حشد شعبی بر مناطقی که تحت تسلط نیروهای پیشمرگه کرد بودند نظارت کند و ترکیه نیز به همه خواسته‌های دولت فدرال عراق در مسدود کردن گذرگاه‌های مرزی خود با کردستان عراق پاسخ مثبت داد.

به گزارش فارس، العرب آورده است: به گفته نزدیکان بارزانی، او بر این باور بود که ترکیه از آنجایی که از سال 2003 با کردستان عراق به عنوان یک کشور تقریبا مستقل تعامل داشته و روابط سیاسی، امنیتی و تجاری با آن برقرار کرده هرگز مانع استقلال واقعی این منطقه نمی‌شود آن هم به دلیل اعتمادی که به رهبران منطقه کردستان عراق دارد چون آنها با آنکارا در پیگرد عناصر حزب کارگران کردستان(پ ک ک) همکاری کرده و حتی این عناصر را در داخل خاک کردستان عراق هدف گرفته است.

این روزنامه افزود: بر خلاف انتظار بارزانی، ترکیه همبستگی خود را با ایران علیه اربیل نشان داد با وجود اینکه سوال‌هایی درباره خطرهای تسلط ایران بر منطقه کردستان عراق مطرح است.

در پایان یادداشت العرب آمده است: حزب دموکرات کردستان عراق هنوز از این هراس دارد که مقابله با اقدامات بغداد ایرانی‌ها را ترغیب کند که طرح تقسیم منطقه کردستان عراق به 2 اقلیم را به اجرا گذارند که اقلیم نخست، شامل دهوک و اربیل و اقلیم دوم آن شامل سلیمانیه و کرکوک می‌شود.