جنگ تجاری ترامپ؛ چه کسی پیروز می شود؟

العالم ـ گزارش

ترامپ با وجود هشدارهای اتحادیه اروپا و چین 17 اسفند ماه 1396 (8 مارس) سند مربوط به افزایش تعرفه گمرکی برای واردات فولاد و آلومینیوم را امضا کرد که بر اساس آن واردات فولاد به آمریکا ۲۵ درصد و آلومینیوم ۱۰ درصد مشمول عوارض کمرگی شد.

در مقابل چین نیز که بزرگترین تولیدکننده فولاد در جهان است، هشدارهای خود به ترامپ را عملی و به اقدامات تلافی جویانه مبادرت کرد.

چین روز دوشنبه (13 فروردین ماه 1396) با وضع تعرفه‌های جدید برای گوشت خوک، میوه و سایر محصولات آمریکایی به اقدامات ترامپ پاسخ داد و با اعمال تعرفه‌های جدید تا 25 درصد، در مجموع 128 قلم کالای آمریکایی را مشمول تعرفه کرد.

اقدامات متقابل دو طرف مشمول کالاهای بیشتری شد به طوری که تا وضع تعرفه های میلیاردی و شامل بیش از هزار قلم از کالا پیش رفته و این تقابل نیز همچنان ادامه دارد.

اگر چه در روز شروع اقدام تلافی جویانه چین (دوشنبه 13 فروردین) خبرها از افت قابل توجه بازارهای بورس آمریکا به خاطر نگرانی از بالا گرفتن جنگ تعرفه ها حکایت داشت، ولی ترامپ عقب نشینی نکرده و دامنه جنگ تجاری خود را نیز گسترش هم داده است.

آمریکا که از ابتدا قصد داشت هم زمان با چین، افزایش تعرفه های محصولات وارداتی فولاد و آلومینیوم از کشورهای اروپایی را نیز اعمال کند، سرانجام پس از قایل شدن مهلتی سه ماهه، در خرداد ماه 1397 تعرفه های اعلام شده را برمحصولات اتحادیه اروپا هم اعمال کرد.  

جنگ تجاری آمریکا با اروپا از روز جمعه 11 خرداد ماه 1397 (اول ژوئن 2018) با اعلام رسمی اعمال تعرفه های 25 درصدی برای محصولات فولادی و 10 درصدی برای محصولات آلومینیوم وارداتی از اروپا به خاک آمریکا کلید خورد.

با دستور ترامپ از روز جمعه (11 خرداد ماه) علاوه بر چین، تعرفه 25 درصدی برای محصولات فولادی و 10 درصدی برای محصولات آلومینیومی اتحادیه اروپا، کانادا و مکزیک اجرایی شد.

چین از ابتدا با موضع گیری صریح در برابر جنگ تجاری آمریکا راه تقابل و ایستادگی را پیش گرفت اما اتحادیه اروپا که با اتخاذ موضع محتاطانه درصدد حل این مشکل از طریق مذاکره برآمده بود که در نهایت به ناچار راه تقابل را پیش گرفت.

تقابل اتحادیه اروپا با آمریکا

به دنبال اجرایی شدن تعرفه های گمرکی آمریکا علیه اتحادیه اروپا، ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون این اتحادیه افزایش تعرفه های آمریکا را غیر قابل قبول خواند و تاکید کرد که از منافع اروپا دفاع خواهیم کرد.

در بیانیه‌ای که کمیسیون اروپا در این خصوص صادر کرد با اشاره به تلاش‌های اتحادیه اروپا برای رسیدن به توافق با آمریکا، اقدام واشنگتن را غیرقابل قبول و مغایر با قوانین سازمان تجارت جهانی قلمداد کرد.

یکی از راه هایی که اروپا برای مقابله با جنگ تجاری با آمریکا اتخاذ کرده پیدا کردن شرکای تجاری جدید و جایگزین کردن آنها به جای آمریکا است.

امضای توافقنامه تجارت آزاد بین اتحادیه اروپا و ژاپن

ژاپن و اتحادیه اروپا روز سه شنبه (25 تیرماه) در بحبوحه تنش های جنگ تجاری چین و آمریکا و در تقابل با سیاست تجاری واشنگتن، توافقنامه تجارت آزاد امضا کردند.

این توافقنامه با برخورداری از 30 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان با حدود 600 میلیون نفر در 29 کشور یکی از بزرگترین مناطق اقتصادی جهان را تشکیل می دهد.

بر اساس این توافق که به امضای "ژانکلود یونکر" رئیس کمیسیون اروپا، "دونالد تاسک" رئیس شورای اروپا و "شینزو آبه" نخست وزیر ژاپن رسید تقریبا تمام تعرفه‌های گمرکی میان توکیو و کشورهای اتحادیه اروپا برداشته خواهد شد.

شینزو آبه نخست وزیر ژاپن امضای این توافقنامه را یک "دستاورد تاریخی" خواند و گفت: در حالی که یک جانبه گرایی در جهان گسترش می یابد، ژاپن و اتحادیه اروپا به عنوان پرچمداران تجارت آزاد، این توافق نامه را امضا کرده اند.

مراسم امضای این توافقنامه با دستورالعمل "آمریکا اول" رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا و جنگ تجاری میان آمریکا و چین همزمان شده است.

ژاپن و اتحادیه اروپا که هر دو مشمول تعرفه های 25 درصدی بر فولاد و 10 درصدی بر محصولات آلومینیومی از سوی آمریکا هستند، قصد دارند این قرارداد را اواخر ماه مارس (اسفند) سال آینده اجرایی کنند یعنی زمانی که انگلیس قرار است اتحادیه اروپا را ترک کند.

بر اساس این توافقنامه، ژاپن تعرفه های 94 درصد از کل واردات کالا از اتحادیه اروپا از جمله 82 درصد از محصولات کشاورزی و ماهیگیری را حذف خواهد کرد، اتحادیه اروپا هم تعرفه های 99 درصد از واردات از ژاپن را لغو خواهد کرد. همچنین در پی عقد این توافق، قیمت گوشت خوک و نوشیدنی اروپایی برای مصرف ‌کنندگان در ژاپن پایین خواهد آمد قطعات ماشین‌آلات، چای و ماهی ژاپن نیز برای اروپایی‌ها از این پس ارزان‌تر تمام خواهد شد.

نزدیکی اروپا به چین

پس ازامضای توافقنامه تجارت آزاد با ژاپن، هیات اتحادیه اروپا قرار است در سفری دو روزه عازم چین شود و درخصوص مناقشه تجاری با آمریکا در نشستی با رهبری حزب کمونیست چین و رئیس دولت این کشور در پکن دیدار کنند.

خبرها حاکی است که یکی از موضوع‌های این نشست، قرارداد پیش‌بینی‌شده‌ سرمایه‌گذاری میان چین و اتحادیه اروپاست. حفاظت از محیط زیست، اجرای توافق اقلیمی پاریس و تسهیل صدور ویزا نیز در دستور کار اجلاس قرار گرفته است.

چین درصدد است به دنبال شروع جنگ تجاری آمریکا، مناسبات خود را با اتحادیه اروپا گسترش دهد. دولت و حزب کمونیست چین درتلاش هستند تا از طریق روابط تجاری با اتحادیه اروپا به اقدامات ترامپ واکنش نشان دهند. اتحادیه اروپا که در حال حاضر بزرگترین شریک تجاری چین محسوب می‌شود، نیز درگیر جنگ تجاری با آمریکاست.

لی کچیانگ، نخست‌وزیر و شی جین‌پینگ، رهبر حزب کمونیست چین، از طرف این کشور در این اجلاس دو روزه شرکت می‌کنند. دونالد توسک رئیس شورای اتحادیه اروپا، ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون و سیسیلیا مالمستروم، کمیسر امور تجاری این اتحادیه نیز از جمله شرکت‌کنندگان از سوی اتحادیه اروپا در اجلاس دوجانبه خواهند بود.

واکنش انگلیس، فرانسه و کانادا به جنگ تجاری ترامپ

پس از اجرایی شدن دستور ترامپ در خصوص افزایش تعرفه ها، نخست‌وزیر انگلیس هم به جمع منتقدین ترامپ پیوست.

"ترزا می" روز  جمعه (11 خرداد ماه 1397) در واکنش به این تصمیم آمریکایی‌ها تصمیم ترامپ را «غیرقابل‌توجیه» خوانده و گفته که آن را «عمیقاً ناامیدکننده» می‌داند.

«امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه نیز درتماس تلفنی با ترامپ ضمن انتقاد شدید از تصمیم تعرفه‌ای وی، این اقدام آمریکا را «غیرقانونی» خوانده و از تدارک پاسخی تلافی‌جویانه «به شیوه قاطع و مناسب» خبر داده بود.

«جاستین ترودو» نخست‌وزیر کانادا هم با انتقاد از تصمیم ترامپ گفته بود که واشنگتن باید منتظر اقدامات تلافی‌جویانه همسایه شمالی خود باشد.

واکنش مکزیک

دولت مکزیک نیز به تصمیم آمریکا درخصوص افزایش تعرفه ها واکنش نشان داد و با اعلام این که قصد اقدام متقابل را دارد، خاطرنشان کرد، بر تولیدات آمریکایی تعرفه گمرکی وضع خواهد کرد. تعرفه گمرکی مکزیک تا زمانی که تعرفه‌های گمرکی آمریکا بر فولاد و آلومینیوم برقرار است، اجرا خواهند شد.

چه کسی پیروز می شود؟

در فضای جنگ تجاری که آمریکا به راه انداخته بی شک همه آسیب خواهند دید. تولید کنندگان با کاهش تولید، سود و فرصت های شغلی روبرو می شوند و تجار و بازرگانان و مشاغل خدماتی مانند حمل و نقل، بیمه با زیان مالی روبرو خواهند شد.

از طرفی در کشورهای وارد کننده نیز مصرف کنندگان با کاهش کالاهای موجود و قابل دسترس مواجه می شوند و قیمت ها افزایش خواهد یافت از سویی در شرایطی که تولید و چرخه توزیع جهانی شده، این مساله منجر به کاهش حجم تجارت جهانی خواهد شد و در نهایت منجر به بیکاری گسترده و فقر می شود.

اگر چه ترامپ درابتدای شروع جنگ تجاری گفته بود که پیروزی دراین جنگ برای واشنگتن آسان است، اما به گفته کارشناسان واقعیت این است که نبرد تجاری با دنیا هزینه زندگی شهروندان آمریکایی را افزایش خواهد داد و به کاهش رشد اقتصادی و افزایش بیکاری در این کشور منجر خواهد شد به عبارت دیگراین جنگ برنده ای نخواهد داشت و نبردی باخت ـ باخت است اگر چه به نظر می رسد که زیان آمریکا بیشتر از دیگر کشورها خواهد بود.

احمد نیکنام