العالم - ایران / سیاسی
مشروح این گفتگو را ادامه می توانید مشاهده کنید:
العالم: وظایف و فرایند اقدامات شورای نگهبان را توضیح دهید
کدخدایی: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وظایف شورای نگهبان را در سه بخش نظارت تقنینی، نظارت بر انتخابات و تفسیر قانون اساسی در نظر گرفته است که در مواد مختلفی از قانون اساسی به آن پرداخته شده است، طبیعتا شورای نگهبان به عنوان وظیفه اصلی خود در حوزه نظارت تقنینی مکلف است نظارت بکند بر انطباق مصوبات مجلس و دولت با موازین شرع مقدس و قانون اساسی در این جهت هم معمولا مصوبات مجلس زمانی که برای شورای نگهبان ارسال می شود، این شورا پس از بررسی های کارشناسی در مجامع مشورتی فقهی و حقوقی خود آن را در دستور کار قرار می دهد و موضوع را از جهات مغایرت و یا عدم مغایرت با موازین شرع و قانون اساسی اعلام می کند
در زمان انتخابات هم بررسی ها طبق اصل 99 قانون اساسی توسط شورای نگهبان صورت می گیرد.
العالم: آیا مساله بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هم اکنون بررسی و پیگیری می شود و در دستور کار شورای نگهبان گنجانده شده است؟
کدخدایی: البته سؤالی که حضرت عالی می پرسید من هم در برخی از رسانه ها شنیده ام و برخی از رسانه ها به آن پرداخته اند، در ابتدا به عنوان یک خبر عرض کنم که بحث پارلمانی شدن نظام هیچ‌گاه در دستور نهادها و مراجع قانونی ما نبوده و فعلا هم نیست، اما بحث علمی و یا گاهی اوقات سیاسی که پیرامون آن مطرح می شود نظراتی هست که برخی از کارشناسان مطرح می کنند که نظام جمهوری اسلامی ایران را از ریاستی به پارلمانی تبدیل کنیم می تواند مزایایی داشته باشد، که تمام این موارد بحث کارشناسی است.
من هم به عنوان یک کارشناس حقوقی فکر نمی کنم تبدیل نظام ما به یک نظام پارلمانی بتواند مشکل خاصی را حل کند و یا برخی از مزایا و معایبی که دوستان ما در نظر دارند را به ارمغان بیاورد، آنچه که اهمیت دارد تمکین ما به قانون اساسی است و اگر رفتار مسئولین مبتنی بر قانون باشد فرقی نمی کند نظام ریاستی باشد یا پارلمانی و یا نیمه ریاستی
العالم: به نظر شما چرا رسانه های غربی این مساله را درباره ایران مطرح می کنند؟
کدخدایی: برخی از مقامات تصور کنند اگر نوع ساختار نظام را تغییر دهیم بهره‌وری از نظام بیشتر می شود اما همان‌طور که عرض کردم این مشکل بیشتر در رفتار مقامات و مسئولین هست و اگر این رفتار اصلاح شود نیازی به اصلاح ساختار نیست.
العالم: مساله سپنتا نیکنام نماینده زرتشتی شورای شهر یزد چیست؟
کدخدایی: دو نکته را به عنوان مقدمه بگویم؛ اول اینکه شورای نگهبان مستقیما ورود به بحث انتخاب آقای نیکنام نداشته است و نکته دوم اینکه جمهوری اسلامی ایران بنابه تعهد اسلامی که داشته است برای اقلیت های شناخته شده در قانون اساسی حقوقی را قائل شده است؛ آنچه که در شورای نگهبان مورد بررسی قرار گرفت تبصره ماده 26 قانون شورای اسلامی شهر و روستا بود که از سوی برخی از افراد ادعای خلاف شرع بودن آن شده بود و فقهای شورای نگهبان هم فقط نسبت به آن تبصره اظهار نظر کرده بودند و اعلام کردند که اقلیت های غیر مسلمان در جوامع و جمعیت هایی که اکثرا مسلمان هستند نمی توانند انتخاب شوند و در مفهوم مقابل آن در جمعیت، شهر و روستایی که جمعیت قالب اش اقلیت مذهبی هستند می توانند همان اقلیت ها در شوراهای شهر و روستای آنجا حضور داشته باشند
این موضوع را ما قبل انتخابات به مجلس اعلام کرده بودیم و هیئت های نظارت مجلس در جریان بودند اما متاسفانه توجهی نکردند و در انتخابات مجدد که همزمان با ریاست جمهوری بود ایشان شرکت کردند؛ نهایتا آنچه که هم اکنون مطرح هست این است که رقبای ایشان به دیوان عدالت اداری شکایت کرده اند و دستور موقتی گرفتند و ایشان را از ورود به شورای شهر باز داشتند.
در همین زمان مجلس شورای اسلامی قانون شورای اسلامی شهر و روستا را اصلاح کرد و دو بند به آن اضافه کرد که اجازه می دهد به صورت مطلق همه اقلیت ها در انتخابات شهر و روستا حضور داشته باشند که این مصوبه هم مورد مخالفت اعضای شورای نگهبان قرار گرفت و محل اختلاف شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی شد و به همین خاطر این مصوبه به مجلس تشخیص مصلحت ارجاع داده شده است.
مجمع تشخیص مصلحت نیز این مصوبه را با اصلاحاتی در کمیسیون های خود تصویب کرده است ولی هنوز در صحن علنی و عمومی مجمع تشخیص مطرح نشده است.
ما منتظر هستیم نظر نهایی مجمع تشخیص را مطلع بشویم و هر تصمیمی که مجمع بگیرد آن نظر بر شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی حاکم خواهد بود.
العالم: نظر و دیدگاه شورای نگهبان درباره مساله "FATF" و موانعی که در این رابطه وجود دارد، چیست؟
کدخدایی: FATF یک سازمان بین المللی به مفهوم سایر سازمان های بین المللی نیست، یک گروه اصطلاحا اقدام مالی است که رنکینگ و درجه بندی سلامت مالی کشورها را اعلام می کند، طی توافقی که با یکی از وزرای قبلی دولت داشته است مقرر شده بود دو کنوانسیون را جمهوری اسلامی ایران به آن بپیوندد و دو قانونی را که در قانون اساسی ایران وجود دارد ضمن اقدامات دیگر اصلاح گردد.
این موارد در مجلس شورای اسلامی مطرح شد، یکی از کنوانسیون ها که به کنوانسیون پالرمو معروف است پیرامون مبارزه با جرایم سازمان یافته فرا ملی دستوراتی را اعمال می کند؛ این کنوانسیون در مجلس شورای اسلامی مورد بحث قرار گرفت، در یک نوبت مورد ایراد ترجمه ای قرار گرفت و اخیرا هم پس از اصلاح به شورای نگهبان ارسال شد.
شورای نگهبان سه ایراد ماهوی گرفته است که از این سه ایراد دو ایراد قابل حل است (یکی در ماده سه از لحاظ مفهومی است و یکی در موارد آخر پیرامون به کاربردن واژه های بیگانه) یک ایراد هم فقهای معظم شورای نگهبان نسبت به مصادره اموال داشتند، اما آن زمان مجمع تشخیص مصلحت هم از باب نظارت بر سیاست های کلی نظام موضوع را مورد بحث قرار داد و دو بر دو مورد مغایرت با سیاست اقتصاد مقاومتی و سیاست های کلی امنیتی ایراد گرفته شد که به مجلس هم اعلام شد .
یکی از این قوانین که قانون مبارزه با پولشویی است ، قبلا اصلاح شد ولی شورای نگهبان به دلیل اینکه لایحه ی قضایی بود و باید از طریق قوه قضاییه به دولت اعلام می شد و دولت به مجلس ارسال می کرد بر آن ایراد شکلی گرفت که این قابل حل است و بعد از اصلاح شورای نگهبان وارد عمل خواهد شد .
دو مصوبه دیگر هنوز از مجلس برای ما ارسال نشد به همین دلیل ما نمی توانیم از طرف شورای نگهبان نسبت به آن دو مصوبه مجلس اظهار نظر کنیم .
العالم: در یکی از انتخابات ادعای تقلب مطرح شد و شورای نگهبان با این فتنه به خوبی برخورد کرد. آیا خطری نظام جمهوری اسلامی ایران را تهدید می کند؟
کدخدایی: انتخابات در همه کشورها و نظام های سیاسی محل بحث و گفتگو است منافع سیاسی احزاب و گروه های سیاسی مطرح است می بینید که در همین ملاقات اخیر پوتین و ترامپ بحث انتخابات آمریکا مطرح بود و عده ایی هنوز از انتخابات آمریکا و دخالت روسیه صحبت می کنند .
آنچه که در همه ی نظام های انتخاباتی مهم است این است که مراقب باشیم تا تخلف یا تقلبی صورت نگیرد و صحت انتخابات مورد تایید واقع شود و مطمین باشیم که افراد شایسته ایی در مراجع و نهاد های نظام ورود می کنند اینها وظایف کلانی است که بر عهده شورای نگهبان طبق قانون نهاده شده است .
لیکن قوانین همراه با اقتضائات سیاسی در کشور ما رشد نکرده است . قوانین ما بسیار قدیمی و ناقص است و معایبی دارد طبیعی است به دلیل فقدان قانون مناسب شورای نگهبان هم مورد هجمه واقع می شود افرادی که رای نمی آورند، افرادی که صلاحیت آنها تایید نمی شود ، گروه های سیاسی که ممکن است مدعی تقلب یا تخلف باشند و شورای نگهبان آن را احراز نکند معمولا اعتراض می کنند که نمونه بارز آن را ما در سال 88 داشتیم و فتنه ایی ایجاد شد به دلیل نا آگاهی برخی از کاندید ها و نفوذ دشمن هجمه هایی که دشمن داشت می توانست جمهوری اسلامی ایران را با مشکل جدی مواجه کند .
ما در همه انتخابات فضای سیاسی و اقتضائات سیاسی و اجتماعی آن کشور و جامعه را خوب درک کنیم و بر اساس آن قوانین و مقرراتی را وضع کنیم و نهاد های مسول هم مسولیت خود را به خوبی انجام دهند ؛ شورای نگهبان ،وزرات کشور، هیأت نظارت و اجرایی و هر که وظیفه انتخابات را به عهده دارند باید وظایف خود را به خوبی انجام دهند .
ما درطول سال های گذشته درشورای نگهبان تلاش کردیم تا انتخابات سالمی داشته باشیم و رای مردم به عنوان حق الناس مورد مراقبت قرار گیرد ولی برخی گروه ها به دلیل اینکه رای نیاوردند و تایید صلاحیت نشدند این وضعیت را برنتابیدند ودر بسیاری موارد دشمن خارجی وارد میدان شد و با تحریک این دوستان نادان حملات و هجمه هایی را علیه شورای نگهبان داشتند که امیدوارم متنبه شده باشند .
دشمن از پیشرفت نظام جمهوری اسلامی ایران خشنود نیست و این موضوع را به صورت علنی اعلام می کند که در صدد بر اندازی جمهوری اسلامی است و از هر طریقی که بتواند حملات و هجمه های خود را انجام می دهد؛ در حوضه انتخابات هم به دلیل حساسیت آن همیشه مورد توجه ویژه است مثلا در سال 88 بی بی سی فارسی به عنوان یک شبکه ای که همیشه علیه جمهوری اسلامی ایران و منافع مردم ما موضع می گیرد برنامه های متنوع و 24 ساعته راه اندازی کرد و در حوضه ی انتخابات ما رسما مداخله می کرد. اینها از دید مردم ما پنهان نمی ماند.
العالم: شما فرمودید که قوانین نیاز به رشد دارد تا با مقتضیات سیاسی کنونی همراهی کند. آیا این امر علت هجمات و انتقادها از شورای نگهبان در هر انتخاباتی است یا علت های دیگری وجود دارد؟ رسانه های غربی و حتی رسانه های داخلی مخالف از شورای نگهبان انتقاد می کنند و آیا مساله ای که اشاره شد، علت انتقادها از شورای نگهبان است یا علت های دیگری وجود دارد؟
کدخدایی: ما هم اقتضائات سیاسی خود را داریم؛ رقابتهایی که امروز در دهه نود شمسی شاهد هستیم قطعا در دهه شصت چنین رقابت های سیاسی را شاهد نبودیم؛ حضور گسترده افراد که از یک جهت موجب خشنودی است که مردم به نظام و حوزه های سیاسی خود علاقه مند هستند و از جهتی هم نگران کننده است که بدون هیچ ضابطه و مشخصه خاصی ورود می کنند.
می دانید که در بیشتر کشور ها فعالیت های سیاسی در قالب احزاب سیاسی است .احزاب سیاسی یک اتاق انتظاری هستند برای حضور اولیه افراد و درس آموزی و کسب تجربه .
امروزه ما می بینیم فردی که فقط یک مشخصات و شرایط اولیه را دارد حس می کند می تواند در انتخابات ریاست جمهوری و مجلس ثبت نام کند ولی آیا از همه امور آگاهی سیاسی دارد ؟ و آیا می تواند در مجلس تصمیم گیری های ملی شرکت کند؟ آیا در پست ریاست جمهوری می تواند این بار عظیم را بردارد؟ طبیعتا وقتی آنها ثبت نام می کنند شورای نگهبان هم ناچار است بر اساس وظایف قانونی صلاحیت آنها را تایید نکند و همین عدم تایید موجب اعتراض می شود و گاهی دشمن هم ورود می کند و از نا آگاهی دوستان داخلی دشمن سوء استفاده می کند و هجمه ها وحملاتی را علیه شورای نگهبان به راه می اندازد .
العالم: هنگام بروز هر گونه اختلافی بین شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی این اختلاف به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع داده می شود. عملکرد مجمع تشخیص مصلحت نظام چگونه است و چه خطوط قرمزی دارد؟
کدخدایی: طبق قانون اساسی آنچه که در حوزه مجمع تشخیص مصلحت ارتباط پیدا می کند بررسی مصوبات مورد اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان است و اگر مصوبه ای را شورای نگهبان رد کند و مجلس بنا برمصلحت و تشخیص خود اصرار کند ، این ممکن است به مجمع تشخیص مصلحت برود و مجمع تشخیص مصلحت هم نباید از حیث شرعی و قانون اساسی نباید ورود کند باید مصالح کلان نظام را در نظر بگیرد چون در آنجا فرض این است که نظر شورای نگهبان بنا به حکم قانون اساسی صحیح است؛ نمی توانند در صحت یا عدم صحت نظر شورای نگهبان ورود کنند تنها کاری که مجمع تشخیص مصلحت در این زمینه می تواند داشته باشد این است که اعلام کند نظر مجلس بنا به مصلحت در یک مدت موقت می تواند اجرایی شود به عنوان یک امر ضروری که مورد نیاز جامعه ما هست ممکن است نظر مجلس ترجیح داده شود بر نظر شورای نگهبان آن هم باید دو سوم آرا مجمع را داشته باشد و اگر این رای نباشد پس تشخیص شورای نگهبان صائب است و مصوبه باید بنا به نظر شورای نگهبان برگردد و اصلاح شود و برای اجرا برود .