آیا جنگ جهانی اقتصادی در راه است؟

العالم ـ گزارش

اولین اقدام ترامپ علیه پیمان های بین المللی که با شعار افراطی و ناسیونالیستی "اول آمریکا" به قدرت رسید، خروج ایالات متحده از پیمان تجاری شراکت فرا آتلانتیک (تی‌پی‌پی) بود،  پیمانی که آمریکا و ۱۱ کشور دیگر بیش از ۷ سال بر سر آن مذاکره کرده بودند و جمعیتی بالغ بر ۸۰۰ میلیون نفر را شامل می‌شد و به طور مستقیم ۴۰ درصد مناسبات اقتصادی جهان را در بر می‌گرفت.

ترامپ پس از آن نیز در ژوئن 2017 از "توافقنامه پاریس" در رابطه با تغییرات آب و هوایی و سپس از سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) خارج شد. 

تصمیم به بازنگری در مفاد قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) با کانادا و مکزیک که 22 سال پیش اجرایی شده از دیگر اقدامات وی در بر هم زدن پیمان های منطقه ای وبین المللی است.

پس از این ماجراها ترامپ کشورهای رقیب و حتی هم پیمانان اروپایی خود را به افزایش تعرفه های محصولات فولادی، آلومینیوم و خودرو تهدید کرد و جنگ تجاری گسترده ای را با کشورهای مختلف جهان به راه انداخت.

آمریکا 18 اردیبهشت 1397 ( 8 مه) اعلام کرد که از توافقنامه جامع هسته ای ایران که سال 2015 میلادی امضا شده بود خارج می‎شود و هشدار داد هر کسی که با ایران تجارت کند نمی‎تواند با آمریکا تجارت کند این در حالی است که اتحادیه اروپا، چین و روسیه پیش از این بارها به ترامپ هشدار داده بودند که به برحام به عنوان معاهده بین المللی که از پشتوانه قطعنامه سازمان ملل متحد نیز برخوردار است، پایبند خواهند بود.

خروج یکجانبه آمریکا از برجام به رغم پایبندی تهران به تعهدات خود و بازگشت دوباره تحریم های هسته ای علیه ایران هم اکنون به چالشی برای واشنگتن با اتحادیه اروپا، چین، ترکیه، هند، ژاپن، کره جنوبی، پاکستان و دیگر کشورهایی تبدیل شده که با ایران مطابق قوانین بین المللی مراودات اقتصادی دارند.

همچنین رییس جمهور آمریکا با وجود هشدارهای اتحادیه اروپا و چین، 17 اسفند ماه 1396 (8 مارس) سند مربوط به افزایش تعرفه گمرکی برای واردات فولاد و آلومینیوم را امضا کرد که بر اساس آن واردات فولاد به آمریکا ۲۵ درصد و آلومینیوم ۱۰ درصد مشمول عوارض کمرگی شد.

پاسخ چین به دور جدید جنگ تجاری آمریکا

چهارشنبه 17 مرداد ماه جاری آمریکا درحالی بر 16 میلیارد دلار از کالاهای دیگر چینی تعرفه گمرکی 25 درصدی وضع کرد و دور جدید جنگ تجاری با این کشور را به راه انداخت که وزارت بازرگانی چین اعلام کرد به تلافی اقدام آمریکا، تعرفه گمرکی 25 درصدی بر 16 میلیارد دلار ( سیزده میلیارد و هشتصد میلیون یورو) کالاهای وارداتی آمریکا وضع خواهد کرد.

فهرست جدید آمریکا واردات 279 محصول و کالای چینی را در بر می گیرد که از اول شهریور ( 23 اوت) اجرا می شود. درهمین حال اقدام تلافی جویانه چین بر ضد واشنگتن نیز که شامل واردات 333 محصول آمریکایی از جمله نفت خام، زغال سنگ، گازوئیل و همچنین برخی خودروها و مارک های دوچرخه و تجهیزات پزشکی و درمانی می شود، هم از همان اول شهریور (23 اوت) به اجرا گذاشته خواهد شد.

ماه جولای گذشته نیز دولت ترامپ تعرفه گمرکی 25 درصدی بر 34 میلیارد دلار کالای وارداتی از چین اعمال کرده بود که با مقابله به مثل فوری این کشور در برابر کالاهای وارداتی از آمریکا مواجه شد.

جنگ تجاری آمریکا با چین درحالی است که ارزش مبادلات تجاری سالانه دو کشور با حدود 650 میلیارد دلار، بزرگ ترین داد و ستد جهان بین کشورها محسوب می شود.

تحریم های جدید آمریکا اعلان جنگ تجاری علیه روسیه

در ادامه جنگ اقتصادی ترامپ علیه کشورهای مختلف جهان، وزارت امورخارجه آمریکا روز چهارشنبه (17 مرداد ماه 1397) بسته جدید تحریم ها علیه روسیه را اعلام کرد که به خاطر دخالت روس ها در پرونده مسمومیت "سرگئی اسکریپال" جاسوس پیشین روس و دخترش در انگلیس اعمال شده، این درحالی است که سرگئی ریابکوف معاون وزارت امورخارجه روسیه چندی پیش اعلام کرده بود که آمریکا از سال 2012 تاکنون 54 بسته تحریمی در بخش های اقتصادی و مالی علیه روسیه وضع کرده است.

به دنبال اعمال تحریم های جدید علیه مسکو، دیمیتری مدودیف نخست وزیر روسیه، تشدید تحریم های کشورش از سوی آمریکا را اعلان جنگ تجاری و اقتصادی علیه مسکو برشمرد.

وی گفت: اگر در ادامه تحریم های آمریکا شاهد ممنوعیت فعالیت بانک ها یا استفاده از ارزها باشیم این اقدام را بطور مستقیم می توان جنگ اقتصادی خواند که بر وضع مالی مردم و ارزش پولی روسیه تاثیر منفی می گذارد.

مرد شماره دو روسیه در ادامه به تلاش آمریکا برای جلوگیری از صادرات گاز روسیه به اروپا اشاره و خاطرنشان کرد: آمریکا برای فروش گاز طبیعی خود به اروپا و رقابت با روسیه در حوزه انرژی مغایر با اصول بازار آزاد و رقابت سالم عمل می کند و تمام برنامه های خود را در راستای ایجاد مشکل برای روسیه تنظیم کرده است و متاسفانه این رویکرد به سیاست آمریکا تبدیل شده و علیه چین نیز به اجرا درمی آید.

هشدار تجاری ترامپ به کانادا

رییس جمهور آمریکا در ادامه جنگ تجاری با دنیا، درتازه ترین اقدام خود علیه کشورهای همسایه، با انتشار توئیتی هشدار داد در صورتی که آمریکا با کانادا به توافق نرسد، بر واردات خودرو تعرفه وضع خواهد کرد.

ترامپ در توئیت خود با تمجید از تمکین مکزیک در برابر خواسته های تجاری واشنگتن خاطرنشان کرده " توافق با مکزیک به خوبی پیش می‌رود. باید خودروسازان و کشاورزان در نظر گرفته شوند وگرنه هیچ توافقی در کار نخواهد بود. رئیس جمهور جدید مکزیک یک جنتلمن واقعی است. اما کانادا باید صبر کند. تعرفه و موانع تجاری آن‌ها بسیار زیاد هستند. در صورتی که (با کانادا) به توافق نرسیم، بر واردات خودرو تعرفه وضع می‌کنم."

هشدار اردوغان به جنگ تجاری ترامپ

به دنبال اقدام رییس جمهور آمریکا درخصوص افزایش دو برابری تفرفه واردات فولاد از ترکیه، رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه درخصوص عواقب ناخوشایند جنگ اقتصادی به ترامپ هشدار داد.

دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا روز جمعه (19 مرداد ماه 1397) با ارسال توئیتی از صدور مجوز افزایش دو برابری تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم ازترکیه خبرداد و افزود: "در شرایطی که ارزش پول آنها، لیر ترکیه، در برابر دلار بسیار قدرتمند ما به سرعت رو به کاهش است! اکنون ( تعرفه واردات) آلومینیوم 20 درصد و فولاد 50 درصد خواهد بود. روابط ما با ترکیه در حال حاضر خوب نیست!"

درپاسخ به توئیت ترامپ در خصوص تشدید جنگ اقتصادی با ترکیه، اردوغان با انتشار مقاله ای در روزنامه نیویورک تایمز خواستار تغییر رفتار آمریکا در قبال کشورش شد و به مقامات واشنگتن هشدار داد که قبل ار این که دیر شود رفتارهای تهدید آمیز خود را کنار بگذارند.

اردوغان با انتشار این مقاله تحت عنوان "نگاه ترکیه به بحران با آمریکا" به موضوع تنش به وجود آمده میان آنکارا و واشنگتن پرداخت و نوشت: ترکیه برای ترمیم روابط با آمریکا زمان تعیین کرده است و مقامات واشنگتن باید اندیشه های نامتقارن خود را در روابط با ترکیه اصلاح کنند. اگر آمریکا این هشدارهای ترکیه را نشنیده بگیرد، پس از این باید خود و به تنهایی به حل بحران مبادرت ورزد و انتظار همکاری و همراهی از آنکارا نداشته باشد.

رییس جمهور خاطرنشان کرده، در دوره ای که شر و فتنه در هر جای جهان به کمین نشسته است، رفتار یک جانبه، تهدید آمیز و گام های آمریکا علیه ترکیه، بی گمان به منافع ملی خود آنها ضرر می رساند و من به مقامات واشنگتن هشدار می دهم که قبل از این که دیر شود، این روش را کنار بگذارند.

تنش میان آنکارا و واشنگتن بر سر محکومیت حبس کشیش آمریکایی در ازمیر و اقدام متقابل دو کشور در تحریم وزرای کشور و دادگستری همدیگر و نیز دو برابر کردن تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم تولید ترکیه از سوی آمریکا نگرانی جدی در بازارهای مالی و پولی ترکیه ایجاد کرده و موجب افزایش نرخ ارز در این کشور شده است.

خط و نشان اروپا دربرابر جنگ تجاری ترامپ

تهدیدات تجاری رییس جمهور آمریکا علیه اتحادیه اروپا درخصوص اعمال تعرفه بر محصولات آلومینیوم و فولاد وارداتی از این اتحادیه و خط و نشان ها و پاسخ های متقابل اتحادیه اروپا، درحالی که روابط دو طرف را در آستانه تنش و حرکت به سوی جنگ تجاری تمام عیار و مناقشه میان دو طرف سوق داده بود، این روند با اعلام مذاکره برای رسیدن به تفاهم تجاری متوقف شد.

پس از کش و قوس های فراوان میان دو طرف، دونالد ترامپ روز چهارشنبه (3 مرداد ماه 1397)  پس از دیداری با ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، اعلام کرد که آمریکا برای کاهش موانع تجاری با اتحادیه اروپا تلاش خواهد کرد. دو طرف برای به صفر رساندن تعرفه ها و سوبسیدها برای کالاهایی غیر از صنایع اتومبیل سازی تلاش خواهند کرد.

دو طرف همچنین با افزایش تجارت در زمینه خدمات و کشاورزی، از جمله صادرات بیشتر سویا از آمریکا به کشورهای اتحادیه اروپا توافق کردند و این درحالی است که ترامپ دو هفته پیش از این اتحادیه اروپا را دشمن تجاری آمریکا خوانده بود با این حال پایان ماجرای جنگ تجاری آمریکا با اتحادیه اروپا به همینجا ختم نخواهد شد و باید دید که در نهایت ترامپ راضی به توافق بینابین خواهد شد یا این که همچنان به صورت یک طرفه بر مواضع خود پافشاری خواهد کرد.

آزمون و خطاهای ترامپ درخصوص تهدید کشورهای مختلف و استفاده از حربه جنگ اقتصادی و تحریم به امید رسیدن به اهداف اقتصادی و سیاسی خود، تا کنون منجر به تحریم حد اقل 11 کشور از جمله ایران، ترکیه، روسیه، چین، کره شمالی، پاکستان، سوریه، ونزوئلا، کوبا، لیبی و کلمبیا شده است که بی شک عواقب اقتصادی منفی بر روند رو به رشد اقتصاد جهانی را در پی خواهد داشت و این در حالی است که با توجه به رفتار ترامپ و  وضع عوارض گمرکی بر کالاهای کشورهای مختلف، این لیست در حال فراگیر شدن و احتمالا تبدیل به جنگ جهانی اقتصادی است.

جنگ تجاری آمریکا با جهان در حالی کلید خورده است که صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده تهدید‌های کنونی امریکا و شرکای تجاری آن، رشد اقتصاد جهانی را ۰.۵ درصد تا سال ۲۰۲۰ کاهش می‌دهد یا به عبارتی دیگر، ۴۳۰ میلیارد دلار از اقتصاد جهان را از بین می‌برد.

احمد نیکنام