چرا سعودی ها خاشقچی را به قتل رساندند؟

العالم- عربستان سعودی

'براندون برادسلی' از خبرنگاران این نشریه آمریکایی در مطلبی با عنوان 'چرا عربستان سعودی شخصیت سال تایمز را به قتل رساند؟' افزود: به تازگی مجله تایم 'جمال خاشقچی' روزنامه نگار مقتول سعودی را شخصیت سال خود لقب داد. اکنون بیش از دو ماه از زمانی که خاشقچی وارد کنسولگری عربستان در استانبول شد و دیگر بیرون نیامد، گذشته است. اخبار قابل ملاحظه ای از ماهیت مخوف قتل این روزنامه نگار ارائه شد و این قتل تهدیدهای بین المللی برای عربستان سعودی در پی داشت. اما هیچ گاه از چرایی قتل این روزنامه نگار حرفی زده نشد.

در ادامه گزارش مندرج در این نشریه آمریکایی می خوانیم: خاشقچی یکی از معروف ترین مفسران عرب سیاسی در ایالات متحده بود. برای دولت عربستان سعودی که او را داخل یک کنسولگری به طرز وحشیانه ای به قتل رساند، واکنش های شدید بین المللی که تمام تلاش های 'محمد بن سلمان' ولیعهد عربستان به عنوان یک اصلاح طلب جوان، لیبرال و اصلاح گر را نابود کند، دور از انتظار نبود. اما پرسش اینجاست، خاشقچی چه خطری برای بن سلمان داشت؟ آیا او مخالف رژیم سعودی بود؟

جمال خاشقچی در جایی گفته بود؛ بن سلمان کار درست را به شیوه ای کاملا اشتباه انجام می دهد. خاشقچی سابقه ای طولانی از کار برای دولت عربستان، رسانه های سعودی و شخصیت های بانفوذ در این کشور درون خانواده سلطنتی داشت. آخرین همکاری وی در سال 2015میلادی، با 'ترکی الفیصل' شاهزاده سعودی و رئیس پیشین اطلاعات عربستان بود. او همچنین تلاش کرد یک شرکت رسانه ای با 'ولید بن طلال' میلیاردر عربستانی از جمله چهره های سرشناس عربستانی که توسط به سلمان در هتل 'ریتز کارلتون' طی عملیات سرکوب 'فساد' در سال 2016'بازداشت' شد، راه اندازی کند.

از طرفی هرچند خاشقچی به شدت تأکید می کرد که طرفدار عربستان و رژیم سعودی است، اما به روشنی با بسیاری از سیاست ها و روش های کلیدی بن سلمان، مانند شهر رویایی 'نیوم'، مخالف بود. چراکه براساس این ایده پردازی بن سلمان، دولت عربستان سعودی 500 میلیارد دلار حاصل از فروش 5درصد از سهام آرامکو را باید برای هزینه های آن پرداخت می کرد.

از دیگر مخالفت های این روزنامه نگار مقتول با سیاست های بن سلمان می توان به سرکوب اخوان المسلمین و محاصره قطر اشاره کرد و آخرین یادداشت وی در واشنگتن پست هم به پایان دادن به جنگ عربستان در یمن پرداخته شد.

او در مورد نقش ترکیه در جهان اسلام در سال 2016 گفته بود: 'رجب طیب اردوغان' رییس جمهوری ترکیه یک رهبر متعهد اسلامی است که عمیقا در مورد امت اسلام نگران است.'

اگرچه خاشقچی اهمیتی به بن سلمان نمی داد اما یک رهبر در خاورمیانه وجود داشت که به نظر می رسد وی به او احترام می گذاشت و آن اردوغان بود. در مصاحبه ای که خاشقچی با رئیس جمهوری ترکیه در آنکارا انجام داد، دو طرف در مورد منافع مشترک میان عربستان و ترکیه و راه های همکاری دو کشور گفت وگو کردند.

این سومین بار بود که خاشقچی با اردوغان مصاحبه می کرد که در کمتر از دو ماه پس از کودتای نافرجام ترکیه رخ می داد. پس از ناپدید شدن خاشقچی، اردوغان از او به عنوان روزنامه نگار و 'دوست' یاد کرد.

خاشقچی همواره از همکاری بیشتر میان ترکیه و عربستان و به ویژه کمک آنکارا برای ایجاد تعادل در منطقه حمایت می کرد. این در حالی بود که یکی از مطالبات عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر، بستن پایگاه نظامی در حال ساخت ترکیه در قطر بود. اما ترکیه با سرعت بخشیدن به روند ساخت و ساز این پایگاه به خواست کشورهای یادشده واکنش نشان داد. ترکیه و قطر چشم انداز ایدئولوژیک مشترکی برای خاورمیانه دارند و این دیدگاه از اخوان المسلمین و بهار عربی پشتیبانی می کند.

در نهایت باید گفت در حالی که ممکن است قتل خاشقچی یک اشتباه محاسباتی راهبردی یا شکستی مفتضحانه برای بن سلمان باشد، اما مهم است به خاطر داشته باشید که قتل او به احتمال زیاد مخاطبان دیگری هم دارد: مخاطبان داخلی عربستان.

خاشقچی می خواست خودش را به عنوان یک وطن پرست و مدافع رژیم سعودی که تنها با بن سلمان مخالف است به تصویر بکشد. اما شاهزاده با قتل وی نشان داد بدون شخص بن سلمان هیچ رژیمی در عربستان وجود ندارد و آینده عربستان بدون وی تعریف نشده و هیچ راه بازگشتی برای محمد بن نایف به عنوان ولیعهد باقی نمانده است.

خاشقچی برای سعودی ها خطرناک بود زیرا او زبان و مخاطبان کشورهای غربی و واقعیت های سیاسی خاورمیانه را درک کرده بود.

از سوی دیگر هرچند حزب عدالت و توسعه ترکیه به طور قطع بی نقص نیست، اما نمایشی از یکپارچگی دموکراسی و اسلام گرایی است که خاشقچی از آن به عنوان یک راه واقع بینانه برای جهان عرب و الگویی برای اخوان المسلمین در نظر گرفته بود. بهار عربی به خاشقچی نشان داد که ترکیب پوپولیسم اقتصادی، محافظه کاری اجتماعی مذهبی و پذیرش زبان دموکراتیک، نقطه عطفی در سیاست دنیای عرب است. با این حال، او فراموش کرده بود در عرصه سیاست، دستیابی به موفقیت اغلب خطرناکتر از شکست است.

'اینترنشنال پالیسی دایجست یک نشریه آنلاین آمریکایی است که سال 2011 تاسیس شده و بر وقایع جاری و امور جهان تمرکز دارد. 'جان لیمان' سردبیر این نشریه ابتدا یک وبلاگ آنلاین به نام 'دیجیتیز پالیسی' را راه اندازی کرد و سپس در سال 2011 نام آن را به اینترنشنال پالیسی دایجست تغییر داد'.

ایرنا