العالم ـ ایران ـ علمی
انتشار تصاویری که اشراف اطلاعاتی مرکز پدافند هوایی ارتش در تنگه هرمز را به مردم کشورمان آنهم در ساعات منتهی به تحویل سال ۱۳۹۹ نشان داد، ارزش و جایگاه این نهاد و پرسنل آنرا بیش از پیش به نمایش گذاشت.
این بار پس از سرنگونی پهپاد جاسوسی آمریکا در خلیج فارس، کشف و اخطار به جنگنده اف 18 آمریکایی که دزدانه درحال تجاوز به حریم هوایی کشورمان بود نکته و خبر جدیدی از دستاورد مرکز پدافند هوایی ارتش در تنگه هرمز را به رخ کشید.
پهپاد جاسوسی و فوق پیشرفته "گلوبال هاوک" آمریکا در نخستین ساعات بامداد روز پنجشنبه (۳۰ خرداد 98) بعد از تجاوز به حریم سرزمینی جمهوری اسلامی ایران در منطقه روبروی کوه مبارک استان هرمزگان، هدف آتش پدافند نیروی هوا فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت و سرنگون شد.
این بار نیز جنگنده اف 18 آمریکایی در اولین ساعات بامداد ۱ فروردین 1399 در دام پدافند هوایی ارتش در تنگه هرمز قرار گرفت و پس از کشف و شناسایی و اخطارهای صادر شده، فرار را بر قرار ترجیح داد تا به سرنوشت گلوبال هاوک دچار نشود.
تصاویری که از رسانه ملی منتشر شد، نمایانگر آن بود که با اقدام قاطع یکی از مراکز اشراف و رصد قرارگاه پدافند هوایی ارتش، یک جنگنده F۱۸ ابتدا شناسایی و سپس با هشدار قاطع مبنی بر شلیک موشک به آن، از نزدیکی مرزهای کشورمان دور کرد. بر اساس این گزارش، اعلام شد که مرکز پدافند هوایی ارتش در جنوب کشورمان، در عمق ۵۰ متری زمین در نزدیکی بندرعباس واقع شده و سامانه های مختلفی برای شناسایی هواپیماهای بیگانه و خودی در اختیار دارد.
آنطور که در گزارش منتشره مشخص شد، یک فروند جنگنده اف ۱۸ ارتش آمریکا در حال نزدیک شدن به مرزهای هوایی کشورمان بود که با اخطار به موقع مدافعان آسمان ایران، مجبور شد مسیر خود را اصلاح کرده و آنرا تغییر دهد.
سوپر هورنت آمریکایی در حوالی مرزهای ایران
اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی بود و نیروی دریایی امریکا با تعداد زیادی جنگنده قدیمی مواجه بود که با شرایط جدید میدان جنگ هماهنگ نبوده و عمر مفید آنها نیز به پایان رسیده بود. تنها طرح موجود که با شرایط آنها تطبیق می کرد پروژه ای با نام هورنت ۲ بود. لذا در سال ۱۹۹۲ دولت امریکا تصمیم به سفارش چند پیش نمونه هورنت ۲ که شامل نسخه تک سرنشین و دو سرنشین اموزشی و رزمی بود و بعدها سوپر هورنت نامیده شد، گرفت. جنگنده جدید قرار بود جایگزین ای ۶، اف۱۸ هورنت، اف۱۴ تامکت و چند نمونه دیگر شود.
جنگنده جدید که در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی اولین پرواز خود را انجام داد سوخت بیشتری حمل می کرد و توان حمل تسلیحات بیشتری هم داشت. تلاش شده بود تا در جنگنده جدید یعنی سوپر هورنت، از تسلیحات هدایت شونده بیشتری استفاده شده و موتورهایش نیز پرقدرت تر بودند در عین حال، کاهش میزان امواج برگشتی رادار و سطح مقطع راداری نیز مورد توجه طراحان قرار گرفته بود.
بالاخره در اوایل قرن جدید، سوپر هورنت وارد ارتش شد و تا چند سال قبل، مجموعا بیش از ۵۰۰ فروند از این هواپیما، تحویل نیروی دریایی امریکا شد. البته در طول سالهای گذشته، بخش های الکترونیکی و راداری این جنگنده نیز ارتقاء پیدا کرده و مدلهایی از اف-۱۸ های جدید از مدلهای جدیدتر سامانه جنگال و ایجاد پارازیت هم بهره می برند. نسخه دو سرنشین سوپر هورنت به دلیل توان بالا در انجام عملیات های شبانه، در نیروی دریایی امریکا محبوبیت زیادی دارد. سوپر هورنت در حال حاضر در کنار اف۳۵ بسیاری از وظایف و ماموریت های نیروی دریایی ارتش آمریکا را بر عهده داشته و عملا آچار فرانسه آنها محسوب می شود.
البته انتقادات زیادی در سالهای اخیر به این جنگنده و نحوه عملیاتی شدن آن وارد شده به گونه ای که سی ان ان، در گزارش سال ۱۳۹۵ خود اعلام کرده بود جنگنده سوپر هورنت برای شش هزار ساعت پرواز طراحی شده اما اکنون به دلیل نبود جنگنده های جایگزین و مشکلاتی که برای جنگنده های پرهزینه اف-۳۵ بوجود آمده، از این جنگنده ها بین هشت تا ۹ هزار ساعت پرواز کار کشیده شده که بیش از سقف مجاز طراحی شده برای آنها محسوب می شود.
کدام رادار ایرانی جنگنده امریکایی را شناسایی کرد؟
اگرچه به طور دقیق مشخص نبود که مرکز SOC قرارگاه پدافند هوایی، با کدام سامانه راداری جنگنده آمریکایی را در روز اول فرودین امسال شناسایی کرد، اما با توجه به نمایش تصاویری از یکی از رادارهای جدید و مدرن ایرانی با نام "فتح ۱۴" در این گزارش، به نظر می رسد با همین سامانه، شناسایی مذکور انجام شده و با توجه به اینکه این جنگنده در نیمه های شب و علی رغم مجهز بودن به انواع سامانه های جنگ الکترونیک، با رصد دقیق یگانهای پدافندی کشورمان مواجه شده، این اقدام، علاوه بر داشتن ارزش عملیات روانی و بالا بردن اعتماد به نفس پرسنل، از نظر فنی نیز حائز ارزش باشد.
«فتح ۱۴» یکی از جدیدترین رادارهای تحویلی به یگانهای پدافند هوایی ارتش است که مهرماه سال ۱۳۹۴ و در جریان رزمایش محرم در غرب کشور رونمایی و عملیاتی شد. این رادار با برد ۶۰۰ کیلومتر قابلیت کشف اهداف ریزپرنده را در ارتفاع بالا دارد. تحرک بالا و اتصال سریع به شبکه فرماندهی و کنترل از جمله ویژگی های این رادار نیمه هادی است که می تواند تمام اهداف استراتژیک دشمن را در همه زوایا در فاصله صدها کیلومتری شناسایی کند.
بنا بر اطلاعاتی که در ان ایام توسط سخنگوی وقت قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء(ص) اعلام شد، این سامانه اطلاعات را در کمترین زمان ممکن به مراکز تصمیم‌گیری ارائه می‌دهد و برای سامانه‌های موشکی بهترین رادار محسوب می‌شود. فتح۱۴ به شدت در برابر جنگ الکترونیک مقاوم است و در قواره‌های ثابت و تاکتیکی تعبیه شده؛ که اولین نمونه ثابت آن در منطقه غرب کشور در ان زمان نصب شده بود.
این سامانه که در غرب آسیا برای نخستین بار مورد استفاده قرار می‌گیرد، قابلیت اتصال سریع به شبکه فرماندهی و کنترل و جابجایی را داراست و می‌تواند اهداف را در تمامی زوایا و در ارتفاعات مختلف اعم از متوسط و بلند مورد شناسایی قرار دهد. به گزارش مشرق، با توجه به نصب یکی دیگر از نمونه های این رادار در منطقه تنگه هرمز، به نظر می رسد تولید انبوه و استقرار این رادار مدرن، با موفقیت در کشورمان اجرا شده است.
بنابر گزارش مشرق، بررسی ها نشان می دهد این رادار پیشرفته اواخر سال ۱۳۹۲ در شیراز معرفی و توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ساخته شده است. با تولید و عملیاتی شدن فتح-۱۴ به عنوان رادار هشدار اولیه در شبکه پدافند هوایی، توان مراقبت هوایی کشورمان بیش از پیش تقویت شده و علاوه بر نمونه‌ای از این رادار که به صورت ثابت روی زمین نصب شده و پایه آن با چرخش ۳۶۰ درجه امکان پوشش فضای اطراف را در صفحه افقی فراهم کرده، دارای نمونه متحرک نیز می باشد.
۶۴ اِلمان که هر یک به شکل ۶ ضلعی است روی آنتن این رادار در ۴ ردیف و ۱۶ ستون نصب شده که با توجه به ابعاد آنها می‌توان گفت قاعدتاً رادار در محدوده فرکانس‌های VHF عمل می‌کند. نوع آنتن به کار رفته در این رادار از نوع آرایه ای هارچنکوف (یا خارتچنکوف) ، معرفی شده بود. همچنین آنتن سامانه تشخیص دوست از دشمن که قبلاً در رادارهای دیگر مانند آخرین نمونه مطلع الفجر-۱ و کاشف-۲ دیده شده بر فراز این رادار نیز وجود دارد. بنا بر اطلاعاتی که قبلا در خصوص این سامانه اعلام شده، دستکم ۵ روش ویژه مقابله با ضد جنگ الکترونیک یا ECCM در این رادار به کار گرفته شده است. فتح-۱۴ یک رادار برخوردار از فناوری حالت جامد بوده و قابلیت ردگیری بیش از ۴۰ هدف را حین جستجو داراست.