العالم - ایران / علمی
شرکت‌های دانش‌بنیان این روزها که دنیا درگیر ویروس کروناست، خوب درخشیده‌اند، آنقدر خوب که در بعضی از مواقع حتی تعجب مسئولان کشور از این همه توانایی و استعداد را هم برانگیخته‌اند، در حال حاضر کشور در بسیاری از تجهیزات و امکانات مراقبتی و درمانی ویروس کرونا خودکفا شده و نیازی به واردات ندارد. تلاش بی وقفه و موفقیت‌های پی در پی این شرکت‌ها در این روزها بهانه‌ای می‌شود تا گفت‌وگویی با سورنا ستاری معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری داشته باشیم، در این گفت‌وگو ستاری از موفقیت‌هایی گفت که هر کدامشان در نوع خود بی نظیر بودند، از دستگاه ونتیلاتور ( تنفس مصنوعی) بومی که دنیا به دنبال آن است تا غوغای ۲۰ روزه یک اکوسیستم فعال در حوزه ماسک.
ستاری در این گفت‌وگو خاطرنشان کرد هر تخت آی سی یو برای تجهیز نیازمند ۱۵ تا ۲۰ میلیارد تومان هزینه واردات است. شرکت‌های دانش بنیان کاری کرده‌اند که شما می‌توانید در داخل یک تخت معمولی را با ۷۰ تا ۲۰۰ میلیون هزینه تبدیل به یک تخت آی سی یو کنید.
وی از ساخت دستگاه بومی پیشرفته تشخیص کرونا با هوش مصنوعی خبر داد، دستگاهی که نه تنها نیاز داخلی کشور را برطرف می‌کند که به خارج از کشور نیز صادر می‌شود و کشورهای اروپایی خواستار آن هستند.
ستاری در این گفت‌وگو از نهضتی در ساخت دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی در کشور سخن می‌گوید که ترسش ریخته است و اگر بخواهد دستگاهی همچون سی.تی.اسکن یا ام.آر.آی بسازد، تنها کافی است که اراده کند.
گفت‌وگوی ما با معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری را در ادامه می خوانید.
شرکت‌های دانش بنیان سعی در تولید واکسن برای کرونا داشتند، به کجا رسیدند؟
* امسال ۵ واکسن انسانی به مدار تولید دارویی کشور افزوده می‌شود
ستاری: شرکت‌های دانش بنیان تا الان قرارداد تولید ۶ واکسن را امضا کرده‌اند. تا پایان سال جاری ۵ واکسن انسانی به مدار تولید دارویی کشور افزوده می‌شود. این برای اولین بار است که بخش خصوصی ایران در حوزه تولید واکسن فعال شده است.
تا پایان امسال واکسن دهانه رحم، واکسن آنفولانزا و واکسن های دیگر به بازار ارائه می شود. ۶ گروه دانش بنیان در تولید واکسن کرونا مشغول هستند که ۳ گروه از بخش خصوصی و ۳گروه از بخش دولتی تلاش می‌کنند. نکته مهم این که تنها واکسنی که از اول پروژه یعنی از ابتدای ساخت واکسن شامل مرحله - مطالعات و پژوهش توانستم خودمان توسعه بدهیم مانیا برای بیماری سالک است.
دانش بنیان‌ها در زمینه کیت‌های تشخیص هم خوش درخشیدند.
ستاری: در حوزه تشخیص کرونا چند کیت داریم، کیت تشخیص این دو نوع در یک پروتکل استفاده می‌شود هر دو داخلی سازی شده و مورد تایید است. خدمت وزیر بهداشت نامه زده شد و اجازه صادرات کیت‌ها را هم گرفتیم. کیت سرولوژی چند هفته است به تولید انبوه رسیده و در خیلی از جاها استفاده می‌شود. وزارت بهداشت بیش از این تقاضا ندارد. ۱۰۰ هزار کیت در هفته و ۲ میلیون تست که می‌توانند ظرفیت را بالا ببرند.
ما الان روزانه یک میلیون تست کرونا داریم که رسیدن به این رقم هنر شرکت‌های دانش بنیان است، این تست‌ها بر اساس تست خون است، یک نوع دیگر کیت‌های تست سریع است که هنوز به حدی نرسیده که دقت قابل اطمینان داشته باشد، در دنیا هم روی آن کار می‌شود و ما هم در این زمینه فرا خوان داده‌ایم.
در تشخیص کرونا، یک شرکت به تولید انبوه کیت سرولوژی رسیده و به زودی دو سه شرکت دیگر به شرکت‌های تولیدکننده کیت‌های سرولوژی اضافه می‌شوند، ظرفیت تولید کیت پی.سی.ار یک میلیون در روز است. در زمینه تولید ماسک و مواد ضد عفونی کننده هم عملا مشکل خاصی در کشور نیست در حوزه فضای مجازی هم استارتاپ های فضای مجازی خود را نشان داده اند و در این دوره ۷۰۰ یا ۸۰۰ درصد رشد داشته اند. در زمینه تولید دستگاه ام.آر.آی هم شرکت مپنا یک بخش پزشکی راه انداخته و از مدت ها پیش در این حوزه کار می‌کند.
* صادرات دستگاه‌های بومی تشخیص کرونا با هوش مصنوعی
از دیگر اقدامات انجام شده، هوش مصنوعی است. کار خیلی قشنگی توسط چند استارتاپ انجام شده است. در سیستم دانشگاه صنعتی شریف با آنالیز تصاویر سی تی اسکن با دقت حدود ۹۷ تا ۹۹ درصد می‌تواند بگوید یک فرد کرونا دارد یا ندارد؟ الان هم این توانمندی را به سیستم‌های بیمارستانی می فروشند، به خارج از کشور هم صادر می‌کنند. با رادیولوژی ای که عکس را می گیرد، توسط خود همان سیستم می تواند تشخیص دهد که این کرونا است یا چیز دیگری است.
* تولید اپلیکیشن بومی هشدار دهنده کرونا
یکی از بچه‌هایی که ما دو سه سال قبل از خارج کشور برگرداندیم و الان در دانشگاه شریف مشغول کار روی اپلیکیشن ماسک است که وزارت بهداشت خیلی از آن حمایت می‌کند. این نرم افزار هشدار می‌دهد کجا بروید و کجا نروید. این اپلیکیشن به حدی از دقت رسیده که مثلا وقتی شما سوار اتوبوس می‌شوید، می‌تواند بگوید در این اتوبوس چه کسانی آلوده هستند یا احتمال آلودگی دارند.
* دستگاه ونتیلاتور ( تنفس مصنوعی) بومی که دنیا به دنبال آن است
ما دستگاه ونتیلاتور ( تنفس مصنوعی) ایران ساخت داریم، کیفیت این دستگاه در مقایسه با نمونه‌های خارجی چگونه است؟
ستاری: در دنیا روی ساخت دستگاه ونتیلاتور ( تنفس مصنوعی) خیلی تبلیغ می‌شود. ما دو شرکت دانش بنیان داریم که این دستگاه را می‌ساختند و به انگلیس و سوئد هم صادر می‌کردند، الان هم نیازهای کشور را برطرف می‌کنند.
هر تخت آی سی یو برای تجهیز نیازمند ۱۵ تا ۲۰ میلیارد تومان هزینه واردات است. شرکت‌های دانش بنیان کاری کرده‌اند که شما می‌توانید در داخل یک تخت معمولی را با ۷۰ تا ۲۰۰ میلیون هزینه تبدیل به یک تخت آی سی یو کنید.
هر تخت آی سی یو برای تجهیز نیازمند ۱۵ تا ۲۰ میلیارد تومان هزینه واردات است. این شرکت‌ها کاری کرده اند که شما در داخل یک تخت معمولی را با ۷۰ تا ۲۰۰ میلیون هزینه تبدیل به یک تخت آی سی یو برای کرونا می‌کنید. خیلی از تجهیزات مثل همین دستگاه هم اکنون در داخل از سوی دو سه شرکت ساخته می‌شود. شرکت ها هم به شدت در حال توسعه هستند.
وقتی می‌بینم دانشگاه ام آی تی در سی ان ان برنامه تبلیغ می گذارد و از یک اسباب بازی به عنوان ونتیلاتور یاد می کند که استاندارد آن از دستگاه ساخت ما بسیار پایین تر است، تاسف می خورم. چه غوغایی در فضای مجازی درباره آن می‌شود. همین الان هزینه هر دستگاه وارداتی ونتیلاتور یک میلیارد تومان است. تازه در حال حاضر با شرایط کرونا آن را در دنیا پیدا نمی‌کنید. اگر هم باشد، الان درخواست بدهید معلوم نیست ۶ ماه دیگر به شما تحویل بدهند.اما شرکت های دانش بنیان ما دارند این دستگاه‌ها را می‌سازند و به اروپا هم صادر می‌کنند. برای همین آمریکا در بحران کرونا عاجز مانده و ما اینهمه توفیق داریم.
یکی از ملزومات مقابله با ویروس کرونا ماسک است، در این زمینه چه کرده‌ایم؟
ستاری: تولید ماسک N95 نانویی از دیگر کارهای انجام شده است.این ماسک خیلی شبیه یک ماسک معمولی است ولی سیستم فیلتراسیون آن نانویی است. بالای ۹۵ درصد آلودگی های ۱۰ میکرون را جذب می‌کند. قبلا تیراژ آن پایین بود، تولید را افزایش دادیم و در حال حاضر در حال صادرات این ماسک‌ها به چین و کره هستیم.
امروز علاوه بر اینکه ۵۶ شرکت دانش بنیان ماسک تولید می‌کنند، دستگاه تولید ماسک نیز تولید و حتی صادر می‌کنیم. شرکت‌های دانش بنیان ظرف چند روز ۱۷ دستگاه تولید و تحویل دادند. اینها واقعا دیدنی است. یک شبکه تحقیقاتی تشکیل شده است، برخی کارخانه‌ها در اصفهان و اردبیل است. واقعا دیدنی است که وقتی یک اکوسیستم فعال باشد ۲۰ روزه غوغا می‌کند.
در حوزه دارویی چه کرده‌ایم؟
ستاری: شرکت‌های ایرانی در حوزه داروسازی با گذشت یک هفته از شیوع و گسترش بیماری کرونا، اقدام به تولید داروهای مشابه خارجی کرده اند و اکنون با استفاده از داروهای ایرانی ۵ روز از مدت زمان بستری بیماران کرونایی کاسته شده است. قرص فاوی پیرا ویر که برای درمان کرونا مصرف می شود و اینهمه داستان درست کرده به محض ورود به ایران ظرف یک هفته در شرکت‌های دانش بنیان تولید داخل شد. در حوزه دارو و واکنش بیش از ۳ هزار تست بالینی و ۷۶ پروژه بالینی نیز انجام شده است.
ببینید در مواجهه با بیماری کرونا، شرکت‌های دانش بنیان بسیار خوش درخشیده‌اند. این شرکت‌ها در حوزه بررسی ماهیت ویروس و شناسایی پایه‌های ژنتیکی آن بسیار فعال بوده و نتایج خوبی نیز استخراج کرده‌اند. ترس از انجام کارهای بزرگ در ایران ریخته است. در این حوزه پروژه‌های خیلی زیادی انجام شده است که می‌توان گفت هزاران تست بالینی در کشور در این مدت انجام شده در حالی که کمتر کشوری در دنیا دیتای به دست آمده در ایران را در حوزه کرونا دارد.
* ترس انجام کارهای بزرگ در کشور ریخته است
از روز اول ورود و شیوع بیماری کرونا در کشور، یک کمیته علمی در ستاد ملی مقابله با کرونا تشکیل شد. دکتر قانعی دبیر ستاد بیوتکنولوژی است. همه نیازها و توانمندی‌ها را در پروتکل‌ها برده‌اند. البته برخی از افراد و جریان‌های خاص پشت پرده نظام دارویی کشور نسبت به فعالیت‌ها در حوزه تولید داروهای جدید از سوی شرکت‌های دانش بنیان واکنش نشان می‌دهند.
نهضتی در ساخت دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی در کشور درست شده است که اگر بخواهیم سی.تی.اسکن یا ام.آر.آی بسازیم، تنها کافی است که اراده کنیم، زیرا ترس این کار ریخته است.
* کارهای محیرالعقول شرکت‌های نوپا و جوان کشور
در شرکت‌های دانش بنیان افراد نقش بسیار تاثیرگذاری دارند و هرگونه جابه جایی مدیران و نخبگان در این شرکت‌ها ممکن است که امور شرکت را با مشکل جدی روبه رو کند. نهضتی در ساخت دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی در کشور درست شده است که اگر بخواهیم سی.تی.اسکن یا ام.آر.آی بسازیم، تنها کافی است که اراده کنیم زیرا ترس این کار ریخته است. برخی از شرکت‌های نوپا و جوان به کارهای تکان دهنده و محیرالعقولی که ۳۰ یا ۴۰ میلیارد هزینه دارد ورود کرده و انجام می‌دهند.
فارس