العالم _ ایران / سیاسی
"حسن سالاریه" معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس سازمان فضایی ایران در گفتگو با شبکه العالم به بیان آخرین دستاوردهای کشور پیرامون صنعت فضایی پرداخت و گفت: قدمت بهره برداری از فضا در ایران بر می گردد به حدود چهل تا پنجاه سال قبل؛ اما صنعت فضایی به این مفهوم که به طراحی و ساخت ماهواره و ماهواره بر و تجهیزات فضایی ورود کردیم تقریبا نزدیک به دو دهه است که در کشور شروع شده است در گذشته ما به صورت بسیار محدود استفاده کننده این صنعت در حوزه سنجش از دور به صورت خاص بودیم اما در دو دهه گذشته به طراحی و ساخت ماهواره های مختلف، ماهواره های سنجشی مخابراتی و همچنین لانچرها یا پرتاب گرهای مختلف که بتواند ماهواره ها را در مدار قرار دهد، ورود کردیم و در این مدت هم طراحی و ساخت ماهواره به صورت سیستمی دنبال شده است و هم طراحی و ساخت تجهیزات و زیر سیستم های ماهواره و همین طور در مورد ماهواره بر و در حوزه صنایع پایین دستی صنعت فضایی یعنی بهره برداری از خروجی و داده های ماهواره هم به ویژه در حدود شش سال گذشته رشد بسیار قابل توجهی در کشور شروع شده است.
وی افزود: شرکت های مختلفی که خدمات فضا پایه ارائه می دهند از داده های فضایی و از تصاویر استفاده می کنند و به نوعی اطلاعات فرا سودمند و اطلاعاتی با ارزش بالا در حوزه های مختلف کشاورزی، محیط زیست، مسایل مربوط به مخاطرات طبیعی و امنیتی و غیره را هم به دولت و انواع و اقسام کسب و کارهایی که در آنها قابل استفاده هستند ارائه می دهند.
تشریح برنامه فضایی کشور
رئیس سازمان فضایی ایران خاطر نشان کرد: در صنعت فضایی اگر حوزه ماهواره سازی یعنی حوزه های بالا دست فضا را در نظر بگیریم، ما در کشور قابلیت ساخت ماهواره های سنجشی در طیف های مختلف را داریم و به تدریج در حال رشد است؛ روزی که شروع کردیم، پارامتر حدود دقت محموله های سنجشی ما در ماهواره ها اوردر دقتی چند "ده متر" و "صد متر" بود ولی الان به دقت های بسیار بالا "ده متر" تا "پنج متر" رسیدیم و به زودی به "چهار متر" و "هشت متر" می رسیم و در برنامه داریم تا ظرف چند سال آینده به دقت حدود "دومتر" و در نهایت به "یک متر" برسیم.
وی گفت: در برنامه فضایی ده ساله کشور یک مسیر کاملا استانداردی در حال طی شدن است و گام به گام این پیشرفت صورت می گیرد و در حوزه ماهواره های مخابراتی که گونه دیگری از ماهواره ها هستند و مردم عمدتا ماهواره ها را به عنوان ماهواره های مخابراتی و رادیو تلویزیونی می شناسند، یک برنامه بسیار منسجمی وجود دارد. ماهواره های مخابراتی در گذشته عمدتا به صورت store and forward بوده است به این معنی که داده ای را ذخیره می کرده و این داده تخلیه و به یک ایستگاه زمینی ارسال می شد که عمدتا این نقش را بازی می کرد ولی الان روزبه روز در حال پیشرفت است و ما در حال بومی سازی محموله های مخابراتی باند های KU , KA در کشور هستیم که در محموله های KU نسبتا موفق هستیم؛ باند KU در حوزه ماهواره های مخابراتی اعم از تلویزیونی یا داده های اینترنت و غیره باند پرکاربردی است.
دکتر حسن سالاریه در خصوص حوزه اینترنت ماهواره گفت بسته به اینکه ماهواره را در چه مداری استفاده کنیم قدمت متنوعی پیدا می کند اگر مدار ۳۶ هزار کیلومتر یا مدار (GEO) را در نظر بگیریم، سال ها ماهواره های برای خدمات اینترنت معمولا به صورت پشتیبان یا بک آپ سیستم های زمینی ماهواره های مدار (GEO) " مدارات زمین آهنگ" استفاده می شود در سال های گذشته یک مفهوم جدیدی جا افتاده و در حال توسعه است و آن ماهواره هایی که خدمات پهن باند مثل اینترنت را در ارتفاع پایین در مدارهای لئو (LEO) بدهند که این مفهوم کاملا جدید است با توجه به اینکه توسعه پرتابگرهای ما برای مدارهای لئو (LEO)در کشور با جدیت دنبال می شود و توسعه خوبی داشتیم، ما هم این برنامه را به عنوان یک برنامه جدی در راهبرد 10 سال فضایی کشور در نظر گرفتیم و به دنبال این هستیم که بتوانیم منظومه های ارتفاع پایین را به صورت محلی در ایران ایجاد کنیم که محموله هایی که مورد استفاده قرار می گیرند اصطلاحا "نازک باند" هستند که در واقع به سمت منظومه هایی که با قابلیت ارائه Broadband (باند پهن) حرکت می کنند. که در این حوزه به لحاظ حوزه اقتصادی معمولا یک کشور به تنهایی صرف اقتصادی نمی کند که در ایجاد یک منظومه ورود کند به دنبال این هستیم که با همکاری کشورهای منطقه و کشورهایی که با جمهوری اسلامی ایران هم راستا هستند یک منظومه را به صورت اقتصادی و در ارتفاع پایین که قابلیت رقابت با اینترنت زمینی را داشته باشد، ایجاد کنیم این برنامه ایی است که به جد دنبال می کنیم و در افق ده ساله هدفگذاری های کاملا مشخصی را در نظر گرفتیم
رئیس سازمان فضایی ایران افزود: در واقع این، یک ماهواره به تنهایی نیست بلکه در قالب منظومه عمدتا مورد استفاده قرار می گیرد، در ماهواره های مخابراتی ارتفاع بالا(یا ماهواره جئو زمین آهنگ) معمولا یک ماهواره این سرویس را ارائه می دهد اما در ارتفاع پایین باید در قالب منظومه استفاده بشود. در ارتفاع پایین به نوعی این رقابت معنی پیدا می کند، و قابلیت دارد با اینترنت زمین پایه یعنی مبتنی بر فیبر از حیث سرعت رقابت کند البته تا سال های آینده کماکان بازار اصلی در اختیار فیبر خواهد بود و این مفهومی نوپدید است که بتازگی در دنیا توسعه پیدا کرده و شایسته است از حیث اقتصادی بودن، مطالعه جامع و کاملی درخصوص آن صورت بپذیرد و بصورت بک آپ یا پشتیبان، می تواند به عنوان پشتیبان خوب مورد استفاده قرار بگیرد.
برنامه منسجم وزارت دفاع در حوزه توسعه پرتاب گرها و ماهواره برها
وی ادامه داد: در کشور ما آن بخشی از حوزه فضایی که خدمات غیرنظامی ارائه می دهد، در اختیار وزارت ارتباطات قرار گرفته و تمرکز ما خدمات غیرنظامی است، البته؛ در حوزه پرتاپ ماهواره با توجه به اینکه این حوزه در کشور، تخصصی وزارت دفاع است، بحث توسعه پرتاب گر ها با همکاری و ارتباط تنگاتنگ با این وزارتخانه پیش می رود و این یک قاعده ای است که ما از سال های پیش داشتیم و در حوزه ی ماهواره های نظامی، ما برنامه مشخصی در سازمان فضایی و وزارت ارتباطات دنبال نمی کنیم. همانطور که اشاره شد، در حوزه توسعه پرتاب گرها و ماهواره برها، مسئولیت این حوزه مربوط به وزارت دفاع است و وزارت دفاع در این خصوص برنامه کاملا منسجمی دارد. در همین راستا همانطور که مخاطبان مطلع و آشنا و آگاه هستند؛ ما الان پرتابگرهایی را توسعه دادیم که تا ارتفاع 500 کیلومتر می توانند محموله ها و ماهواره هایی را قرار بدهند کما اینکه اخیرا این اتفاق محقق شد و این برنامه همواره در حال پیگیری است برای اینکه بتوانیم به ارتفاع 36,000 کیلومتر که مدارهای زمین آهنگ است و مدار مهمی در زمینه مخابراتی و ماهواره های مخابراتی محسوب می شود، برسیم.
توسعه زیرساخت های فضاپایه جزء اولویت های سازمان فضایی ایران است
سالاریه با بیان اینکه مهم ترین رکنی که در دولت جدید در حوزه فضا در حال پیگیری است، و به نوعی جای خالی در بخش فضایی کشور ما محسوب می شده و نقیصه بوده، حوزه اقتصاد فضا است. ما در سازمان فضایی، به جدّ بحث توسعه اقتصاد فضا را دنبال می کنیم گفت: در سال های گذشته صنایع مختلفی بصورت شرکت های دانش بنیان در کشور توسعه پیدا کرده اند و قابلیت ساخت و طراحی ماهواره را پیدا کردند، این شرکت ها امکان ارائه خدمات فضاپایه را دارند اما این خدمات عمدتا بصورت بومی باقی مانده اند و خدمات در داخل کشور ارائه می شده براین اساس ما در سازمان فضایی درصدد هستیم که هم در حوزه پایین دست فضا، خدمات فضاپایه و موضوع اپراتوری ماهواره چه ماهواره های مخابراتی و چه ماهواره های سنجشی، رونقی را در کشور ایجاد کنیم و این رونق زمینه ساز رشد اقتصاد فضایی کشور خواهد شد و اثر آن مستقیم در بالادست فضا که توسعه صنایع فضایی است ایجاد خواهد شد. علاوه بر این توسعه زیرساخت های فضاپایه جزء اولویت های سازمان فضایی ایران می باشد و به جهت اینکه صنعت ماهواره سازی بخواهد دستخوش رونق شود و خودکفا باشد لازم است که ما از زیرساخت های خوبی از حیث آزمایشگاهی و پایگاه های استاندارد پرتاپ ماهواره ها برخوردار باشیم که این دو حوزه در کشور دنبال می شود . در زمینه توسعه صنایع فضایی، برنامه ها رویکردی رو به جلو دارد که برپایه این، شرکت های دانش بنیان فعال شده اند و ما علاقمند هستیم که بخش خصوصی را وارد حوزه ساخت و طراحی ماهواره های مختلفی کنیم و این امر بیش از پیش بستر ساز شتاب بخشی صنعت فضایی کشور خواهد شد.
معاون وزیر و رئیس سازمان فضایی ایران در ادامه گفتگو با شبکه العالم در باره برنامه های صورت گرفت از سال استقرار دولت آقای رییسی، گفت: این برنامه ها شامل بخش های مختلفی می شود که مهمترین اقدامات ، تکمیل پروژه های ناتمام دولت در دوره های قبل بوده است و هم در ماهواره سنجشی و هم درحوزه ماهواره مخابراتی برنامه ای که از گذشته اجرا می شده و بعضا در مسایل فنی یا مسائل اقتصادی با کندی هایی روبرو بوده که تکمیل این پروژه ها جزو اولویت های ماست و خیلی از پروژه ها به نقطه تقریبا انتهایی رسیده است ، مخاطبان درباره ماهواره خیام شنیده اند، ماهواره ای که سالها روی آن کار شده بود اما پرتاب و بهره برداری آن دچار چالش های جدی شده بود که خدا رو شکر این کار با موفقیت انجام شد و مورد بهره برداری قرار گرفت.
برنامه ایران در حوزه منظومه های ماهواره ای
وی افزود: در حوزه زیرساخت برنامه هایی به طورجدی آغاز شده ، بطوریکه در زیرساخت پایگاه پرتاب و تجهیز آزمایشگاهها، شروع بسیارخوبی داشته ایم که درحال تکمیل است اما نکته بعدی در مورد خود برنامه ده ساله است که با توجه به تغییر رویه های تکنولوژی فضایی در دنیا ، در برنامه ده ساله کشور بازنگری شده و به نقطه نهایی رسیده و منتظر تصویب است که در این برنامه شاخه های مختلفی وجود دارد که مهمترین آنها بحث منظومه های ماهواره ای هست که هم منظومه های سنجشی و هم منظومه های مخابراتی از جمله ریز ماهواره ها به جد پیگیری شده که در این حوزه در شرف انعقاد قراردادهای مختلفی هستیم.
ورود شرکت های خصوصی دانش بنیان در حوزه فضایی
سالاریه در ادامه خاطرنشان کرد : درحوزه تقویت بخش خصوصی ، سعی کرده ایم مفهوم تازه و جدیدی را دنبال کنیم از جمله خرید تصاویر از ماهواره های بومی است درحال حاضر تکنولوژی ساخت ماهواره های بومی به یک بلوغ خوبی رسیده که می توانیم در بخش خصوصی با کمی جدیت و پیگیری و کارهای تکمیلی ، ماهواره های بسیار خوبی بسازیم و سازمان فضایی هم برای تسریع این حوزه قرارداد های تضامین خرید تصاویر ماهواره های صرفا بومی را دنبال کرده و جاری و ساری شده است .
معاون وزیر و رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به اینکه حوزه کاربرد از حوزه های مهم توسعه اقتصاد فضا محسوب می شود، گفت: شرکت های دانش بنیان را در این حوزه شناسایی و فعال کرده ایم و در حال فعال کردن زیرساخت های لازم هستیم که از طریق آن زیرساخت ها، تصاویر با دقت بالا در اختیار این شرکت ها قرار گیرد، البته موانع قانونی خاصی برای این حوزه وجود دارد که این آیتم ها یک به یک شناسایی شده و درحال رفع شدن است که دراین یکسال نسبتا پرکار صنعت فضایی ، اقدامات متعددی از تکمیل پروژه های قبلی گرفته تا جاری کردن و آغاز پروژه های جدید در حوزه زیر ساختی و حوزه ماهواره ای استارت خورده و به جد هم دنبال می شود و انشالله در سالهاو ماههای آتی اخبار آن در کشور منتشر می شود.
تشکیل شورای عالی فضا پس از 11 سال
سالاریه در ادامه افزود: با تشکیل دولت آقای رئیسی یک اتفاق بسیار مهم در صنعت فضایی ایران افتاد که تشکیل شورای عالی فضاست که در 11 سال گذشته بی سابقه بوده است. این شورا برنامه های کلان و سیاست های کلان فضایی کشور را دنبال می کند از مهمترین تکالیفی که در این شورا به دستگاه های مختلف که مستقیم و غیرمستقیم درگیر در حوزه فضایی هستند {واگذار شد} بحث فعال سازی و پیگیری عملیاتی شدن پروژ خیام بود.
معاون وزیرو رئیس سازمان فضایی ایران گفت: ماهواره خیام چندین سال پیش قراردادش منقعد شده بود کارهای مختلف و متعددی روی آن انجام شده بود اما به لحاظ حقوقی و مقرراتی و فنی دچار چالش هایی بود که وزارت امور خارجه و دستگاه های مرتبط با یک دیپلماسی فعال و قوی مسائل حقوقی و بین المللی این موضوع را دنبال کردند. ما هم در سازمان فضایی ساعت ها جلسات متعددی برگزار کردیم و مذاکرات بسیار گسترده ای صورت گرفت برای دانه به دانه موانع قراردادی راه حل پیدا شد و با همکاری همه جانبه، این پروژه از حالت سکوت و سکونی که برایش حاکم شده بود درآمد و فعال شد و درنهایت این ماهواره در مدار قرار گرفت.
وی افزود: این ماهواره یک ماهواره سنجشی است، ماهواره های سنجشی تاثیر بسیار بالایی در حوزه های حکمرانی، برنامه ریزی و سیاستگذاری در کشور دارند ما در حوزه محیط زیست، در حوزه کشاورزی و پایش منابع آبی، گرد و غبار و معدن ، حفاظت محیط زیست و غیره که کاربردها بسیار متنوع است از ماهواره های سنجشی استفاده می کنیم. برای سالها ما تصاویر دقیق ماهواره های سنجشی را مجبور بودیم بخریم یا از ماهواره های بومی خودمان که دقت های خوبی دارند اما دقت بالای ماهواره خیام را ندارند، دریافت بکنیم.
سالاریه گفت: ماهواره خیام با دقت بسیار مطلوبی حدود یک متر می تواند کمک به سزایی به بخش های مختلف حاکمیتی و حکمرانی کشور و صنعت بازار و اقتصاد فضاپایه ای که مبتنی بر خدمات تصویر محور فضایی هستند، بیش از پیش رونق بدهد.
تست های ماهواره خیام موفقیت آمیز بوده است/ تصاویر ماهوراه خیام با موفقیت درحال دریافت است
وی افزود: نزدیک به یک ماه است که ماهواره در مدار قرار گرفته است طبیعتا" مراحل تست و آزمون هر ماهواره ای در هفته ها و ماه های اول در مدار طی می شود زیر سیستم های این ماهواره هم تا الآن در مدار طی شده است عملکرد همگی قابل قبول و مثبت بوده است زیر سیستم تصویربرداری ماهواره مدتی است که فعال شده و تصاویر ماهواره در حال دریافت است و کیفیت تصاویر روز به روز پس از فرآیند کالیبراسیونی که صورت می گیرد بهتر می شود و در نهایت انشاالله در روزهای آتی بتوانیم تصاویر دقیق را در خدمت کسب و کارها و واحدهایی که در کشور نیاز دارند قرار بدهیم.
ایستگاه فرمان و دریافت ماهواره خیام در ایران و کاملا تحت کنترل متخصصان است/ هیچ کشوری بجز ایران، امکان بهره برداری مستقیم از ماهواره خیام را ندارد
سالاریه تصریح کرد، ایستگاه کنترل این ماهواره، ایستگاه ارسال فرمان، دریافت داده ها و تله متری و دریافت تصاویر تماما" در خاک ایران قرار گرفته است و در کنترل کامل متخصصین جمهوری اسلامی ایران است و مالکیت ماهواره برای جمهوری اسلامی ایران است و کشور دیگری مستقیما امکان بهره برداری بدون اجازه و هماهنگی سازمان فضایی ایران ندارد.
تکذیب شایعه استفاده نظامی روسیه از ماهواره خیام
وی خاطرنشان کرد، جمهوری اسلامی ایران هیچگونه مذاکره، گفت وگو و تفاهمی با کشور روسیه درخصوص بهره برداری از این ماهواره در حوزه های دیگر؛ مانند، مسائل نظامی نداشته و برنامه ای در این خصوص نخواهد داشت و از ابتدا هم که موضوع طراحی و ساخت و بکارگیری این ماهواره مطرح بود، مسائل نظامی به عنوان گزینه ای که برای طراحی و ساخت و سفارش گذاری و بکارگیری این ماهواره مدنظر بوده، موضوعیتی نداشته و اصلا مطرح نبوده است.
ناکامی دشمنان برای خرابکاری و اخلال در ماهواره خیام
معاون وزیر و رئیس سازمان فضایی ایران در ادامه درباره امکان تلاش کشورهای غیر دوست و دشمن برای خرابکاری و اخلال درماهواره خیام نیز خاطرنشان کرد: خرابکاری صنعتی از سوی دشمنان یک مسئله شناخته شده به حساب می آید و اینطور نیست که بعنوان موضوع جدیدی مطرح باشد، ما در سال های گذشته هم نمونه های زیادی از خرابکاری صنعتی داشتیم، تجهیزاتی بعضا بکار گرفته شده و بصورت عامدانه در آن عیب و ایرادی ایجاد کرده اند و یا اینکه دشمن به جنگ الکترونیک روی می آورد ، از آن طریق مزاحمت هایی ایجاد می کنند.
وی افزود: البته اینطور نیست که ما هم در کشور استعداد مقابله نداشته باشیم یا نسبت به این قبیل موضوعات، هیچ واکنشی نشان ندهیم و رویکردی پیشگیرانه درقبال این دسته مسائل اتخاذ نکنیم که در همین راستا، تمام تجهیزات الکترونیکی که در کشور بکارگرفته می شود، با دقت زیاد مورد سنجش و ارزیابی های مختلفی قرار می گیرد و ماهواره ای که تصمیم به ساخت و طراحی آن گرفته می شود، تجهیزات آن بدون استثناء، انواع و اقسام آزمایش و ارزیابی های قبل از پرتاپ و پیش از مونتاژ درخصوص آن انجام می گیرد تا از سلامت قطعه یا تجهیزات بکار رفته در آن اطمینان بعمل آید و اگر لازم باشد قطعه ای خریداری شود و چنانچه آن قطعه در داخل ایران تولید شود که به دفعات این موضوع محقق می شود، طبیعتا همه موارد در کنترل ما می باشد.
سالاریه در عین حال گفت: نمی توان مساله تلاش دشمن برای مقابله را تکذیب کرد و این که ما به هر صورت رویارویی با حملات سایبری، خرابکاری صنعتی، جنگ الکترونیک، خواهیم داشت چرا که با این قبیل موضوعات مواجه می شویم اما برای آن ها راهکار داریم و همواره تلاش کردیم علی رغم تمام این سختی ها و مشکلات، جزء به جزء و با رعایت تمام دستورالعمل های امنیتی، حفاظتی، مهندسی و انواع سنجش ها و ارزیابی های مهندسی که در اختیار داریم، در برابر این قبیل تحرکات ایستادگی کرده، و در عین حال نیز این دسته از موانع نمی تواند نسبت به فرایندها و تجهیزات اثرگذار و مخرب عمل کند. قبل از این که پرتاپ ماهواره عملیاتی شود ، این دسته خرابکاری ها و موانع شناسایی و خنثی شده و دشمن در این زمینه ناکام مانده است.