العالم - اروپا
در شرایطی که مقام‌های کشورهای مختلف جهان و حتی برخی قانونگذاران پارلمان اروپا اظهارات اخیر جوزپ بورل را استعماری و نژادپرستانه خوانده‌اند، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته که او حرف نژادپرستانه نزده است.
جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پنج‌شنبه هفته گذشته در مراسم افتتاحیه مرکز دانشگاهی دیپلماسی اروپا در شهر بروژ بلژیک طی سخنانی گفته بود: اروپا یک باغ است، همه ما این باغ را ساخته‌ایم... این باغ بهترین ترکیب از آزادی سیاسی، چشم‌اندازهای اقتصادی و انسجام اجتماعی را دارد. بقیه دنیا واقعاً باغ نیست. بیشتر نقاط جهان جنگل است و جنگل‌ها ممکن است به باغ حمله کنند.
این اظهارات با واکنش‌های گسترده بین‌المللی مواجه شده و برخی کشورها این سخنان را نشانگرد نژادپرستی و انحطاط اخلاقی غرب خواندن. همچنین برخی نمایندگان پارلمان اروپا هم سخنان بورل را نشاندهنده تفکرات استعماری و نو استعماری خواندند.
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم ۲۶ مهر ماه در توئیتی و در واکنش به اظهارات اخیر جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نوشت: استعاره باغ/جنگل برآمده از ذهنیت به غایت غیرقابل قبول استعماری است که به غرب حق تجاوز و اشغال می‌دهد.آن دوران به سر آمده است. جهان چندقطبی پشت در است. اتحادیه اروپا یا باید واقعیات را بپذیرد یا همچنان در مسیر افول و محو شدن پیش خواهد رفت.
جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به دنبال واکنش‌های انتقادآمیز بین‌المللی به اظهاراتش، یادداشتی در تارنمای اتحادیه اروپا منتشر کرده و تلاش کرده با محکوم کردن روسیه و آسمان و ریسمان بافتن، اظهخاراتش را توجیه کند.
او نوشت: « طی چند روز گذشته بر سر نظراتی که به دانشجویان کالج اروپا گفتم، بحث و جدل وجود داشت. بخشی از آنچه من گفتم از متن صحبت‌هایم خارج شد و چرخش خاصی پیدا کرد. من می‌خواهم برای جلوگیری از سوء تفاهم منظورم را روشن کنم».
بورل ادامه داد: « استعاره "باغ" و "جنگل اختراع من نیست. برخی واقعا آن را دوست ندارند چرا که توسط نومحافظه‌کاران ایالات متحده استفاده شده است اما من از این مکتب فکری سیاسی دور هستم. در عالم واقع، این مفهوم دهها سال است که در بحث‌های دانشگاهی و سیاسی وجود داشته است و به یک سوال ساده اشاره دارد که هر روز با آن روبرو هستیم: آیا نظم بین‌المللی باید مبتنی بر اصول پذیرفته شده توسط همه، صرف نظر از قدرت بازیگرانش باشد یا آیا باید مبتنی بر اراده قوی ترین‌ها باشد که معمولاً "قانون جنگل" نامیده می‌شود؟»
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ادامه داد: «متاسفانه دنیایی که ما امروز در آن زندگی می‌کنیم، بیشتر و بیشتر شبیه یک "جنگل" است و کمتر و کمتر به یک "باغ" شباهت دارد چرا که در بسیاری از نقاط جهان، قانون قوی‌ترین‌ها هنجارهای بین‌المللی توافق شده را از بین می‌برد».
وزیر خارجه اسبق اسپانیا در مطلب خود به تاریخ ایجاد اتحادیه اروپا اشاره کرد و نوشت: «این روند برای همه نگران‌کننده است از جمله برای اروپایی‌ها که از نظر تاریخی از کجا آمده‌ایم. از همان ابتدا، پروژه ادغام اروپا ناشی از کنار گذاشتن سیاست قدرت بود. ما محاسبات قدرت را با رویه‌های قانونی جایگزین کرده و موفق شدیم. به همین دلیل است که من در مورد "باغ اروپا" صحبت کردم با توجه به سابقه ما به لطف اتحادیه ما، در تحکیم صلح و همکاری میان طرف‌های متخاصم قبلی، با تعهد مشترک به رعایت قوانین و قوانین».
جوزپ بورل در ادامه ضمن اشاره به جنگ روسیه و اوکراین، مسکو را محکوم کرد.
به نوشته او، «اما حالا جنگ در اروپا بازگشته است و در سراسر جهان شاهد دگرگونی ژئوپلیتیک هستیم. ما با دنیایی از سیاست‌های قدرت مواجه هستیم که از وابستگی متقابل به عنوان سلاح استفاده می‌شود و همچنین نمونه‌های بیشتری از کشورها از زور، ارعاب و باج‌گیری استفاده می‌کنند...رشد این دنیای بی قانون و بی نظمی همان چیزی است که من از "جنگل" صحبت می‌کنم. اشاره من به "جنگل" هیچ مفهوم نژادپرستانه، فرهنگی یا جغرافیایی ندارد. در عالم واقع و متأسفانه، "جنگل" در همه جا وجود دارد از جمله همین امروز در اوکراین. ما باید این روند را جدی بگیریم و این پیام من به دانشجویان بود. قطعا ما نباید پشت امنیت کاذب دیوارها و انزواطلبی قرار گرفته و عقب نشینی کنیم».
بورل در ادامه یادداشت خود تلاش کرد و اظهارات جنجالی اخیرش را توجیه کند و به واکنش‌های بین‌المللی صورت گرفته پاسخ دهد.
او نوشت: «برخی از این استعاره به عنوان "استعمارگرایی اروپا محور" تعبیر کرده‌اند. من متاسفم اگر برخی احساس توهین کرده‌اند. معتقدم و به عنوان مثال، هفته گذشته به سفرای اتحادیه اروپا گفته‌ام که ما اغلب بیش از حد اروپایی محور هستیم و باید فروتن باشیم و بقیه جهان از جمله جنوب جهان را بهتر بشناسیم. من همیشه مخالف رویکرد "اروپا به عنوان قلعه" صحبت کرده‌ام و به شدت درگیر پیشبرد روابط با سایر نقاط جهان بوده‌ام».
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا سپس بار دیگر پای روسیه را وسط کشید و ضمن محکوم کردن روسیه افزود: «بسیاری در سراسر جهان وجود دارند که خواهان یک نظام مبتنی بر قوانین هستند، نه سیسنظام نه نظامی که با این نگرش اداره شود که "قدرت، حق می‌آفریند". نتیجه این است که "باغبانان"، کسانی که می‌خواهند نظمی مسالمت آمیز و قانونی ایجاد کنند، در همه جا باید متحد شوند و با هم کار کنند تا "جنگل" را شکست دهند».
بورل یادداشت خود را با نگارش این پاراگراف پایان می‌دهد: «در تمام زندگی ام با هر نوع تحقیر یا نژادپرستی نسبت به هر کسی مخالف بوده‌ام. در جایگاه فعلی‌ام (در مقام مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا)، سعی کرده‌ام به اروپایی‌ها، دانشجویان بروژ و سفرای اتحادیه اروپا بگویم که خود را در دنیای آسایش نسبی سد نکنند و سعی نکنند با ساختن دیوار از آن محافظت کنند، بلکه بیشتر با بقیه جهان با روحیه‌ای باز تعامل داشته باشند و به جهان به همان شکلی که هست نگاه کنیم و نه بر اساس دیدگاه اروپایی محور».
این یادداشت در حالی منتشر شده که واکنش‌های بین‌المللی درباره سخنان جوزپ بورل ادامه دارد. بر همین اساس، وزارت خارجه امارات روز دوشنبه، اظهارات بورل را «نژادپرستانه» توصیف کرد و ضمن محکوم کردن آن، سفیر اتحادیه اروپا در ابوظبی را برای ابلاغ رسمی اعتراض خود، احضار کرده بود.
وزارت خارجه امارات با بیان اینکه چنین اظهاراتی «بی‌جا و تبعیض‌آمیز» است، گفت: «اظهارات نژادپرستانه بورل، مردود است. این اظهارات وضعیت تحمل‌پذیری و تبعیض در جهان را وخیم‌تر می‌کند».
فارس