العالم - سوریه
عبدالباری عطوان سردبیر نشریه رای الیوم در سرمقاله این نشریه به تحلیل سفر رییسی به سوریه پرداخته و نوشته است؛ رئیس جمهوری اسلامی ایران پس از امضای توافق تاریخی با عربستان و چند روز قبل از وقوع دو حادثه مهم در جهان عرب با محوریت سوریه، به این کشور سفر می کند. یکی از این دو حادثه مهم، سفر قریب الوقوع بشار اسد به عربستان به دعوت پادشاه این کشور است و دیگری برگزاری کنفرانس سران عرب در ریاض در تاریخ نوزدهم مه آینده و بازگرداندن کرسی سوریه در این کنفرانس به دولت این کشور است.
اگر موضوع بازگشت سوریه به جایگاه اصلی خود در این کنفرانس را امری قطعی و حتمی بدانیم، می توان گفت مسأله ای که در این سفر مورد توجه است، عادی سازی روابط سوریه و ترکیه و انجام مهمترین دیدار منطقه ای سران دو کشور یعنی بشار اسد و رجب طیب اردوغان – آنهم در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در ترکیه - خواهد بود و این دیدار آخرین فرصت اردوغان برای پیروزی در این انتخابات می باشد.
عطوان در سرمقاله خود با این استدلال که چون ائتلاف مخالف اردوغان به رهبری کمال قلیچ دار اوغلو رهبر حزب جمهوری خواه خلق ترکیه طرفدار آمریکا است لذا روسیه و ایران تمایلی به پیروزی وی در انتخابات ترکیه ندارند، در عین حال خاطرنشان کرده که از سوی دیگر بشار اسد – البته کاملا به جا و به حق – به اردوغان اعتماد ندارد. او بارها از جانب رئیس جمهور ترکیه ضربه هایی دریافت کرده است و ترجیح می دهد این دیدار به بعد از اعلام نتایج انتخابات ترکیه و مشخص شدن رئیس جمهور بعدی موکول شود.
اسد به شدت در برابر فشارهای دو متحد راستین و قابل اعتماد خود یعنی ایران و روسیه برای گفتگو با اردغان مقاومت می کند و بر شرط اصلی خود یعنی خروج همه نیروهای اشغالگر ترکیه از شمال سوریه و بازگرداندن این منطقه به حاکمیت ملی سوریه اصرار می ورزد. او بر این باور است که – همان طور که 12 مورد نظرسنجی در دو هفته گذشته نشان داده اند – اردوغان می خواهد از طرح آشتی با سوریه، برای پیروزی در برابر رقیب استفاده کند و به محض پیروزی، از همه تعهدات خود شانه خالی می کند. در این زمینه همه تجربه های گذشته به خصوص توافقنامه سوچی در سال 2019 با پوتین مؤید این مطلب هستند؛ اردوغان در این توافقنامه متعهد شده بود که همه گروه های مسلح تروریستی را از دو منطقه ادلب و حومه حلب اخراج کند اما از اجرای آن سرباز زد.
روس ها بر اساس منافع استراتژیک خاص خود از جمله پیروزی در جنگ اوکراین ، اردوغان را با توجه به تیرگی روابط ترکیه با آمریکا و تقویت آن با روسیه در ابعاد سیاسی، اقتصادی و نظامی، برگ برنده خود می دانند و معتقدند که در صورت پیروزی مخالفان، ترکیه به یک پایگاه آمریکایی در مرز روسیه تبدیل خواهد شد. ضمن اینکه ده ها فروند پهپاد (بیرقدار) و تجهیزات نظامی دیگر را در اختیار ارتش اوکراین قرار می دهد.
عطوان در تحلیل خود دیدگاه مقامات ایرانی را نیز در همین راستا عنوان کرده است.
در ادامه این نوشتار آمده است: شرکت وزیر دفاع سوریه در کنار همتایان ایرانی، روسی و ترک خود در نشست چهار جانبه مسکو – که از چند روز قبل شروع شده است – بیانگر انعطاف پذیری سوریه و تغییر ملموس در مواضع این کشور است؛ البته علت این انعطاف هنوز روشن نیست. خبرها نیز حکایت از آن دارند که حملات تبلیغاتی سوریه علیه ترکیه طی چند روز گذشته کاهش یافته است.
سئوالی که اکنون در اینجا مطرح است این است که روسیه و ایران چه نوع ضمانتهایی به سوریه خواهند داد و چگونه پایبندی اردوغان به تعهدات خود در صورت پیروزی در انتخابات به خروج از سوریه و انهدام گروه های تروریستی در ادلب را تضمین خواهند کرد و آیا این ضمانت ها برای اینکه اردوغان را پای یک میز رو به روی بشار اسد بنشانند کافی است؟
عطوان می نویسد که این کار، یک ریسک بزرگ با عواقب نامعلوم مخصوصا از طرف سوریه است؛ چون پیروزی اردوغان در انتخابات، قطعی نیست و پایبندی او هم به تعهداتی که در این کنفرانس می سپارد، قابل اعتماد نیست. از دید سوریه تنها نکته مثبت در این میان، این است که مخالفان اردوغان، در صورت پیروزی در انتخابات به روابط حسن همجواری با سوریه پایبند هستند و قصد دارند با توافق با دولت سوریه و با نظارت دمشق همه پناهجویان سوری در ترکیه را به کشور خود برگردانند و همه نیروهای ترکیه را از خاک سوریه خارج کنند و به توافق امنیت مرزی آدانا در سال 1998 برگردند.
در پایان باید منتظر نتیجه سفر رئیسی به دمشق بود و این که آیا اسد می تواند ملاحظات و دیدگاه های خود را در خصوص دیدار با اردوغان به مهمان خود بقبولاند یا برعکس.
البته این انتظار چندان طولانی نخواهد بود. احتمال می رود بشار اسد که ماه ها در برابر فشار روسیه مقاومت کرده و از دیدار با اردغان سر باز زده است، این بار قانع می شود و در مقابل دوربین با لبخندی بسیار محافظه کارانه، دست اردوغان را بفشارد.