العالم - عربستان سعودی
در پی افزایش فشارهای واشنگتن بر ریاض برای «انجام اقدامات بیشتر» علیه حزبالله لبنان، عربستان سعودی در اقدامی مسبوق به سابقه، به سوی همکاری نزدیکتر با سرویس اطلاعات خارجی فرانسه (DGSE) روی آورده است.
بر اساس گزارش نشریه اینتلجنس آنلاین و تأیید برخی منابع دیپلماتیک، هفته گذشته یک نشست محرمانه میان مقامات اطلاعاتی عربستان و سرویس اطلاعات خارجی فرانسه در پاریس برگزار شد که هدف اصلی آن بهرهگیری ریاض از تجربه و ظرفیت اطلاعاتی فرانسه برای شناسایی و ردگیری شبکههای مالی و پشتیبانی حزبالله عنوان شده است.
طبق این گزارش، آمریکا در ماههای اخیر از متحدان خود در خلیج فارس، بهویژه عربستان سعودی، خواسته است نقش فعالتری در مهار حزبالله ایفا کنند؛ نقشی که فراتر از مواضع سیاسی و دیپلماتیک بوده و شامل تلاش برای مختل کردن کانالهای تأمین مالی، لجستیکی و ارتباطی این گروه میشود. در همین چارچوب، ریاض با ارسال درخواست به پاریس، خواهان دریافت دادهها و کمک فنی برای ردیابی شبکه مالی حزبالله شده است؛ موضوعی که در یک نشست «پشت درهای بسته» میان مسئولان سعودی و سرویس اطلاعات خارجی فرانسه مورد بحث قرار گرفته است.
هرچند جزئیات دقیق محل و سطح نمایندگان حاضر در این نشست افشا نشده، اما منابع مطلع به نشریات تخصصی گفتهاند که محور گفتوگوها بر «بهاشتراکگذاری اطلاعات، الگوریتمها و روشهای ردیابی پول» در پروندههای مرتبط با حزبالله متمرکز بوده است. فرانسه طی سالهای گذشته، بهویژه در چارچوب پیگیری پروندههای مرتبط با شبکههای مالی در آفریقا و غرب آسیا، تجربه قابلتوجهی در رصد تراکنشهای مشکوک، شرکتهای کاغذی و مسیرهای دور زدن تحریمها به دست آورده و اکنون ریاض امیدوار است از این تجربه در پرونده حزبالله بهرهبرداری کند.
این تحرک اطلاعاتی در حالی صورت میگیرد که در سطح دیپلماتیک نیز مثلث فرانسه–آمریکا–عربستان تلاش هماهنگ تازهای را برای پیشبرد طرح خلع سلاح حزبالله آغاز کرده است. طی روزهای اخیر، مقامات بلندپایه فرانسوی، سعودی و آمریکایی در پاریس با فرمانده ارتش لبنان دیدار کردهاند تا یک «نقشهراه» برای سازوکار خلع سلاح حزبالله و تقویت آتشبس میان لبنان و اسرائیل را نهایی کنند. این نشستها در شرایطی برگزار شده که پس از آتشبسی که با دخالت آمریکا در سال ۲۰۲۴ ایجاد شد، اسرائیل مکرراً آن را نقض کرده است.
به گفته منابع دیپلماتیک که به رسانههای بینالمللی چون رویترز اطلاع دادهاند، در نشست پاریس توافق اولیه بر سر چند محور شکل گرفته است: مستندسازی گامبهگام اقدامات ارتش لبنان برای جمعآوری و خلع سلاح نیروهای حزبالله، بهویژه در جنوب رود لیطانی؛ ایجاد یک سازوکار نظارتی تقویتشده با مشارکت فرانسه، آمریکا و در صورت لزوم نیروهای سازمان ملل؛ و همچنین طراحی بستههای حمایتی نظامی و مالی برای افزایش توان ارتش لبنان تا بتواند بهتدریج جایگزین حضور مسلحانه حزبالله در مناطق مرزی شود.
وزارت خارجه فرانسه اعلام کرده است که طرفهای شرکتکننده در این گفتوگوها توافق کردهاند در ماه فوریه ۲۰۲۶ یک «کنفرانس بینالمللی» با محوریت حمایت از ارتش لبنان برگزار کنند. این کنفرانس قرار است به تأمین منابع مالی و تجهیزاتی برای ارتش کمک کند و همزمان، پشتوانه سیاسی لازم برای ادامه روند خلع سلاح حزبالله را فراهم سازد.
به موازات این تحرکات، منابع رسانهای از تشدید حملات هوایی اسرائیل به اهداف منتسب به حزبالله در جنوب لبنان و دره بقاع خبر دادهاند؛ حملاتی که به گفته تحلیلگران، در حکم «فشار میدانی» برای تسریع روند خلع سلاح تعبیر میشود. در همین حال، مقامات لبنانی از جمله فرمانده ارتش در رایزنیهای پاریس وعده دادهاند که ارتش در چارچوب تعهدات ناشی از آتشبس، برای پاکسازی منطقه جنوب لیطانی از حضور مسلحانه حزبالله تلاش خواهد کرد؛ هرچند محدودیتهای ظرفیت، حساسیتهای داخلی و فشارهای سیاسی، این روند را با چالش روبهرو کرده است.
در چنین فضایی، اقدام ریاض برای نزدیک شدن به سرویس اطلاعات خارجی فرانسه، عملاً حلقه اطلاعاتی این روند را تکمیل میکند. به گفته منابع نزدیک به دستگاههای اطلاعاتی غربی، عربستان با دریافت دادهها و مشاورههای فنی از سرویس فرانسوی، میکوشد در چارچوب فشارهای واشینگتن، نقش فعالتری در مهار شبکههای مالی حزبالله ایفا کند؛ شبکههایی که از دید آمریکا و برخی کشورهای اروپایی، یکی از ستونهای اصلی تداوم توان نظامی و نفوذ منطقهای این گروه بهشمار میروند.
اگرچه هیچیک از طرفین بهطور رسمی این نشست محرمانه را تأیید یا درباره جزئیات آن اطلاعرسانی نکردهاند، اما همزمانی آن با رایزنیهای فشرده پاریس درباره خلع سلاح حزبالله، این تصور را در میان ناظران تقویت کرده که پرونده حزبالله وارد مرحلهای تازه شده است؛ مرحلهای که در آن، فشارهای دیپلماتیک و نظامی با یک تلاش سازمانیافته اطلاعاتی برای تنگ کردن حلقه بر منابع مالی و زیرساختهای پشتیبانی این گروه گره خورده است.
جمعبندی
اندیشکدههای اسرائیلی و نزدیک به اسرائیل مانند INSS و مرکز آلما نیز پیشنهاد کردهاند کمکهای نظامی و اقتصادی به لبنان به یک «بانک مطالبات مشخص» گره زده شود؛ از جمله پاکسازی تدریجی جنوب لیطانی از حضور مسلحانه حزبالله، بستن گذرگاههای قاچاق سلاح، و پذیرش رسمی اصل انحصار سلاح در دست دولت. در سطح تحلیلی، اندیشکدههایی مانند شورای آتلانتیک و برخی مراکز پژوهشی اروپایی تأکید دارند که دولت لبنان «میان سنگ فشار آمریکا و سندان نفوذ حزبالله» گیر افتاده است؛ مسأله اصلی این است که چگونه میتوان خلع سلاح را پیش برد بدون آنکه کشور به سمت جنگ داخلی جدیدی رانده شود. این تحلیلها سناریوهای مختلفی را بررسی میکنند: تشدید فشار نظامی اسرائیل برای وادار کردن حزبالله به عقبنشینی، در مقابل سناریویی که بر ایجاد اجماع داخلی، ارائه مشوقهای اقتصادی، و اصلاحات سیاسی همزمان با خلع سلاح تکیه دارد.
حرکت اخیر عربستان برای همکاری نزدیکتر با سرویس اطلاعاتی فرانسه در همین چارچوب معنا پیدا میکند. بر پایه گزارشهای اندیشکدهای درباره نقش «بازتعامل عربستان با لبنان»، ریاض میتواند از اهرمهای مالی، سرمایهگذاری و کمکهای بازسازی برای تشویق بیروت به اجرای تعهداتش استفاده کند؛ همزمان، همکاری اطلاعاتی با سرویس اطلاعات خارجی فرانسه به ریاض امکان میدهد در شناسایی شبکههای مالی و مسیرهای غیررسمی تأمین سلاح حزبالله نقش فعالتری ایفا کند.
در یک گزارش از اندیشکده هوور درباره «لبنانِ بازسازیشده»، تأکید شده است که اجرای کامل قطعنامه ۱۷۰۱ و خلع سلاح همه گروهها باید محور هرگونه بسته بازسازی و ورود سرمایه خلیج فارس به لبنان باشد.
در چنین چارچوبی، دیدار محرمانه ریاض و سرویس فرانسوی را میتوان حلقه اطلاعاتی مکمل یک «معماری خلع سلاح» دانست که خطوط اصلی آن در گزارشهای اندیشکدهای ترسیم شده است؛ اجرای تدریجی قطعنامههای شورای امنیت از جنوب به شمال، اتکا به ارتش لبنان بهعنوان مجری اصلی، گره زدن کمکهای مالی و بازسازی به میزان پیشرفت خلع سلاح، تقویت نظارت بینالمللی بر مرزها، و استفاده از اهرمهای اطلاعاتی برای فشار بر شبکههای مالی و قاچاق سلاح حزبالله. این معماری، اکنون با ورود مستقیمتر عربستان به بازی اطلاعاتی و دیپلماتیک، وارد مرحله تازهای شده است که نتیجه آن برای آینده توازن قدرت در لبنان و معادله بازدارندگی در مرزهای لبنان–اسرائیل، هنوز در هالهای از ابهام قرار دارد.