العالم - عربستان
محمد بن سلمان فرزند سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی با انتخاب به عنوان ولیعهد و کنار زدن تنها رقیب نیم بند خود یعنی محمد بن نایف در منصب پادشاهی یکی از بزرگترین موانع داخلی آرمانگرایی های خود را برطرف کند تا پس از این با آزادی عمل و اختیار کامل به اجرای پروژه های داخلی و بین المللی خود بپردازد.
وی گرچه با توجه به مسئولیت‌های متعددی که داشت ، سکان هدایت اقتصادی و امنیتی – نظامی رژیم آل سعود را بر عهده داشت و با توجه به انزوای محمد بن نایف در تصمیم گیری های حاکمیتی از نظر اختیارات اجرایی چیزی کم نداشت، اما صدور دستور جدید پادشاه عربستان او را یک گام دیگر به پادشاهی این کشور نزدیک‌تر کرد و حالا دیگر تنها مانع اساسی در رسیدن شاهزاده جوان و آرمانگرای سعودی به تاج و تخت، زنده بودن پدرش است.
الف: زندگینامه
"محمد بن سلمان" بن عبدالعزیز آل سعود فرزند ملک سلمان پادشاه کنونی عربستان سعودی و فهدة بنت فلاح بن سلطان بن حثلین است. جد مادری وی نیز راکان بن حثلین شیخ قبیله عجمان بوده است. محمد بن سلمان در سال 2008 با سارة بنت مشهور بن عبدالعزیز آل سعود ازدواج کرد و حاصل این ازدواج سه فرزند به نام های سلمان و فهدة و نورة بوده است.
وی تحصیلات خود را در مدارس ریاض سپری کرد و در طول تحصیل بعضی دوره های آموزشی و برنامه های تحصیلی را پشت سر گذاشت. وی مدرک کارشناسی حقوق را از دانشگاه ملک سعود در ریاض دریافت کرد. وی که در مارس 2013 رئیس دفتر ولیعهد عربستان و مشاور ویژه وی در رتبه وزیر شده بود، یک سال بعد و در آوریل سال 2014 با دستور پادشاهی عربستان به عنوان وزیر مشاور و عضو شورای وزیران تعیین شد. مرگ شاه سابق و انتصاب سلمان بن عبدالعزیز پدر وی در پادشاهی عربستان خبر بسیار خوشی برای او بود، چرا که وی به عنوان وزیر جنگ عربستان و رئیس دفتر پادشاه این کشور تعیین شد. وی همچنین مشاور ویژه امیر منطقه ریاض بوده و مشاور هیئت کارشناسی شورای وزیران نیز شده است.
ولیعهد 32 ساله عربستان پیش از رسیدن پدرش به تخت ولایت عهدی و پادشاهی مهره قابل توجه در حاکمیت عربستان سعودی به شمار نمی‌رفت. اما به صورت ناگهانی طی سال های گذشته بیشترین حد ممکن از سمت های حاکمیتی را در عربستان تحت اختیار خود گرفته است. او که تا پیش از پادشاهی پدرش در جایگاه های پایین اداری عربستان کار می کرد، بعد از اینکه پدرش به عنوان ولیعهد عربستان انتخاب شد، مشاور ویژه او و رئیس دفتر ولیعهد شد. او در مارس 2013 با دستور پادشاه عربستان به عنوان رئیس دفتر ولیعهد و مشاور ویژه وی در جایگاه وزیر منصوب شد. در 13 جولای همان سال به عنوان ناظر و هماهنگ‌کننده دفتر سلمان بن عبدالعزیز در وزارت دفاع انتخاب شد. یک سال بعد و در آوریل 2014 دستور پادشاهی مبنی بر تعیین محمد بن سلمان به عنوان وزیر مشاور و عضو شورای وزیران عربستان صادر شد و این منصب به مناصب قبلی وی اضافه شد.
در 23 ژانویه اما و بعد از به قدرت رسیدن پدرش، او به عنوان وزیر دفاع و رئیس دفتر پادشاهی عربستان و مشاور ویژه پدرش در رتبه وزیر ارتقا درجه پیدا کرد. یک هفته بعد دستور پادشاه مبنی بر اصلاح ساختار وزارتی در عربستان منتشر شد و بن سلمان به وزارت دفاع عربستان رسید. او همچنین علاوه بر عهده گرفتن بزرگترین مسئولیت نظامی و امنیتی کشور ، مأمور ایجاد شورای امور اقتصادی و توسعه به سرپرستی خود شد تا شریان‌های اقتصادی کشور را نیز در دست خود بگیرد.
در 29 آوریل 2015 پادشاه عربستان با صدور دستوری فرزند خود را که گویا تمامی اختیارات کشور را در دست دارد به عنوان جانشین ولیعهد و معاون دوم خود در شورای وزیران و وزیر دفاع و رئیس شورای امور اقتصادی و توسعه کشور انتخاب کرد.
در نهایت امروز 21 ژوئن 2017 مرحله یکی مانده به آخر از پله های ترقی محمد بن سلمان برای تصاحب پادشاهی کشور طی شد تا محمد بن نایف نیز از مسیر قدرت‌طلبی شاهزاده جوان سعودی کنار رفت تا محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد جدید عربستان و معاون شورای وزیران انتخاب شود. این در حالی است که سمت های قبلی وی نیز به قوت خود باقی است.
ب: تسلط شاهزاده خودشیفته بر شریان‌های نظامی و اقتصادی
اینکه در مملکت پیرمردها، این شاهزاده جوان کلکسیونی از مناصب و اختیارات حاکمیتی را در دست بگیرد ، قطعا غیر از تسلط مطلق وی بر پدرش و جایگاه بالای رابطه خانوادگی و عدم وجود ضوابط در انتصاب افراد در پست‌های مختلف تفسیری ندارد. تسلط شاهزاده جوان سعودی بر شریان های اقتصادی و نظامی ثروتمندترین کشور عرب منطقه و همچنین تحت کنترل داشتن پادشاهی عربستان، طی این سالها موجی از غرور و خودشیفتگی را در این شاهزاده 30 ساله ایجاد کرده و آرمانگرایی های او را افزایش داده است.
محمد بن سلمان تئوریسین اصلی تجاوز رژیم آل سعود به یمن با همکاری آمریکایی‌ها است که از چند ماه پیش از آغاز، هماهنگی های لازم با واشنگتن را برای آغاز این حمله به منظور تقویت قدرت خود در ساختار خاندان حاکم سعودی انجام داده بود. دیدگاه های اعتقادی افراطی محمد بن سلمان نیز تأثیر عمده‌ای در آغاز این جنگ داشته است. جنگ بر ضد یمن به‌عنوان "یک تهدید خارجی " باعث شد پرونده مبارزه با تروریسم در داخل عربستان سعودی کنار گذاشته شود و محدودیت‌های اعمال شده بر ضد رهبران جریان تکفیری وابسته به مؤسسه قدرتمند وهابیت که در سال های پادشاهی ملک عبدالله تحت فشار قرار داشت، با پوشش جنجال تبلیغاتی ناشی از این حمله به تدریج کنار گذاشته شود.
وی همچنین طرحی اقتصادی موسوم به 2030 را در کشور مدیریت می کند که به باور کارشناسان اقتصاد کلان در دراز مدت زمینه های ورشکستگی بزرگترین تولید کننده نفت جهان را فراهم می کند. رویکرد اقتصادی وی برای تشکیل لابی تسلیحاتی در عربستان و رسیدن به سود بیشتر در سیاست گزاری های اقتصادی وی برای عربستان بی تاثیر نیست. بن سلمان با تشکیل لابی به تسلط مالی و برقراری روابط مستحکم با شرکت‌های تسلیحاتی و نفتی غربی چشم طمع دوخته است. قرارداد 110 میلیارد دلاری اخیر عربستان با آمریکا در جریان سفر دونالد ترامپ را تنها بخشی از این پازل می توان ارزیابی کرد که صدها میلیارد دلار هزینه برای عربستان به جای گذاشته است. هزینه هایی که هیچ سودی برای ریاض به دنبال ندارد و تنها در جهت اشباع بلند پروازی های شاهزاده جوان صورت می گیرد.
ج: بازوان اجرایی محمد بن سلمان در هرم قدرت عربستان
پیشرفت سریع محمد بن سلمان به رده دوم هرم قدرت در پادشاهی عربستان با تلاش های برخی عناصر نزدیک به وی صورت می گیرد و آنها نقش مهمی در فعالیت‌های داخلی و خارجی عربستان برعهده دارند. شناسایی تعدادی از عناصر فعال حلقه اول اطراف جانشین ولیعهد عربستان با توجه به احتمال بالای پادشاهی وی در آینده این کشور می تواند برای شناسایی سیاست‌گذاری‌های آینده رژیم سعودی مفید باشد.
سلمان الانصاری سر سلسله‌دار فعالیت‌های دیپلماتیک بن سلمان
سلمان الانصاری مهندس و طراح مواضع محمد سلمان است که مسئولیت ترویج آنها در رسانه‌های آمریکایی را برعهده دارد. وی همواره در دیدارهای صورت گرفته بن سلمان با شخصیت‌های تصمیم‌گیرنده در آمریکا همراه وی است.
جانشین ولیعهد عربستان تمامی ویژگی‌های لازم و مورد نیاز خود را در الانصاری موجود می‌بیند. به همین علت او را در مجموعه عناصر تازه وارد کاخ پادشاهی عربستان قرار داده است. الانصاری جوانی در دهه چهل زندگی خود است که به یکی از خانواده‌های ثروتمند و مرفه عربستان تعلق دارد و در تعدادی از دانشگاه‌های اروپایی تحصیل کرده است. وی مجموعه‌ای از مناسبات در داخل آمریکا دارد که باعث شده نویسنده تعدادی از مراکز مطالعاتی بزرگ آمریکا باشد. علاوه بر این ویژگی‌ها او هوادار مطلق بن سلمان است و به دنبال رسیدن وی به تخت پادشاهی است.
این ویژگی‌ها باعث شده محمد بن سلمان اختیارات گسترده‌ای به سلمان الانصاری بدهد. او رئیس لابی سعودی در آمریکا (ساپراک) است و چراغ سبز وی برای حضور در رسانه‌های غربی و تبلیغات در رابطه با طرح‌های شاهزاده جوان برای ساختاربندی مجدد مناسبات آمریکا و عربستان و بهبود وجهه عربستان در رسانه‌های آمریکایی را برعهده دارد. وی همچنین مجری تبلیغات برای سیاست باز اقتصادی و طرح اقتصادی 2030 عربستان و تاسیس هیئت رفاه و کاهش محدودیت زنان در عربستان سعودی است.
الانصاری یکی از افرادی است که طی سال گذشته مآمور تشکیل لابی سعودی سعودی در آمریکا شده است. وی در رابطه با فعالیت‌های این لابی می‌گوید: ما به دنبال دستیابی به شهروندان آمریکایی و فرهنگ سازی برای آنها در رابطه با تمامی مسائل مرتبط با مناسبات عربستان و آمریکا و مسائل مرتبط با کشورهای عربی هستیم. ما همچنین به دنبال جلوگیری از تلاش‌ها برای تخریب وجهه عربستان یا توهین به فرهنگ این کشور هستیم. این تلاش‌ها تنها برای این دنبال می‌شود که ریاض در ابعاد سیاسی مناسبات مستحکم با غرب و دولت آمریکا داشته است.
الانصاری همچنین نقش گسترده‌ای در حمایت از برادر و جانشین ولیعهد عربستان سعودی دارد که اخیراً با عنوان سفیر عربستان در پایتخت آمریکا انتخاب شده است. وی در داخل محافل تصمیم سازی پایتخت آمریکا از وی حمایت کرده و در رسانه‌های جمعی این کشور نیز او را به‌عنوان یک جوان تحصیل کرده و فعال نشان می‌دهد که افق بالایی برای مناسبات آمریکا و عربستان در مرحله آینده را دنبال می کند.
احمد العسیری، مسئول اجرای برنامه های نظامی محمد بن سلمان
احمد العسیری ریاست بخش نظامی فعالیت‌های بن سلمان را بر عهده دارد. فرزند شاه سعودی وی را به عنوان سخن‌گوی عملیات طوفان قاطعیت انتخاب کرده و وی به عنوان یک فرمانده نظامی به صورت روزمره در صحنه‌ها حاضر می‌شوند و گزارش‌های خود را به زبان‌های عربی و انگلیسی و فرانسوی شکسته بسته مطرح می‌کند. او تحت پرچم وزیر دفاع عربستان در نشست‌های نظامی ارتش حضور پیدا می‌کند و همه شرایط باعث شده اخیراً به نفر دوم سرویس اطلاعات عمومی (سرویس جاسوسی خارجی عربستان) تبدیل شود. مأموریت های محوله به وی در چارچوب تلاش‌های بن سلمان در جهت تسلط بر دو پرونده اطلاعاتی و امنیتی مرکزی کشور است.
بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند که پیشرفت سریع العسیری در چارچوب تلاش‌های پشت پرده محمد بن سلمان برای کاهش اختیارات و نفوذ محمد بن نایف در کشور به ویژه در زمینه مسائل مربوط به امنیت داخلی و اطلاعاتی است و وی می‌خواهد این اختیارات را به العسیری بدهد، چرا که حمایت العسیری از محمد بن سلمان به اثبات رسیده است.
زندگینامه العسیری بهترین و ایده‌آل‌ترین حالت برای کسی است که جانشین ولیعهد عربستان به دنبال وی می‌گردد. او مدرک کارشناسی ارشد خود را در علوم نظامی از دانشکده فرماندهی ستاد نیروهای مسلح عربستان دریافت کرده است. وی کارشناس ارشد دیگری نیز در مطالعات دفاع ملی در فرانسه دریافت کرده است. وی همچنین یک کارشناسی ارشد دیگر نیز در علوم استراتژیک دارد. العسیری در رابطه با دوره های نظامی آموزشی ، آموزش دیده و مدارک دیگری از آکادمی‌ها و دانشکده‌های نظامی مشهور نظیر "ساند هرست" انگلیس و "وست پوینت" آمریکا دریافت کرده است.
ترکی الدخیل ، رهبر امپراتوری رسانه‌ای بن سلمان
بروز ستاره جانشین ولیعهد عربستان سعودی در داخل هرم قدرت هم‌زمان شد با پیشرفت موازی ترکی الدخیل روزنامه نگار سعودی تا جایی که وی بیشتر شبیه مشاور رسانه‌ای شاهزاده جوان ملقب شده و از طرف وی ترسیم مجدد نقشه‌های امپراتوری تبلیغاتی عربستان سعودی مبتنی بر دیدگاه 2030 ارائه شده از سوی جانشین ولیعهد را برعهده گرفته است.
پیشرفت ترکی الدخیل با تصمیم رسمی مدیریت مجموعه شبکه‌های ام بی سی در اوایل سال 2015 و تنها یک هفته بعد از روی کار آمدن ملک سلمان صورت گرفت. به این ترتیب وی به عنوان مدیر کل شبکه‌های العربیه و الحدث عربستان انتخاب شد که تحت سلطه مالی و اداری خاندان حاکم قرار دارند. وی در ادامه به همراه دائمی سفرهای خارجی شاهزاده جوان تبدیل شد و مجموعه مقالاتی را در رابطه با دیدگاه‌های آرمان‌گرایانه وی در زمینه جهش عظیم کشور بر اساس طرح های محمد بن سلمان نوشته است.
مجتهد افشاگر سعودی اخیراً با اشاره به این موضوع تأکید کرد که مأموریت دوم الدخیل تبلیغات برای بن سلمان در رسانه‌های عربی و سایت‌های اجتماعی است تا خیزش بن سلمان به تخت پادشاهی با عبور از محمد بن نایف ولیعهد کنونی برای همه امری عادی و طبیعی جلوه کند. اطمینان شاهزاده جوان سعودی به الدخیل باعث افزایش اختیارات وی در داخل امپراتوری تبلیغاتی و رسانه‌ای عربستان شد و اومسئول انجام مصاحبه با شاهزاده سعودی در شبکه العربیه شد که محمد بن سلمان در آن از دیدگاه 2030 عربستان پرده برداشت.
خالد الفالح، مجری سیاست های نفتی شاهزاده جوان
در روز 7 می 2016 پرده از روی چهره یکی از مهم‌ترین عناصر حامی محمد بن سلمان شاهزاده جوان سعودی که نقش و نفوذ زیادی در داخل محافل تصمیم سازی عربستان دارد، برداشته شد. در این تاریخ خالد الفالح به جای علی النعیمی قوی ترین وزیر در داخل سازمان اوپک به وزارت نفت و انرژی عربستان دست پیدا کرد.
زندگی حرفه‌ای فالح شبیه به سایر همتایان وی از عناصر بن سلمان است، او سعودی و متعلق به یکی از خانواده‌های ثروتمند است که در دانشگاه‌های اروپایی تحصیل کرده و به خوبی قادر به تکلم زبان خارجی است. او در موسسات جهانی فعالیت داشه است. فالح در سال 1979 به شرکت آرامکو پیوست. پس از آن برای تحصیل به دانشگاه تگزاس اعزام شد تا در آنجا مدرک لیسانس را در رشته مهندسی مکانیک دریافت کند. وی در سال 1991 مدرک کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی را از دانشگاه نفت و معدن ملک فهد در عربستان سعودی دریافت کرد.
فالح ایده پرداز و متخصص نظریه خصوصی‌سازی شرکت آرامکو بوده و آن را در چارچوب طرح 2030 بن سلمان مطرح کرده است. وی اولین فردی است که این طرح که سهام آن بزرگترین واگذاری تاریخ در بورس به شمار می رود، اجرا کرده است. در حال حاضر خصوصی سازی 5 تا 10 درصد از سهام آرامکو مطرح است و دولت همچنان بخش اعظم سهام این شرکت را در اختیار خواهد داشت.
وزیر جدید انرژی، عضو شورای بازرگانی بین‌المللی جهانی فرانسه اقتصاد جهانی و شورای بازرگانان آسیا و شورای بین‌المللی شرکت جی بی مورگان و شورای مشورتی رئیس آکادمی تکنولوژی ماساچوست است. وی پیش از این نیز عضویت شورای اداری برنامه‌های ملی توسعه کالاهای صنعتی و مؤسسه عمومی آموزش فنی و حرفه‌ای را برعهده داشته است.
علاوه بر این افراد، مهم ترین تاجرانی که محمد بن سلمان با آن ها همکاری می کند، «ولید الحارثی»، «صلاح فستق»، «سلطان بن سلمان بن عبد العزیز»، «عبد العزیز بن سلمان بن عبد العزیز»، «محمد ایاد الکیالی»، «محمد الداعون» و «محمد بن لادن» هستند. همچنین پسر پادشاه سعودی توانسته در بیشتر شرکت های جهانی از جمله شرکت سهامی «شاف» در لوکزامبورگ و شرکت صنایع دریایی «ناونتینا» در مادرید به اضافه شرکت فرانسوی تالس و نیز شورای کار فرانسوی- سعودی سرمایه گذاری کند.
خبرگزاری تسنیم