العالم-گوناگون
دانشمندان یک ابزار موسیقی به نام "انسفالوفون" (Encephalophone) ساخته‌اند که توسط قدرت ذهن افراد نواخته می‌شود. کارشناسان سالهاست در حال آزمایشات الکتروانسفالوگرافی (EEG) یا همان الکترومغزنگاری به عنوان یک رابط کاربری برای دستگاه‌های کنترل ذهن هستند.
"الکتروانسفالوگرافی (Electroencephalography) یا الکترومغزنگاری، ثبت فعالیت الکتریکی مغز است. این تکنیک شامل گرفتن سیگنال توسط الکترودهای سطحی، بهبود سیگنال (معمولاً تقویت و حذف نویز)، چاپ سیگنال و آنالیز آن می‌شود. آنچه روی کاغذ چاپ می‌شود، الکتروانسفالوگرام نامیده می‌شود.
همه چیز از صندلی‌های چرخ دار گرفته تا پهپادها و حتی تلویزیون‌ها، با دستگاه‌های "EEG" کنترل می‌شوند. حالا گروهی از محققان از این فناوری برای ابداع یک ساز موسیقی که با قدرت ذهن نواخته می‌شود، استفاده کرده‌اند.
البته ایده استفاده از سیگنال‌های EEG برای تولید صدا ایده جدیدی نیست بلکه از اواسط قرن بیستم میلادی دانشمندان و هنرمندان با ایده استفاده از امواج مغزی برای تولید صدا از آلات موسیقی دست و پنجه نرم کرده‌اند.
توماس دیوئل دانشمند عصب شناس دانشگاه واشنگتن ادعا می‌کند که این دستگاه جدید اولین دستگاهی است که صداهایی را تولید می‌کند که کاملا توسط فرد قابل کنترل است. درست برخلاف فناوری قبلی که بسیار واکنش‌پذیر و خارج از کنترل کامل بود.
وی افزود: من یک موسیقیدان و متخصص مغز و اعصاب هستم و بسیاری از بیمارانی که نوارنده یا خواننده بوده‌اند را دیده‌ام که بعد از سکته مغزی دیگر قادر به نواختن و آواز خواندن نبودند. پیش خودم فکر کردم که بسیار عالی خواهد بود که یک ابزار مغز-رایانه‌ای ابداع شود که این گونه بیماران بتوانند بدون نیاز به حرکات بدنی دوباره موسیقی بنوازند.
دکتر دیوئل و گروهش تصمیم گرفتند ابزاری ابداع کنند که بتواند با یک سینتی سایزر همراه شود تا نوت‌های موسیقی خاصی را که با الگوهای خاص EEG مرتبط است، ایجاد کند. آنها اخیرا انسفالوفون را توسط گروهی از نوجوانان 15 ساله و بدون آموزش قبلی، تست کردند تا ببینند که کار با این دستگاه برای کسانی که هنوز حتی نحوه کار با این دستگاه را نمی‌دانند، تا چه اندازه آسان است.
به گفته دکتر دیوئل این آزمایش با موفقیت کامل صورت گرفت و کسانی که بدون آموزش قبلی با دستگاه کار کردند این کار را بسیار خوب انجام دادند. این امر نشان‌دهنده این است که کار با این دستگاه راحت است و دکتر دیوئل به هدف اصلی خود رسیده است.
در حال حاضر این دستگاه بر روی دو نوع سیگنال مغز تمرکز دارد. سیگنال‌های متصل به قشر بصری مانند بستن چشم‌ها و سیگنال‌های مرتبط با افکار حرکتی.
طبق آزمایشات، استفاده از باز و بسته کردن چشم‌ها آسان‌ترین کار برای شرکت‌کنندگان بوده است، در حالی که نواختن نوت‌های پیچیده‌تر نیازمند استفاده از حرکات مشکل‌تر و البته توسعه دستگاه است. دکتر دیوئل تصور می‌کند که مجموعه پیچیده‌ای از سیگنال‌ها باید بتواند انواع مختلفی از نوت‌های موسیقی را ایجاد کند.
به عنوان مثال بالا و پایین بردن دست می‌تواند یک ردیف هشت تایی از نوت‌ها را تولید کرده و به صدا در آورد. اخیرا خود دکتر دیوئل در اجرای زنده با همکاری یک گروه موسیقی، توانایی دستگاه را نشان داد. وی با نشستن بر روی یک صندلی راحت، با آرامش و بدون تکان دادن حتی یکی از عضلات بدنش به اجرای موسیقی پرداخت.
دیوئل قصد دارد این دستگاه را برای کمک به روند درمان‌های توانبخشی برای بیماران مبتلا به اختلالات حرکتی توسعه دهد. گروه او قصد دارد آزمایشات بالینی دیگر را در سال بعد با بیماران معلول شروع کند.
وی افزود: پتانسیل بالایی برای انسفالوفون وجود دارد. امیدوارم بهبود توانبخشی بیماران مبتلا به سکته مغزی و کسانی که دارای اختلالات حرکتی هستند، با کمک این دستگاه ممکن شود.
روند ابداع دستگاه و نتایج مطالعات در مجله "Frontiers in Human Neuroscience" منتشر شده است.
ایسنا