العالم ـ یادداشت
در حالی که جناح های جنگ طلب داخل آمریکا، لابی صهیونیستی در واشنگتن و بنیامین نتانیاهو، از این تحریم های ضد ایرانی اعلام پشتیبانی کرده اند، کشورهای اروپایی، روسیه و چین واکنش منفی به آن نشان داده اند؛ واکنشی که تنها ساعاتی پس از رای روز سه شنبه مجلس نمایندگان به طرح مشترک تحریم های ایران، روسیه و کره شمالی اعلام شد.
به عقیده ناظران، بسیاری از متحدان آمریکا تحریم های تازه ضد ایرانی را نمونه دیگری از سیاست یکجانبه گرایانه دولت ایالات متحده دوران ترامپ می بینند. سیاستی که اساس آن تک روی و عدم مشورت با متحدان سنتی واشنگتن، از جمله اعضای اتحادیه اروپا و ناتو، است.
این رویکرد دقیقا در نقطه مقابل سیاست خارجی باراک اوباما رئیس جمهوری پیشین آمریکا قرار دارد که همواره، در دوران ما قبل برجام، بر همکاری با اتحادیه اروپا، چین و روسیه علیه جمهوری اسلامی و برنامه صلح آمیز هسته آن تاکید می کرد. اوباما در جریان تبلیغات دومین دور انتخابات ریاست جمهوری خود گفته بود: یکی از مهمترین دستاورد سیاست خارجی من، ایجاد ائتلاف بین المللی علیه برنامه هسته ای ایران و انزوای سیاسی و اقتصادی تهران است.
اما اکنون به نظر می رسد، به دلیل سیاست خارجی هوشمندانه دولت روحانی و سیاست یکجانبه گرایانه دونالد ترامپ، این نه ایران، بلکه آمریکاست که دچار انزوایی روز افزون می شود.
این موضوع به خوبی در بیانیه انتقاد آمیز وزارت خارجه فرانسه از واشنگتن نمود داشت، همان کشوری که به تازگی دونالد ترامپ از آن دیدار کرده و مدعی شده بود که روابطش با پاریس و اتحادیه اروپا چشم انداز روشنی دارد.
پاریس روز چهارشنبه اعلام کرد که تحریم های جدید آمریکا مغایر با حقوق بین الملل است.
از سوی دیگر،روسیه گفت که تحریم های وضع شده مبنای قانونی ندارد. موضع چین نیز بطور واضح از سوی، شین هوا خبرگزاری رسمی ایین کشور اعلام شد که تاکید کرد که تصویب تحریم ها باعث چالش های بیشتر در نظام بین المللی خواهد شد.
هدف؛ توانایی دفاعی و نفوذ منطقه ای ایران
در ماه های اخیر، مقام های آمریکایی بارها گفته اند که بزرگترین مساله آنها درباره برجام این است که 'رفتار ایران را تغییر نداده است'.
به عبارت دیگر،همانگونه که از متن طرح تحریم های ایران مشخص است، ارتقای برنامه موشکی بالستیک دفاعی و نفوذ منطقه ای کشورمان، دو عامل اساسی در شکل گیری رویکرد خصمانه واشنگتن است.
در کنار آن، تحریم های اخیر مدعی هدف قراردادن افراد و نهادهایی است که شهروندان آمریکایی را زندانی کرده یا دست به نقض حقوق بشر در ایران می زنند.
تحریم های کنگره بطور خاص فعالیت های دفاعی سپاه پاسداران را در زمینه موشکی، سایبری و بایولوژیک و شیمیایی (بر اساس ادعای آمریکا) هدف قرار می دهد و تلاش می کند با ارزیابی توانایی های بومی ایران، مانع از رشد و ارتقای آنها شود.
این طرح همچنین بر ضرورت تخریب روابط ایران و متحدانش، بویژه سوریه و عراق تاکید دارد و پیشنهاد می کند که کانال های ارتباط مالی، امنیتی و نظامی تهران با کشورهای یادشده مسدود شود.
همچنین تحریم های کنگره، به دنبال قطع ارتباط ایران با محور مقاومت در فلسطین و لبنان (بطور خاص، حماس و حزب الله) بوده و پشتیبانی جمهوری اسلامی از گروه های عراقی و انصارالله یمن را محکوم می کند.
نوک تیز تحریم ها در این خصوص سپاه قدس را به عنوان بزرگترین حامی گروه های مقاومت در منطقه، هدف قرار می دهد و خواستار جریمه مالی و تحریم بانکی تمام اشخاص یا نهادهای مرتبط با فعالیت های این بخش از سپاه پاسداران می شود.
نگرانی بین المللی از پیامد تحریم ها
نگرانی بین المللی از تحریم های تازه ضد ایرانی در قالب های شکلی و محتوایی قابل بررسی است.
از منظر شکلی، همزمانی اعمال این تحریم ها با اذعان کاخ سفید به پایبندی ایران به برجام، نگرانی جدی درباره تاثیر منفی تحریم ها بر توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 به وجود آورده است.
در این خصوص،'کلسی داونپورت' مدیر 'سیاستگذاری منع گسترش جنگ افزار هسته ای' در انجمن کنترل جنگ افزار به ایرنا گفت: اذعان همراه با اکراه دولت ترامپ به پایبندی ایران به برجام و اعمال همزمان تحریم ها، پیام بدی درباره تعهدات بین المللی آمریکا و جدیت دولت ترامپ در پایبندی به توافق هسته ای فرستاد.
این درحالیست که هیچ یک از پنج کشور دیگری که برجام را امضا کرده اند، مواضع دولت ترامپ را قبول نداشته و به تعبیر سفیر فرانسه در واشنگتن، مشکلی در ادامه کار برجام نمی بینند.
به گفته 'ژرالد آرود' سفیر فرانسه در آمریکا 'توافق با ایران جواب داده است و (... )این توافق تضمین می کند که ایران به تعهدات خود در ان پی تی پایبند بماند'.
به علاوه، مواضع خصمانه مقام های آمریکایی، دیگر جایی برای پنهان کردن نیت واشنگتن برای بی ثابت کردن ایران و منطقه خاورمیانه بر جای نگذاشته است؛ موضوعی که به گفته ناظران کشورهای اروپایی، روسیه و چین را نگران می کند.
همچنین مرتبط ساختن سپاه پاسداران با تروریسم در حالیکه سپاه نقش کلیدی در جنگ علیه گروه های تروریستی در عراق و افغانستان داشته ، بشدت سوال برانگیز است.
'کلین کهل' مشاور پیشین امنیتی کاخ سفید در مقاله ای در
'فارین پالیسی' هشدار می دهد که برچسب تروریسم به سپاه پاسداران می تواند سبب بی ثباتی در خاورمیانه و حتی برخورد نظامی میان نیروهای آمریکایی در منطقه و ایران شود.
به عقیده ناظران، برای مجموعه کشورهای اروپایی، روسیه و چین که با موج مهاجران جنگ زده و رشد افراط گرایی ناشی از بحران های پیاپی منطقه دست و پنجه نرم می کنند، بسیار نگران کننده است.
چراکه تنش های تازه با ایران چیزی جز گسترش کمربند بی ثباتی نخواهد بود که از لیبی تا افغانستان را در برگرفته و پیامد آن هزینه های امنیتی و اقتصادی برای این کشورها خواهد داشت.
در سراشیبی انزوای بین المللی
نکته جالب توجه اینجاست که طرح تحریم های ضد ایرانی کنگره، ساز و کاری پیش بینی کرده است که ظرف ١٨٠ روز، واشنگتن باید با کشورهای اروپایی در خصوص مشخص کردن افراد و نهادهای مورد تحریم و مجازات آنها هماهنگ شوند.
با توجه به مواضع جامعه جهانی، به نظر نمی رسد که کشورهای اروپایی علاقمند به همکاری در این زمینه باشند.
'بن رودس' مشاور پیشین باراک اوباما به تازگی درباره پیامدهای سیاست های تند و تیز واشنگتن هشدار داده و گفت که متحدان بین المللی آمریکا مواضع کاخ سفید علیه برجام را نخواهند پذیرفت.
وی گفت: متحدان ما با واقعیت ها سر و کار دارند و برای همین هر چه ترامپ بگوید، آنها قانع نخواهند شد که از توافق با ایران خارج شوند.
به نظر می رسد تنها چند ساعت پس از تصویب طرح تحریم های ضد ایرانی در مجلس نمایندگان آمریکا، این سخنان مصداقی تازه یافت: نه تنها چین و روسیه، بلکه فرانسه حاضر نیستند که سرنوشت امنیت و منافع اقتصادی خود را در دست گروهی جنگ طلب و افراطی در واشنگتن قرار دهند.
آمریکای ترامپ در حال رفتن به سوی یک سیاست خارجی تهاجمی و ضد دیپلماسی است که هر چند قدرت سخت افزاری ایالات متحده را در عرصه بین المللی به رخ می کشد، اما عملا این کشور را در سراشیبی و انزوای بین المللی قرار داده است.
ایرنا