العالم ـ یادداشت
رئیس جمهور آمریکا پنجشنبه شب (13 مهرماه 1395) در جمع فرماندهان و افسران ارتش آمریکا بار دیگر ادعای خود را تکرار و اعلام کرد که ایران به روح توافق هسته‌ای پایبند نیست و در عین حال خاطرنشان کرد که خیلی زود درباره ایران خبرهایی خواهید شنید.
براساس توافق هسته ای صورت گرفته بین ایران و 1+5 و قطعنامه سازمان ملل متحد در خصوص این توافق، مرجع تایید پایبندی ایران به این توافق آژانس بین المللی انرژی اتمی است و به همین دلیل است که کشورهای اروپایی اعضای برجام یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان از آمریکا خواسته‌اند که در این توافق باقی بماند و از آن خارج نشود.
لفاظی های ترامپ در حالی مطرح می شود که بسیاری از مقام های کاخ سفید اذعان دارند که ایران به تعهدات خود در برجام پایبند بوده است. در همین خصوص جیمز ماتیس وزیر دفاع آمریکا هفته گذشته اعلام کرد که ماندن در برجام در راستای منافع ملی آمریکاست. تیلرسون وزیر خارجه آمریکا و ژنرال مک مستر مشاور امنیت ملی ترامپ نیز او را به ماندن در برجام توصیه کرده‌اند.
فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز به دنبال تهدیدهای دولت آمریکا علیه توافق هسته ای (برجام) بارها به صراحت بر حمایت از این توافق تاکید کرده است.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در 26 شهریور ماه 1396 با انتشار بیانیه رسمی خاطرنشان کرد که "توافق ایران، توافقی خوب و قدرتمند است که در راستای منافع تمامی کشورها است. برجام، توافقی میان دو کشور نیست- تعهدی است که جامعه بین‌المللی از یک سو و ایران از سوی دیگر به آن متعهد شده‌اند و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل از آن حمایت می کند."
به نوشته یان برمر تحلیلگر مشهور آمریکایی، تمایل رئیس‌جمهور آمریکا برای بهبود شرایط توافق هسته‌ای با ایران، انزوای واشنگتن را در پی خواهد داشت و در صورتی که ترامپ آمریکا را از توافق هسته‌ای ایران خارج کند، باعث ایجاد اختلافاتی میان آمریکا و اروپا خواهد شد که از اختلافات میان آنها در زمان تصمیم واشنگتن برای حمله به عراق در سال 2003 هم گسترده‌تر خواهد بود.
بنابر تصویب کنگره آمریکا دونالد ترامپ رییس جمهور این کشور هر 90 روز یک بار باید پایبندی ایران به برجام را تایید کند و 90 روزجاری 23 مهر ماه (15 اکتبر) به پایان می رسد.
این در حالی است که ترامپ برجام را یکی از "بدترین و یکجانبه ترین توافق ها" خوانده و بارها گفته است که دیگر پایبندی ایران را تایید نخواهد کرد.
بنابر این برجام به بحرانی برای ترامپ تبدیل شده است در حالی که بازرسان بین‌المللی می‌گویند ایران به تعهداتش پایبند بوده، اما دولت ترامپ بایستی پایبندی کشورش را هر سه ماه یکبار تأیید کند اما رئیس‌جمهور آمریکا نشان داده که تا ضرب‌الاجل بعدی در 23 مهرماه در نظر ندارد که پایبندی ایران را تأیید کند.
دو موضوع در خصوص برجام به طوفانی برای ترامپ تبدیل شده و همواره وی را با بحران سیاسی در داخل آمریکا و اختلاف با کشورهای تاثیر گذار دنیا مواجه کرده است. مورد نخست مساله داخلی است که به شعارهای تبلیغاتی ترامپ در دوران انتخابات و مانور بیش از حد وی درخصوص برجام برمی گردد. ترامپ در سخنرانی های خود همواره بی محابا و با شدت بر طبل مخالفت با برجام، غافل از پیامدهای منفی آن کوبیده و اینک نیز در مقابل عمل انجام شده قرار گرفته است راهی که هرچه قدر در آن به پیش می رود تبعات آن نیز همانند طوفان، بزرگ تر و بزرگ تر می شود.
موضوع دوم تبعات بین المللی تخطی از برجام یا خروج از آن برای آمریکا است. موضوعی که مقامات و عقلای آمریکا همواره به ترامپ گوشزد می کنند ولی گوش شنوایی نمی یابند که همین شخصیت یک دندگی و اصرار ترامپ بر تصمیمات ناپخته تا کنون به استعفاهای متعدد درکاخ سفید و انتقادات دوستان و رقیبان وی منجر شده است.
اما تبعات جهانی خروج آمریکا از برجام بی شک فراتر از تبعات داخلی آن خواهد بود چرا که تخطی از قطعنامه سازمان ملل و خدشه دار شدن اعتبار آمریکا در سطح جهانی را درپی خواهد داشت. ایران با برجام سد مستحکم اتحاد و انسجام قدرت های تاثیر گذار با آمریکا را در خصوص تحریم ها شکست و به دنیا ثابت کرد که ادعاهای آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران درخصوص فعالیت های هسته ای بی اساس بوده و با پایبندی به برجام که بارها آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز آن را تایید و اعلام کرده است، راه های بهانه جویی این کشور را برای شانه خالی کردن از زیر بار تعهد بین المللی خود در این خصوص، سد کرده است به طوری که به جرات می توان گفت که طوفان ادعایی ترامپ علیه ایران با برخورد به این سد محکم با شدت بیشتری به سوی خود وی باز خواهد گشت.
اظهار نظرهای مقامات آمریکایی، کشورهای اروپایی و قدرت های جهانی حاکی از آن است که اتحاد ایجاد شده در دوران باراک اوباما رییس جمهور وقت آمریکا علیه ایران فرو پاشیده و کشورها دیگر نخواهند پذیرفت که با ادعاهای بی پایه آمریکا در خصوص پایبند نبودن ایران به برجام، که مغایر با قطعنامه سازمان ملل و اظهارات رسمی آژانس بین المللی انرژی اتمی است، همراه شوند.
نویسنده: احمد نیکنام