العالم-عربستان سعودی
طی ماه‌های اخیر و با تیرگی روابط ریاض و دوحه بدلیل گرایش و چرخش قطری‌ها به سمت ایران، رژیم سعودی تلاش کرد با انزوای سیاسی-اقتصادی قطر و اعلام برخی شروط، موجب بازگرداندن این کشور به سمت به اصطلاح برادران بزرگترش شود!
اما «تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی» امیر قطر، همه شروط 13 گانه و مهم‌تر از همه قطع روابط با ایران را رد کرد و به صراحت زیر بار شیخوخیت سعودی نرفت.
«صالح غریب» فعال ارشد رسانه ای روزنامه «الشرق» قطر و مشاور پیشین وزارت فرهنگ و رسانه این کشور، پیرامون بحران بوجود آمده میان کشورش با رژیم سعودی و نیز نقش جمهوری اسلامی ایران در حمایت از قطر با جام جم آنلاین به گفت و گو پرداخت.
قطر یکی از متحدان اصلی سعودی ها در منطقه محسوب می شود. اما تیرگی اخیر در روابط طرفین، بیانگر نوعی شکاف تاریخی میان دو متحد است. شما پشت پرده این اختلافات را چگونه می بینید؟
بر این باورم اختلاف عربستان سعودی با قطر و ائتلاف آن با سه کشور امارات، بحرین و مصر علیه ما ریشه دیرینه دارد که به سال 1996 باز می گردد. زمانی که شیخ حمد پدر امیر فعلی زمام امور را در دست گرفت، مسیری جدای از سیاست های عربستان را پیمود. در عین حال تلاش کرد در قالب شورای همکاری های خلیج فارس خود را همراه با ریاض نشان دهد.
اما از همان ابتدا شیوه همسویی قطر و ساز مخالف آن به مذاق سعودی ها خوش نمی آمد. به همین خاطر و به دلیل ارتقاء جایگاه منطقه ای دوحه در همان سال(96م) یک فضای شبه کودتا علیه امیر قطر راه اندازی کردند که البته با شکست روبه رو شد. این امر موجب ریشه دار شدن کینه و عداوت ریاض ضد قطر گشت.
فکر می کنید اولین جرقه برای آشکار شدن دشمنی ریاض با دوحه چه زمانی زده شد؟
زمانی که قطر بعنوان میزبان جام جهانی فوتبال سال 2020 انتخاب شد، دولت عربستان این موضوع را برنتابید و اختلافات با قطر بالا گرفت. بعلاوه از نگاه حکام سعودی رابطه نزدیک مقامات قطری با ایران بمنزله در آغوش قرار گرفتن قطر توسط ایران قلمداد می شد و این در حالی بود که روابط تهران و دوحه صرفا در چارچوب احترام متقابل و بطور دوستانه تعریف می شد.
اگر بخواهیم بیشتر این موضوع را برای شما واکاوی کنم باید گفت؛ جرقه اصلی بحران میان قطر و عربستان زمانی زده شد که در پنجم ژوئیه سال جاری سعودی ها سخنان امیر قطر را از خبرگزاری ها استخراج و اقدام به دستکاری و تحریف این سخنان کردند.
امیر قطر درباره چه موضوعی صبحت کرده بود که حساسیت رژیم ریاض را برانگیخت؟
وی ضمن تاکید بر تقویت و افزایش مناسبات میان دو کشور دوست و همسایه ایران و قطر، انتخاب دوباره حسن روحانی برای مسند ریاست جمهوری را به ایشان تبریک گفته بود. اما مقامات عربستان به گونه ای این مسئله را برجسته سازی کردند که به جهان عرب القاء کنند قطر علیه عربستان و به نفع ایران چرخش موضع داده است و لذا تبریک دولت قطر از نظر سعودی ها بمثابه همسویی راهبردی منطقه ای با تهران تلقی شد.
یعنی صحبت های امیر قطر در حمایت از ایران در منطقه را تکذیب می کنید؟
خیر ایشان چنین صحبت هایی را مطرح نموده اند . اما سعودی ها در زمان و مکان این سخنرانی دست برده اند تا از موضوع بهره برداری سیاسی کنند. آنها به منطقه اعلام کردند امیر قطر در جشن فارغ التحصیلان دانشگاه افسری و در میان انبوهی از نظامیان قطری این مسئله را عنوان کرده است که اصلا در آن تاریخ چنین مراسمی برگزار نشده بود.
ریشه های اختلاف عربستان با شما تا اندازه ای بازگو شد. اما سئوال اینجاست چرا قطر در طول نزدیک به یک دهه اخیر در برخی موضوعات و مشخصا بحران های منطقه ای با سعودی ها و متحدان آن از جمله رژیم صهیونیستی همراهی کرده است؟
رابطه دوحه با ریاض منحصرا در چارچوب کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تبیین می شود. بنابراین در مقطعی که کشورهای عضو، علیه دولت اسد ائتلاف کردند این امکان برای ما وجود نداشت وارد معرکه آنها نشویم.
در خصوص رابطه با ایران هم بد نیست بدانید، زمانی که برخی حواشی پیرامون سفارت عربستان سعودی در ایران شکل گرفت، قطر موضع بی طرفانه ای نسبت به این مسئله اتخاذ کرد. چرا که تلاش می کرد رابطه خود با عربستان را حفظ کند و از طرفی آسیبی به روابط حسنه تهران و دوحه وارد نگردد.
اما در خصوص رژیم صهیونیستی باید به صراحت متذکر شوم «دولت قطر نه از زیر میز و نه از روی میز با اسراییل هیچگونه رابطه ای برقرار نکرده و نخواهد کرد».
یعنی شما جدای مسایل سیاسی با تل آویو رابطه تجاری ندارید؟
در دهه نود اسراییل یک دفتر تجاری در قطر افتتاح کرد با این شرط که موضوع فلسطین به بهترین نحو ممکن توسط این رژیم خاتمه یابد. حتی زمانی که رژیم صهیونیستی به نوار غزه حمله کرد، دوحه به منظور تشکیل نشست فوق العاده سران عرب فراخوان داد و پس از اقدامات اسراییل در غزه، دولت قطر اقدام به تعطیلی دفاتر تجاری اسراییل در خاک خود نمود و حتی در حال حاضر تل آویو فاقد یک سفارتخانه در کشور ماست.
باز گردیم به مسئله ایران؛ تحلیل شما از رابطه امروز جمهوری اسلامی ایران و قطر چیست؟ سطح تعاملات را چطور ارزیابی می کنید؟
به رغم اینکه قطر در گذشته بر سر موضوع سوریه با ایران دارای تفاوت دیدگاه بود اما اجازه نداد رابطه دو طرف رو به تیرگی رود. دولت قطر دلایل زیادی برای همکاری و تعاملات منطقه ای با ایران دارد که به سادگی از آنها عدول نخواهد کرد.
اول اینکه در حوزه انرژی به دلیل داشتن خط گازی مشترک و قراردادهای مهمی در مراکز انتقال گاز منطقه، ایران را بعنوان یک شریک استراتژیک می شناسیم.
موضوع مهم دیگر اینکه دو ملت ایران و قطر روابط مناسب و خوبی با هم دارند که این روابط حتی در سطح خویشاوندی هم نمود کرده است. از طرفی امروز شهروندان ایرانی زیادی در کشور ما ساکن و مشغول کار هستند.
بعد از تیرگی روابط عربستان با قطر، هم پیمانان منطقه ای ریاض روی به تحریم اقتصادی سیاسی قطر آوردند. در این بین جمهوری اسلامی ایران سیاست متوازنی در قبال دوحه داشت. این موضع در درون قطر چگونه تحلیل می شود؟
به صراحت عرض می کنم سیاستی که ایران پس از اعمال تحریم های چهار کشور عربستان- امارات- بحرین و مصر علیه قطر اتخاذ کرد موضعی کاملا شرافتمندانه و انسان دوستانه بود. درایت تهران در این مقطع حساس باعث شد، رابطه دو کشور دوست و همسایه ایران و قطر در بالاترین سطح خود ادامه یابد.
نکته ای که در این میان حایز اهمیت است با گذشت چند ماه از شروع بحران میان ما و عربستان همچنان سعودی ها با هدف قطع رابطه با تهران روی ما فشار وارد می کنند و اصرار دارند باز هم به آغوش متحدان منطقه ای خود باز گردیم. کما اینکه بند اول شروط 13 گانه عربستان و دول محور قطع رابطه با ایران بود که با مخالفت امیر قطر مواجه شد و چنین سیاستی همچنان به قوت خود باقی می ماند.
عربستان و ایالات متحده دایما با طرح ادعاهای واهی نظیر اینکه اقدامات ایران بی ثابتی منطقه را به همراه دارد، جمهوری اسلامی را متهم می کنند. چه نظری در این رابطه دارید ؟
این یک اتهام کاملا باطل علیه ایران است. دول مرتجع منطقه به سرکردگی آمریکا از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون همواره چنین ادعاهایی را علیه ایران تکرار می کنند چرا که اصول و راهبرد جمهوری اسلامی ایران منافع خودکامگان و سلطه گران غربی در منطقه را با چالش جدی مواجه کرده است. امروز سعودی ها حتی یک برهان محکم برای اینکه ایران در یمن مداخله می کند نمی توانند بیاورند و تنها با فرافکنی تلاش می کنند بر شکست های خود در منطقه سرپوش گذارند.
دولت قطر دلایل زیادی برای همکاری و تعاملات منطقه ای با ایران دارد که به سادگی از آنها عدول نخواهد کرد.
توصیه های رهبری انقلاب اسلامی به ملت های منطقه برای مقابله با استکبار آمریکا و توسعه طلبی رژیم صهیونیستی چه تاثیری در آینده خاورمیانه گذاشته و خواهد گذاشت؟
اینکه رهبری انقلاب اسلامی می گویند هیچگاه به آمریکا اعتماد نکنید تازه امروز ما متوجه می شویم که این کلام، کلام درستی است چرا که مواضع رهبری در علت و چرایی بروز بحران های منطقه کاملا عینیت پیدا می کند. با توجه به صحبت های رهبر ایران ما به نیکی دریافته ایم در هیچ زمانی نمی توان به آمریکا و غرب اطمینان کامل داشت. فراموش نکنیم اگر هوشمندی مقامات جمهوری اسلامی نبود در حال حاضر تروریسم مطابق آنچه خواست اسراییل بود به کل منطقه خاورمیانه سرایت می کرد.
آخرین پرسشی که از شما دارم در مورد توافق هسته ای ایران با شش قدرت دنیاست. از چه بعدی می توان به توافق حاصله موسوم به برجام نگاه کرد؟
علی رغم دشواری هایی که سر راه مذاکرات برجام وجود داشت ایران در نهایت با گروه1+5 به توافق جامع مشترک نایل آمد . این توافق برای کل منطقه و حتی جهان بسیار مثبت ارزیابی می شود.
اما ذکر یک نکته ضروری ست. عربستان و امارات هر دو به ترامپ پول های کلانی پرداخت می کنند تا وی برای نارکارآمد کردن توافق هسته ای از هیچ تلاشی فروگذار نکند. آنها بسیار سعی دارند پرونده بسته شده هسته ای ایران را به یک بحران خود ساخته جهانی تبدیل کنند. اما با درایتی که نزد دولتمردان ایرانی سراغ داریم بسیار بعید است چنین اجماعی علیه ایران صورت گیرد.
جام جم آنلاین