العالم ـ ایران ـ علمی
در ﭼﻨﺪ دهه ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﺑﯿﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮی اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻗﺒﯿﻞ داروﯾﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ رﺷﺪ روزاﻓﺰوﻧﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. داروﻫﺎی ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺑﺮای درﻣﺎن ﺑﺴﯿﺎری از بیماری‌ها اﺳﺘﻔﺎده می‌شوند ﮐﻪ دراین‌بین زﻋﻔﺮان با نام علمی Crocus sativus در زﻣﺮه مهم‌ترین گیاهان دارویی اﺳﺖ.
زﻋﻔﺮان از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﻮﻣﯽ و ارزﺷﻤﻨﺪ اﯾﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ قابل‌توجهی در وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺮاﺳﺎن ﺟﻨﻮﺑﯽ و ﻣﺮﮐﺰی ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ. با این حال ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺴﻤﺖ مورد استفاده زﻋﻔﺮان، ﮐﻼﻟﻪ و ناحیه اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ ﺧﺎﻣﻪ ﮔﻞ است و ﺳﺎﯾﺮ قسمت‌ها به‌عنوان ﺿﺎﯾﻌﺎت دور رﯾﺨﺘﻪ می‌شود و تاکنون از ضایعات زعفران صرفاً ترکیبات غیر فرار، فلاونول‌ها و آنتوسیانین‌ها جداسازی شده‌اند.
محققان کشورمان از دانشگاه بیرجند به‌منظور استفاده بهتر از ضایعات این گیاه مهم، پژوهشی را به انجام رسانده‌اند که نتایج آن در دو فصل‌نامه «پژوهش‌های زعفران» وابسته به همان دانشگاه منتشر شده است.
در این پژوهش، محققان ضایعات زعفران را از مزارع اطراف بیرجند جمع‌آوری کردند. سپس عصاره‌های ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﯽ، اﺗﺎﻧﻮﻟﯽ و آﺑﯽ را به‌صورت ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ از ﮔﻠﺒﺮگ و ﭘﺮﭼﻢ منجمد ﺷﺪه این گیاه ﺗﻬﯿﻪ کردند. تست‌های کیفی کربوهیدرات از طریق تست‌های مختلف انجام شد. سپس با کمک حلال‌های مناسب و با روش موسوم به TLC قندهای موجود در ضایعات استخراج‌شده و درنهایت نوع این قندها با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی-طیف سنج جرمی یا GC-MS تعیین شد.
طبق نتایجی که بر اساس طیف‌های به‌دست‌آمده از ﺗﮑﻨﯿﮏ GC-MS و ﻗﻄﻌﺎت جداشده ﺣﺎﺻﻞ از آن استخراج شد، محققان توانستند وجود دو قند موسوم به «D- آﻟﻮز» و «ﻟﻮﮔﻠﻮﮐﻮﺳﺎن» را در ﺿﺎﯾﻌﺎت زﻋﻔﺮان برای اولین بار ﺑﻪ اﺛﺒﺎت برسانند.
«لوگلوکوسان» یک ترکیب آلی است که از کربوهیدرات‌هایی مانند نشاسته و سلولز ایجاد می‌شود و به‌عنوان یک ردیاب شیمیایی برای سوزاندن زیست‌توده‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. «آﻟﻮز» نیز ازجمله ﻗﻨﺪﻫﺎی ﮐﻤﯿﺎب ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود. اگرچه اﯾﻦ ﻗﻨﺪ در ﺑﺎﻓﺖﻫﺎی دسته‌ای از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﯾﺎﻓﺖ می‌شود، اﻣﺎ ﻧﻘﺶ و ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻢ آن در ﮔﯿﺎﻫﺎن به‌درستی شناخته‌نشده اﺳﺖ. به‌طورکلی، کربوهیدرات‌ها مولکول‌های بزرگ حیاتی هستند که در بدن انسان وظیفه ذخیره انرژی را بر عهده دارند.
به گزارش ایسنا، به اعتقاد مجریان این پژوهش «ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ این‌که در استان‌های ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮی و ﺟﻨﻮﺑﯽ حدود 70 ﻫﺰار ﻫﮑﺘﺎر ﻣﺰارع زﻋﻔﺮان وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺟﺪاﺳﺎزی ﻣﺤﺼﻮل زﻋﻔﺮان، ﮔﻠﺒﺮگ آن دور اﻧﺪاﺧﺘﻪ می‌شود، ﺟﺪاﺳﺎزی و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﺟﺰای ﻓﻌﺎل در ﺿﺎﯾﻌﺎت زﻋﻔﺮان اﻣﺮی ﻣﻬﻢ اﺳﺖ».
این محققان اظهار کرده‌اند: «با توجه به خاصیت دارویی گیاه زعفران و شناسایی دو کربوهیدرات مفید در آن، پیشنهاد می‌شود مطالعات گسترده‌تری در زمینه شناسایی ترکیبات مهم و فعال در ضایعات زعفران انجام گیرد. علاوه بر این، با کمک نتایج این مطالعه می‌توان تحقیقات بیشتری برای شناسایی متابولیسم قند آلوز در سایر گیاهان نیز انجام داد.