العالم ـ گزارش
با پایان مدت زمان توافق «استارت جدید» در فوریه سال 2018 (بهمن ماه گذشته) آمریکا و روسیه بر تحرکات خود در عرصه تسلیحات هسته ای افزوده اند.
«دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا حدود یک ماه قبل گزارش خود را از «بررسی وضعیت هسته ای» ایالات متحده منتشر و در مقابل چند رو پیش «ولادیمیر پوتین» هم از راهبرد هسته ای روسیه و تلاش برای افزایش توانایی مسکو پرده برداری کرد.
به گواهی رسانه های غربی تا زمان اعتبار این توافق هر دو طرف تقریبا به آن پایبند بودند اما با پایان دوره هفت ساله بر شدت اقدامات هسته ای هر دو کشور افزوده شده است. روزنامه یو.اس.ای تودی نوشت: در جهان 16 هزار سلاح هسته ای وجود دارد که بیش از 90 درصد آن ها در اختیار آمریکا و روسیه قرار دارد. درباشگاه هسته ای همچنین بریتانیا، فرانسه، چین، هند، پاکستان و اسرائیل و کره شمالی هم قرار دارند.
با وجود بی اعتمادی میان واشنگتن و روسیه، تا فوریه گذشته (بهمن ماه) دو طرف به توافق های مربوط به کاهش تسلیحات هسته ای تا 1550کلاهک پایبند بوده اند. نشریه «نیوزویک» نمونه هایی از برابری سلاح هسته ای دو کشور در چارچوب توافق استارت منتشر کرد و به عنوان نمونه آورد که ایالات متحده در کل 652 موشک قاره پیما و موشک بالستیک قابل پرتاب از زیردریایی در اختیار دارد تعداد این تسلیحات در روسیه 527 عدد است. همچنین ایالات متحده می گوید 800 سکوی پرتاب آماده و غیرآماده دارد حال آنکه روسیه این تعداد را 779 اعلام کرده است.
تقابل هسته ای روسیه با آمریکا
رئیس جمهوری آمریکا برای نخستین بار بعد از سه دهه، برنامه ریزی برای ساخت کلاهک های هسته ای جدید را در دستور کار قرار داد و بودجه سنگینی را برای آن در نظر گرفت. در سند بررسی وضعیت هسته ای آمریکا، دولت ترامپ بر تولید سلاح های هسته ای به ویژه بمب های اتمی کوچک برنامه ریزی کرد. ترامپ بیش از 1000 میلیارد دلار را برای بهسازی و نوآوری در راهبردها و تاسیسات هسته ای آمریکا اختصاص داد.
رئیس جمهور روسیه هم چند روز قبل در نشست مشترک فدراسیون و مجلس روسیه مدعی شد مسکو تسلیحات هسته ای جدیدی را آزمایش و تولید کرده که فراتر از همه سلاح های دفاعی آمریکا در اروپا است.
وی گفته روسیه موشک های بالستیک جدید با بُرد نامحدود را در اختیار دارد که قابل رهگیری و نابودی نیست. ولادیمیر پوتین دفاع موشکی ناتو را در مقابل موشک های روسیه بی مصرف توصیف کرد.
سپس مقام های آمریکایی به اظهارات پوتین، واکنش نشان داده و مدعی شدند از شنیدن این خبر شگفت زده نشده و برای این امر برنامه ریزی کرده بودند.
«دانا وایت» سخنگوی پنتاگون مدعی شد: روسیه از مدت ها قبل به دنبال توسعه زرادخانه هسته ایی بود و وزارت دفاع آمریکا خود را برای این موضوع و مقابله با هر تهدیدی آماده کرد. «سارا سندرز» سخنگوی کاخ سفید هم به گونه ای به سخنان پوتین واکنش نشان داد گویی از همه چیز مطلع بوده و افزود: روسیه در بیش از یک دهه گذشته در حال توسعه سیستم های تسلیحاتی بود؛ این کار موجب بی ثباتی شرایط می شود و نقض آشکار توافق های پیشین است.
پوتین حتی به صورت مستقیم به کاخ سفید پیام داد: روسیه به هر گونه استفاده از سلاح هسته ای علیه خود یا متحدانش واکنش و به سرعت پاسخ می دهد.
سی.ان.ان در گزارشی به بررسی هدف پوتین از بیان این سخنان پرداخت و نوشت: وی توانایی های هسته ای مسکو در کنار تسلیحات تازه و موشک های سطح پایین بدون برد محدود این کشور را واقعیت های جدیدی از توانایی های روسیه عنوان کرد. مخاطب سخنان رئیس جمهوری آمریکا تنها یک نفر و آن هم دونالد ترامپ بود.
پس از اظهارات پوتین مبنی بر دراختیار داشتن کلاس جدیدی از تسلیحات، فیلم ها و تیزرهای انیمیشنی، موشک های قاره پیمایی را نشان دادند که فلوریدا در خاک ایالات متحده و مناطقی در جنوب اقیانوس اطلس را هدف قرار دادند.
سی.ان.ان ضمن اعتراض شدید به سخنان پوتین آورد، وی اظهارات آتشینی را ابراز کرد تا به ترامپ پاسخ داده باشد؛ پوتین حتی به توانایی های نظامی و انسانی آمریکا هم توهین کرد تا به توئیت های رئیس جمهوری آمریکا جواب داده باشد.
جنگ سرد
تحلیلگران خط مشی ها و سخنان کاخ سفید و کرملین را نشانه ای از جنگ سرد جدید با مولفه های نوین می دانند. هر دو کشور سعی دارند تا دامنه نفوذ خود را اقصی نقاط جهان به ویژه در اروپا و خاورمیانه گسترش دهند. آمریکا در بخش هایی از خاورمیانه و غرب اروپا و روسیه هم در بخش های از شرق اروپا و حوزه مدیترانه به ویژه در سوریه سیطره خود را نشان داده است.
با این حال «آد آرنه وستد» استاد تاریخ در دانشگاه هاروارد تنش های کنونی دو کشور را با دوره جنگ سرد بسیار متفاوت می داند و اعتقاد دارد ولادیمیر پویتن هر چیزی می تواند باشد به جز یک سوسیالیست یا کمونیست. در واقع جنگ سرد گذشته تقابل دو ایدئولوژی بود که اکنون وجود ندارد. پوتین زندگی در نظام سرمایه داری را می پذیرد و راضی به اجرای آن در روسیه است.
به اعتقاد وی، پوتین تنها سهم بیشتری را برای روسیه می خواهد. رئیس جمهوری روسیه به دنبال تغییر در نظم جهانی است با منافع مسکو در تقابل است.
مسابقه تسلیحاتی از محورهای مهم رقابت دو ابرقدرت در گذشته و حال به شمار می رود. سی.ان.ان پیش بینی کرد پاسخ رئیس جمهوری آمریکا تنها به توئیتر خلاصه نخواهد شد و به طور قطع واشنگتن تحریم های بیشتری را علیه روسیه به اجرا در می آورد و شاید تحریم های ثانویه هم در مورد کشورهای معامله کننده با مسکو اجرا شود. البته این تحولات محرکی برای ترامپ است تا هر چه سریع تر دریافت 75 میلیارد دلار بودجه دفاعی بیشتر را در دستور کار خود قرار دهد.
البته روسیه برای تمرکز بر سلاح هسته ای دلیل قدیمی و خاصی را دارد. از زمان جنگ سرد، واشنگتن در عرصه سلاح های متعارف برتری محسوسی نسبت به روسیه دارد. به نوشته خبرگزاری روسی «اسپوتنیک» کرملین می داند روسیه نمی تواند در یک جنگ متعارف با ایالات متحده پیروز شود. تهدید مهم برای روسیه این است که نیروهای نظامی متعارف ایالات متحده در حال نزدیک شدن به مرزهای روسیه هستند. به نظر می رسد به همین دلیل روسیه بر روی توسعه تسلیحات و توان هسته ای خود تمرکز ویژه دارد.
به گزارش ایرنا، در حالی که برای کاهش و محدودیت تولید سلاح هسته ای در سراسر جهان تلاش می شود اما مسکو و واشنگتن در فرایند مدرن سازی زرادخانه هسته ای خود قرار گرفته اند. روزنامه یو.اس ای تودی در مورد این نگرانی آمریکایی ها نوشت با اینکه پنتاگون تمایل دارد سخنان پوتین را کم اهمیت جلوه دهد اما وی با گفتن این نکته که در حال توسعه موشک های هسته ای با برد نامحدود و غیرقابل رهگیری است بر نگرانی ها افزود.
شاید بتوان جدی بودن رقابت میان دو کشور را در این اظهار نظر مقام نظامی آمریکا درک کرد. ژنرال «جان هیتن» فرمانده نیروهای راهبردی ایالات متحده به تازگی گفته است: ما اکنون در حال جنگ نرم (با روسیه) هستیم. ما باید همیشه در موقعیت برتر نسبت به روسیه قرار داشته باشیم زیرا این به ما اجازه حمایت از متحدان را می دهد و ما را قادر می سازد هر اقدامی را که نیاز است در جهان انجام دهیم.