العالم - ایران / سیاسی
«محمدجواد ظریف» وزیر خارجه ایران در جریان گفت‌وگو با نشریه آلمانی اشپیگل از کشورهای اروپایی خواست تا با توجه به اقدام «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر خروج از توافق هسته‌ای با ایران اقدام مثبتی صورت دهند وی همچنین اقدامات کشورش در سوریه را قابل توجیه دانست.
ظریف درباره نقش اروپاییها در پی اقدام آمریکا در خروج از توافق هسته‌ای با ایران هم گفت: « اروپاییها در برابریک پرسش بنیادی قرار دارند که به قوانین روابط بین‌الملل مربوط می‌شود. آمریکا می‌خواهد خواست‌های سیاسی و اقتصادی خود را به بقیه جهان تحمیل کند. درباره توافق هسته‌ای با ایران، قطعنامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل وجود دارد. ایران به آن پایبند است و آمریکا علیه آن اقدام کرد. اکنون آمریکا از همه می‌خواهد که قانون بین‌المللی را نقض کنند. اروپا باید تصمیم بگیرد (چرا که) که در صورتی که اینچنین شود، پیامدهای طولانی خواهد داشت.»
اشپیگل در ادامه درباره تحریم‌های بیشتر آمریکا علیه ایران در ماه نوامبر و امکان به صفر رساندن صادرات نفت این کشور و نیز تهدید «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران مبنی بر بستن تنگه هرمز از ظریف پرسید و اینکه آین موضع‌گیری نوعی اعلان جنگ به آمریکا خواهد بود. ظریف گفت که روحانی از شرایطی صحبت کرد که آمریکایی‌ها بتوانند صادرات نفت ایران را قطع کنند و افزود: «ما معتقدیم که چنین چیزی رخ نخواهد داد و ایران همچنان به صادرات نفت ادامه می‌دهد و اگر آمریکا می‌خواهد مانع از فروش نفت ایران شود به چیزی بیشتر از تهدید نیاز دارد که در این صورت شرایط کاملا متفاوتی خواهیم داشت.»
وزیر خارجه ایران در ادامه گفت: «ایران از هیچ تنشی حمایت نمی‌کند. ما با حسن نیت درباره توافقی صحبت کردیم که به نفع تمامی کشورهای جهان از جمله آمریکاست. 12 گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که دو مورد از آنها پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای اعلام شده‌اند نشان می‌دهند که ایران به تعهدات خود پایبند بوده است. ما می‌خواهیم (که به این روند) ادامه دهیم به این منظور آمریکا هم باید رفتاری عادی داشته باشد و به مسئولیت‌های جهانی خود احترام بگذارد.»
وی افزود: «اروپاییها و دیگر طرف‌هایی که توافق را امضا کرده‌اند باید اثرات تحریم‌های آمریکا را جبران کنند. آنها در ماه می یک بسته به ما پیشنهاد دادند که تعهدی مهم بود که اکنون باید اجرایی شود. مهم این است که اروپا چنین کاری را برای ایران انجام نمی‌دهد بلکه برای حاکمیت خود و منافع دراز مدت اقتصادیش انجام می‌دهد.»
ظریف گفت که اولویت برای ایران این است که فروش نفت در سطح معقولی ادامه داشته باشد و درآمد آن به ایران باز گردد ضمن اینکه سرمایه‌گذاری و همکاری در سطوح مختلف مانند اقتصاد، فناوری و تجارت وجود داشته باشد اما معیار در این زمینه نفت و بانک است.
وی در پاسخ به پرسش اشپیگل درباره اینکه کشورهای اروپایی نمی‌توانند در شرایطی که آمریکا این شرکت‌ها را تهدید می‌کند، آنها را به تجارت با ایران وادار کند هم گفت: «پرسش این است که آیا اروپا می‌خواهد که شرکت‌های اروپایی از قوانین اروپا پیروی کنند یا از قوانین آمریکا یا اینکه (اروپا) تحت دیکته آمریکا قرار دارد؟ اتحادیه اروپا قوانین مسدودساز را در اختیار دارد. به این ترتیب می‌تواند شرکت‌هایی را که به دلیل تحریم‌های آمریکا از همکاری با ایران خودداری می‌کنند را مجازات کند. اروپا گفته که توافق هسته‌ای با ایران در راستای منافع امنیتی‌اش است . بنابراین باید آمادگی داشته باشد که برای امنیتش هزینه بپردازد.که کار بیهوده‌ای نیست. اروپاییها باید تصمیم بگیرند که آیا آمادگی دارند حرف‌های خود را عملی کنند.»
وزیر خارجه ایران در ادامه گفت: «توافق هسته‌ای با ایران یک توافق عاشقانه نیست. بلکه توافقی منطقی است. ایران آمادگی دارد که تا زمانی که منافعش تامین شود، آن را اجرا کند. این کاملا پرسشی کاربردی و نه احساسی است. روابط جهانی بر مبنای داد و ستد است. اگر این توافق در پی اقدامات آمریکا و عملکرد خنثی اروپاییها به هم بخورد در این صورت ما هم اقدام می‌کنیم.»
خبرنگار اشپیگل از ظریف پرسید: «آیا شما از توافق خارج می‌شوید؟ و خروج از توافق برای ایران چه مزیتی دارد؟» وزیر امور خارجه پاسخ داد: «ایران در چارچوب توافق مانند خارج آن فرصت‌هایی دارد و ما خود را برای چنین وضعیتی آماده کرده‌ایم. اما لزوما نیازی به پایان دادن (به توافق) نیست. بند 36 توافق و قطعنامه 2231 شورای امنیت این امکان را به ما می‌دهد که (سطح پایبندی) را کاهش دهیم بدون اینکه از توافق خارج شویم.» وی گفت که افزایش غنی‌سازی اورانیوم می‌تواند یکی از این موارد باشد.
پیشنهاد ترامپ برای مذاکره مستقیم با ایران دیگر موضوعی بود که خبرنگار این نشریه آلمانی به آن پرداخت و ظریف گفت: «اگر مذاکره مستقیم در سطح ارتباط عمومی باشد، باید توافقی را به دنبال داشته باشد اما هم اکنون توافقی داریم که برای آن 12 سال مذاکره کردیم. ما ساعت‌ها در سطح وزرا مذاکره کردیم که در تاریخ ایران و آمریکا بی‌سابقه است. اکنون ترامپ همه چیز را نابود می‌کند. چه کسی تضمین می‌دهد که او به توافق دیگر پایبند می‌ماند. ما بار دیگر وقتمان را برای مذاکره مستقیم هدر نمی‌دهیم.» ظریف بازگشت ترامپ به توافق هسته‌ای با ایران را گامی ضروری دانست که می‌تواند امکان مذاکره را ایجاد کند.
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران درباره سیاست خارجی ایران در منطقه غرب آسیا هم گفت که این موضوع هیچ ارتباطی با توافق هسته ای ندارد و درباره نفوذ منطقه ای ایران هم گفت: «آیا این گناه ماست؟ آیا گناه ماست که تصمیم درست گرفتیم که از القاعده در سوریه حمایت نکنیم و از آغاز با داعش بجنگیم؟» وی همچنین گفت که ایران هم از سیاست‌های غرب در منطقه نگرانی‌هایی دارد. شرکای اروپاییها داعش و جبهه‌النصره را تجهیز می‌کنند.
تحولات یمن یکی دیگر از مواردی بود که در گفت‌وگوی اشپیگل با ظریف به آن پرداخته شد. وی گفت: «اروپا درباره مرگ صدها هزار نفر در یمن سکوت اختیار کرده است. ضمن اینکه چه کسی به تمام منطقه ما سلاح می‌فرستد؟» وی در پاسخ به ادعای شلیک موشک ایرانی از یمن به عربستان هم گفت: «این یک ادعا است. یمنی‌ها به اندازه کافی سلاح در اختیار دارند و به موشک‌های ایرانی نیاز ندارند. ما پیشنهاد صلح داده‌ایم اما عربستان سعودی بر پیروزی نظامی تاکید دارد.»
ظریف همچنین درباره تمایل آمریکا درباره تغییر حکومت ایران هم گفت که شواهد حاکی از این است که آنها همچنان چنین توهمی را دارند.
وزیر خارجه ایران درباره جنگ سوریه و واکنش‌ها در ایران درباره این موضوع عم گفت: «جنگ هرگز مورد استقبال مردم واقع نمی‌شود اما تروریسم و افراط‌گرایی هیچ مرزی نمی‌شناسند. داعش در نزدیکی مرزهای ایران بود. از ما کمک خواسته شد و ما هم به عنوان قدرت منطقه‌ای مسئول کمک کردیم اما ما در جنگ نبودیم بلکه به سوری‌ها و کردستان عراق با مستشار نظامی کمک کردیم.» وی درباره شرایط استان ادلب هم گفت که تلاش می‌کند تا از تنش و حمام خون بیشتر در منطقه جلوگیری شود و تاکید کرد که ایران همواره اعلام کرده که بحران سوریه راهکار نظامی ندارد.
وی افزود: «هدف ما این است که منطقه را از افراط‌گرایانی مانند جبهه‌النصره پاکسازی کنیم و شرایط را برای مردم غیر نظامی عادی کنیم. ضمن اینکه راه‌های مطمئنی برای پناهجویان باز کنیم. ما آتش‌بس در سوریه را رد نکردیم. در این مورد مشکلی وجود داشت و این بود که مشخص نبود که وضعیت داعش و جبهه‌النصره چگونه خواهد بود.»
اشپیگل در ادامه پرسید که چه کسی سیاست‌خارجی ایران را تعیین می‌کند؟ شما به عنوان وزیر خارجه یا «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروی قدس سپاه؟ که ظریف در پاسخ گفت: «سیاست خارجی ایران را نه من و نه آقای قاسم سلیمانی تعیین نمی‌کنیم بلکه در شورای عالی امنیت ملی تعیین می‌شود. آنجا ما بحث می‌کنیم و تصمیم می‌گیریم. وقتی ما درباره توافق هسته‌ای مذاکره می‌کردیم هم گفته می‌شد که ظریف رئیس پوشالی توافقی است که هرگز اجرا نمی‌شود چرا که دولت هیچ قدرتی ندارد اما ما توافق را اجرا کردیم.»
شرایط اقتصادی ایران و برخی ناآرامی‌ها دیگر مسئله‌ای بود که اشپیگل درباره آن از وزیر خارجه ایران سوال پرسید. ظریف در پاسخ گفت: «مردم حق دارند که نگرانی و خشم خود را به وسیله تظاهرات نشان دهند. این یکی از نقاط قوت ماست. تقریبا هر روز در برابر مجلس در تهران تظاهرات برگزار می‌شود.» کشته شدن شماری در جریان تظاهرات هم دیگر سوال خبرنگار این نشریه آلمانی بود. ظریف در این مورد گفت که ممکن است یک یا دو مورد وجود داشته باشند اما وی مطمئن است که نیروهای امنیتی تلاش می‌کنند که بدون خشونت قانون و نظم را اعمال کنند. البته طبیعتا اعتراض باید مانند اروپا متمدنانه، صلح‌آمیز و در چهارچوب قانون باشد.
اشپیگل پرسید: آیا اعتراض‌ها در ایران می‌تواند سناریویی مشابه سوریه باشد؟ و ظریف گفت: «خیر. اما ما این اعتراضات را بسیار جدی می‌گیریم. برخی نگرانی‌ها کاملا به حق هستند.به خصوص آنها که به مسایل اقتصادی مربوط می‌شوند. شاید ما اشکالاتی داشتیم برای همین باید کاری صورت دهیم.»
ظریف درباره شرایط اقتصادی هم گفت: «این وضعیت دلیل اقتصادی و روانی دارد ما در ایران منبع کلانی از پول داریم اما پول در اقتصاد سرمایه‌گذاری نمی شود. چرا که نگرانی از اعمال فشار آمریکا زیاد است. اکنون دولت باید اقدام قابل توجهی داشته باشد و در حال کار روی این موضوع است.»
وزیر خارجه ایران درباره موضوع حجاب و برخی اعتراضات درباره آن هم گفت: «هر جامعه‌ای قانون و قواعد خود را دارد و این نتیجه یک روند دموکراتیک است و دادگاه هم اقداماتی صورت می‌دهد که آنها ( قوانین) محترم شمرده شوند.» وی افزود: «ما به عنوان دولت ممکن است با چگونگی اجرای قانون موافق نباشیم و قوه‌قضاییه هم رویکرد سختی دارد اما قانون باید اجرا شود. شما نمی‌توانید تصمیم بگیرید که مالیات نپردازید چرا که قوانین مربوط به مالیات را دوست ندارد.»
ظریف در پایان این گفت‌وگو هم گفت: «من بارها از جانب مجلس احضار شده‌ام که احتمالا بیشتر از هر وزیر خارجه دیگری پیش و پس از انقلاب است اما این اقدام در چارچوب قانون اساسی صورت می‌گیرد. توافق هسته‌ای اشتباه نبود. دولت آمریکا از دیگر توافق‌ها هم خارج شده است. آیا توافق آب وهوایی پاریس اشتباه بود؟ آیا TPP اشتباه بود؟ اگر کسی چراغ قرمز را رد می‌کند، آیا چراغ قرمز اشتباه است؟»