العالم ـ عراق
برهم صالح رئیس‌جمهور عراق، عصر روز شنبه، در آستانه سفر «حسن روحانی» همتای ایرانی وی به بغداد، با تعدادی از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران ایرانی در کاخ ریاست جمهوری عراق دیدار کرد.
وی در این دیدار صمیمانه که حدود ۵۰ دقیقه به طول انجامید، به پرسش‌های متعددی در خصوص روابط دوجانبه، دستاوردهای سفر اخیرش به تهران و دیدار مهمش با رهبر معظم انقلاب اسلامی، پیوندهای منطقه‌ای به‌ویژه بین کشورهای همسایه و نقش عراق در میانجی‌گری بین دولت‌های درگیر در منطقه، مبارزه با تروریسم، نقش گردشگری در روابط بغداد و تهران و عظمت زیارت اربعین، فرایند لغو روادید بین دو کشور، اهمیت روابط عراق با سوریه و حمایت از دولت قانونی بشار الاسد، موضع قاطع بغداد در حمایت از مبارزات مردم فلسطین و ده‌ها موضوع دیگر، سخن گفت.
او در ابتدای این دیدار، خطاب به حضار به زبان فارسی گفت: من زبان فارسی را به‌طور کامل متوجه می‌شوم اما نمی‌توانم خیلی خوب فارسی صحبت کنم. او در طول دیدار، چند بار هم از مترجمش ایراد گرفت و گفت: من عامدانه، مفردات خاصی را به کار بردم که دقیق ترجمه نکردی.
چند بار هم در میان پاسخ‌هایش از تکیه‌کلام‌های فارسی استفاده می‌کند و با آمیزه‌ای از لبخند، در انتهای جملاتش می‌گوید: «بعله آقاجان!»
وقتی به نقل خاطره دیدار چندماه قبلش با رهبر انقلاب می‌رسد، گل از گلش می‌شکفد و با اشاره به بیانات ایشان درباره حضور بیش از دو میلیون زائر ایرانی در راهپیمایی ۲۰میلیونی اربعین امسال به فارسی می‌گوید: «مقام معظم رهبری» فرمودند که ارتباط همراه با مهر و محبت بین دو ملت در حال تقویت است.
صالح در پایان هم، دیدار را با یک عکس جمعی به پایان رساند.
رئیس جمهور عراق در این دیدار در پاسخ به سوالی در خصوص سفر حجت‌الاسلام حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران به عراق گفت: سفر رئیس جمهور روحانی به بغداد بسیار مهم است و در فضای بسیار مهمی هم انجام می‌شود. اولا و قبل از هرچیز این سفر برای تعمیق روابط میان دو کشور و دو ملت صورت می‌گیرد . من حدود سه ماه پیش در تهران بودم و در آنجا رئیس جمهور روحانی و مقام معظم رهبری و دیگر مقام های جمهوری اسلامی از من استقبال کردند و ما گفت‌وگوهای طولانی و دقیق درباره اوضاع در عراق و روابط ایران و عراق و وضعیت منطقه داشتیم. سفر رئیس جمهور روحانی برای تکمیل گفت‌وگوهای دو کشور و پیشبرد مذاکرات میان دوکشور خواهد بود. امیدواریم که این سفر بتواند ایستگاه مهمی برای تعمیق روابط میان دو کشور از جمله در مسائل اقتصادی و تاکید بر اشتراک‌های موجود میان دو کشور و مسائل امنیتی و سیاسی و همچنین از لحاظ رویکرد ما به منطقه باشد.
وی افزود: ما و ایران مرز مشترک طولانی در حدود 1400 کیلومتر با یکدیگر داریم و همچنین مشترکات فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و دینی با هم داریم. ما دو کشور منافع مشترک بسیاری با هم داریم. منافع سیاسی می‌آیند و می‌روند اما اصول تاریخی و اجتماعی و فرهنگی و منافع مشترک ما ایجاب می‌کند که به فکر روابطی طولانی‌تر و عمیق‌تر با یکدیگر باشیم. ما درباره مرزها که مرزهایی طولانی هستند و دیگر مشترکات فرهنگی و سیاسی گفت‌وگو خواهیم کرد. همچنین درباره روابط اقتصادی و مشترکات موجود میان دو کشور و دو ملت مذاکره خواهیم داشت.
خبرنگار دیگری سوالی را در خصوص وضعیت بدهی‌های عراق به جمهوری اسلامی ایران با توجه به تحریم‌های دولت آمریکا علیه تهران مطرح کرد. برهم صالح در پاسخ اظهار داشت: من این را باید بگویم که عراق بخشی از منظومه تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران نخواهد بود. شکی نیست که ما از این تحریم‌ها متاثر خواهیم شد اما قطعا جزئی از آن نخواهیم بود. عراق بر اینکه منافع ملت ایران کشور دوست و همسایه ما تامین شود اصرار دارد. ما تمام تلاش خود را می‌کنیم و هر آنچه در توان داریم را به کار می‌بریم تا از سطح تنش‌ها در این رابطه کاسته و آزارهایی که به ملت دوست ایران می رسد کاهش یابد.
رئیس‌جمهوری عراق ادامه داد: عراق مایل است که به ملت ایران کمک کند که آزار و اذیتی که از تحریم‌ها می بینند کاهش پیدا کند. عراق و منطقه از این تحریم‌ها متاثر می‌شوند اما ما براساس داده‌های موجود تلاش می‌کنیم که از آزار و اذیت ملت ایران در این زمینه کاسته شود.
خبرنگاری این سوال را مطرح کرد که «ایران در زمان سختی عراق در کنار مبارزه با تروریسم بود اکنون ایران در سختی است، عراق چه برنامه‌ای برای کمک به ایران دارد؟» پاسخ رئیس‌جمهور عراق چنین بود: همانطور که در تهران گفتم ایران در کنار ملت عراق برای مبارزه با دیکتاتوری صدام حسین و استبداد ایستاد، بسیاری از عراقی‌ها به ایران آمدند و ایران با آغوش باز از آنها استقبال کرد. ایران در دوره گذشته در مبارزه با داعش در کنار ما ایستاد و ما هیچ چیز جز اینکه به ایران بگوئیم از شما متشکریم نمی‌توانیم بگوئیم. آنها واقعا در روزهای سختی در کنار ما ایستادند. درباره اینکه ما بتوانیم به ایران کمک کنیم بخشی از آن به این مساله بازمی‌گردد که بتوانیم واکنشی مهم و اجمالی به این تحریم‌ها نشان بدهیم. ما دو کشوری هستیم که مشترکات فرهنگی، اجتماعی و تاریخی بسیار عمیقی با یکدیگر داریم. پس چگونه می‌توانیم با ملت ایران هم‌صدا نباشیم و با آنها ابراز همدردی نکنیم؟ این حقیقتی است که به نفع همه است که از شدت تنش‌ها در منطقه بکاهیم. این تنش‌ها نه به منطقه و نه به عراق کمک نمی‌کنند.
وی در پاسخ به سوال دیگری خاطرنشان کرد: عراق بخشی از این منطقه است و روابط ما با ایران واقعا مهم است. ما روابط بسیار مهمی با ترکیه داریم. روابط ما با ملت عرب نیز بسیار مهم است. این جغرافیای سیاسی ما است و می‌تواند نه فقط به سود عراق بلکه به سود کل منطقه باشد. ما می‌گوییم در گذشته عراق عرصه‌ای برای رویارویی سیاسی منطقه‌ای بوده است اما الان ما می‌خواهیم که عراق عرصه‌ای برای توافق‌های منطقه‌ای باشد. برای همین عراق نباید جایی برای هرگونه عمل خصمانه علیه هیچ کدام از کشورهای همسایه‌اش باشد. قانون اساسی ما چنین اجازه‌ای به ما نمی‌دهد و منافع ما هم چنین اجازه‌ای به ما نخواهد داد. روابط ما با کشورهای همسایه می تواند به کاهش تنش ها در منطقه کمک کنند. همچنین روابط ما با آمریکا و اروپا هم برای ما مهم است.
صالح ادامه داد: اینکه در اینجا برای شما می‌گویم در همه جا گفته‌ام: «ما نمی خواهیم عراق عرصه ای برای رویارویی و عملی خصمانه علیه هیچ کدام از کشورهای منطقه و همسایه ما باشد.» ما وارد هیچ محوری علیه هیچ کشور دیگری نمی شویم. مثلا می خواهیم ارتباط های ریلی ما با ایران برقرار شود و این شبکه به ترکیه و کشورهای خلیج فارس امتداد یابد. این برای عراق و ایران و کل منطقه مفید است. ما به دنبال ایجاد مناطق آزاد تجاری و صنعتی مشترک با اردن، ایران، کویت و ترکیه هستیم. ما می‌خواهیم عراق به جای اینکه گذرگاهی برای رویارویی و درگیری کشورهای منطقه باشد گذرگاه اقتصادی و تجاری مشترک باشد. کسانی هستند که می گویند موقعیت جغرافیایی عراق برای رسیدن به چنین هدفی سخت است، بله سخت است اما فرصت های بسیاری هم وجود دارد. روابط استثنایی عراق با ایران و طبیعت رابطه عراق با کشورهای منطقه، عربی و ترکیه همه اینها می‌توانند عاملی برای تسهیل امور در منطقه باشند.
رئیس‌جمهور عراق اضافه کرد: عراق نیاز به بازسازی و فرصت های شغلی برای جوانان بیکار این کشور دارد. ایران هم نیاز به فرصت های اقتصادی و تجاری برای جوانان ایرانی دارد. این مشترکات ما است که باید بر آن تمرکز کنیم. عراق نقشی مهم در این موضوع دارد بنابراین باید بگویم که منطقه به راه حل های منطقه ای نیاز دارد. عراق باید محور این راه حل ها باشد. منطقه به یک منظومه اقتصادی، سیاسی و امنیتی جدید نیازمند است. چنین منظومه ای بدون ایران به وجود نخواهد آمد. جایگاه ترکیه و کشورهای منطقه نیز در این معادله بسیار مهم است. جایگاه مرکزی عراق ایجاب می‌کند در قلب این محور باشد. یقینا منظومه بسیار باثباتی در منطقه به وجود نخواهد آمد اگر ایران جزئی از آن نباشد.
وی در پاسخ به این سوال که چه ابزارهایی برای اجرایی کردن این منظومه در اختیار دارید تصریح کرد: اولا و اساسا باید بگویم این نقش جدیدی که عراق در حال ایفای آن است بسیار مهم است؛ ارزیابی ما این است که منطقه به یک منظومه کامل اقتصادی نیاز دارد. ما درباره خطوط ریلی، مناطق مشترک صنعتی و مناطق آزاد تجاری و رفع موانع تجاری میان کشورها صحبت می کنیم. مشترکات منطقه به طور کلی در مبارزه با تروریسم، نه فقط تروریسم و به طور کلی افراطیون و این فکر انحرافی، مسائل مشترکی است که می توانیم براساس آنها به توافق برسیم. این درگیری های بیهوده در یمن و سوریه رو به پایان است. به همین دلیل ما باید به منافع مشترک ملت‌هایمان برای رفع معضل بیکاری و منافع مشترک اقتصادی و دیگر منافع ملت‌هایمان توجه کنیم. این مسائل منافع مشترکی برای همه ملت های منطقه است. جزئیات سیاسی قابل بحث و مناقشه است و تمام می شود اما آنچه که باقی می ماند همین منافع کلان اقتصادی و ملی است. من فکر می‌کنم همه کشورهای منطقه به هر دلیلی و به هر شکلی همگی بر این نکته اتفاق نظر دارند که عراق نقشی محوری در این مرحله ایفا می‌کند. حقیقت این است که روابط استثنایی ما با ایران اهمیت بسزایی به نقش عراق در منطقه می دهد. این نقش حکیمانه و متوازنی که عراق در منطقه ایفا می کند می‌تواند برای منطقه بسیار موثر باشد.
در ادامه این نشست خبرگزاری فارس پرسید، «گفتید نمی‌خواهید عراق محلی برای درگیری‌های منطقه‌ای باشد در حالی که کشورهای دیگر چنین تمایلی ندارند و می‌خواهند عراق، ایران و سوریه درگیر تنش باشند. اخیرا ما شاهد عبور تروریست‌هایی از مرزهای شمال غربی به داخل عراق بودیم که بعضا حمایت نیروهای خارجی را هم پشت سر خود دارند. خیلی از نیروهای خارجی تمایل به استقرار این نیروها بخصوص در مناطق صحرایی دارند. موضع دولت عراق چیست؟»
و سوال دیگر این که «دلار آمریکا برای ایران تحریم است و ایران امکان معامله دلاری ندارد. به عراق پیشنهادی متفاوتی ارائه شده از جمله اینکه عراق دلار خریدهای ایران را پرداخت کند. در سفر روحانی به این راهکارها می پردازید؟»
رئیس‌جمهور عراق در پاسخ گفت: باید این نکته را دریابیم که دستورالعمل های متفاوتی در منطقه وجود دارد. وظیفه ما در عراق این است که استقلال خود را حفظ کنیم و حافظ امنیت ملی خود باشیم و اجازه ندهیم که تروریست ها به اراضی ما بازگردند. همکاری بسیار خوبی میان عراق و سوریه برای تامین امنیت مرزها وجود دارد. ما با کشورهای تاثیرگذار منطقه از جمله ایران همکاری نزدیک داریم تا مشکلات موجود در سوریه پایان یابد. هرگونه تهدید امنیتی ایران برای ما غیرقابل قبول است. امنیت عراق و ایران مشترک است و قابل سازش نیست. منطقه باید هوشیار باشد که بازی با برگه تروریسم بسیار خطرناک است و انگشتان کسانی که با این آتش بازی می‌کنند را می‌سوزاند.
وی خاطرنشان کرد: درباره تحریم ها باید بگویم که دستگاه‌های مربوطه با دقت در این رابطه با هم همکاری دارند. هرآنچه که در توانمان باشد انجام می‌دهیم تا آزار کمتری متوجه مردم ایران شود و این حداقل چیزی است که ما می توانیم انجام بدهیم و به نفع منافع خود عمل کنیم. کمترین چیزی است که برای همسایه عزیزمان ایران می‌توانیم انجام بدهیم. ایران کشوری بود که در روزهای سخت در کنار ما ایستاد و ما باید در کنار آن در تمامی این روزهای سخت بایستیم.
خبرنگار دیگری سوال کرد: شما سفرهای متعددی به کشورهای منطقه از جمله سعودی داشتید. آیا پیام خاصی از سعودی به ایران داشتید؟ برهم صالح اظهار داشت: به این سوال پاسخ نمی‌دهم. اما در همه جا در ایران، اردن، عربستان، امارات و حتی در شرم‌الشیخ حرف ما یک کلام بود: همین حرفی که در اینجا من به شما به روشنی گفتم ما در همه جا می گوییم که بدون تردید روابط ما با ایران بسیار مهم است. همانطور که روابط ما با جهان عرب برای ایران و ترکیه مهم است با یک سیاست متوازن این روابط را مدیریت می کنیم و به کاهش تنش و راه حل سیاسی در سوریه کمک می کنیم. مشکل سوریه باید براساس خواست ملت سوریه حل شود. سوریه باید در مبارزه با تروریسم مشارکت داشته باشد و باید روابط اقتصادی حقیقی میان کشورهای منطقه به وجود آید. بار دیگر می گویم تصور کنید خط ریلی مشترک از ایران به عراق و کشورهای خلیج فارس، ترکیه و اردن وجود داشته باشد، ببینید این خط ریلی چه منافع اقتصادی می تواند ایجاد کند. ما باید برای رسیدن به این هدف تمام موانع را برداریم. الان دیگر زمان تحریم نیست، زمام تحرک، پیشرفت و حرکت رو به جلو است. شما اروپا را ببینید؛ شهروندان از کشوری به کشور دیگر بدون هیچ مانعی حرکت می کنند. در آنجا دیگر خبری از درگیری نظامی نیست اما ما همچنان در دنیای دیگری زندگی می کنیم. من در تمامی دیدارهایم از اروپا تا کشورهای منطقه ای همواره بر این نکته تاکید کرده ام نمی توان ثبات به منطقه آورد بدون آنکه یک منظومه اقتصادی، سیاسی و امنیتی به وجود آید که ایران جزئی از آن باشد و کشورهای ساحلی خلیج فارس هم باید با آن در تعامل باشند.
وی در خصوص جایگاه ریاست جمهوری در عراق نیز گفت: جایگاه رئیس جمهور در قانون اساسی عراق کاملا تعریف شده و گفته شده که رئیس جمهور با هماهنگی نخست وزیر می‌تواند سفرهای بین المللی انجام دهد.
صالح در پاسخ به این سوال که «سوریه جایگاه سیاسی خود را بازیافته است. آیا برنامه‌ای ندارید که به عنوان یکی از مقام های عراقی به سوریه سفر کنید؟» گفت: هرگونه کاری که از عراق خواسته شود تا برای حل مشکل سوریه کمک کند و به مشکلات و سختی‌های ملت سوریه پایان دهد مورد استقبال عراق قرار خواهد گرفت. فعلا برنامه ای برای سفر به سوریه نیست اما هماهنگی ها در سطح عالی میان حکومت سوریه و عراق در جریان است و هیات های عالی رتبه دو کشور دائما در حال رفت و آمد هستند. ما با ملت سوریه ابراز همدردی می کنیم. آنچه بر سوریه گذشت جنایتی وحشتناک بود. اتفاقی که گذشت بسیار خطرناک بود. وظیفه ما این است که به سوری‌ها کمک کنیم که سختی هایشان پایان یابد.
خبرنگار دیگری در خصوص اطلاع مقامات عراقی از مخفیگاه ابوبکر البغدادی، سرکرده تروریست‌های داعش سوال کرد و چنین پاسخ شنید: سازمان امنیت عراق فرماندهان داعش را به صورت مستمر زیر نظر دارد. جنگ نظامی با داعش به زودی به پایان می رسد اما خطر داعش همچنان باقی خواهد ماند. این مساله ایجاب می کند که تلاش های امنیتی و اطلاعاتی ادامه یابد.
خبرنگاری پرسید: «اخیرا شاهد عادی سازی رابطه برخی کشورهای عربی با اسرائیل هستیم و در نشست ورشو نیز نمونه هایی از این نشست و برخاست‌ها را شاهد بودیم. موضع عراق در این زمینه چیست ؟» در ادامه خبرنگاری دیگر، درباره سفر هیاتی از عراق به اسرائیل سوال و به این نکته اشاره کرد که اسرائیل ممنوعیت تجارت با عراق را برای نخستین بار لغو کرد است که برهم صالح در پاسخ گفت: این سوال قابل تایید نیست.اینکه اسرائیل همکاری‌های تجاری با عراق را آزاد اعلام کرد قابل توجه نیست.
وی افزود: ما از مبارزه ملت فلسطین حمایت می‌کنیم. قضیه فلسطین مساله محوری در خاورمیانه است. ممکن نیست منطقه بدون حل مساله فلسطین و بدون اینکه حقوق ملت فلسطین به رسمیت شناخته شود به ثبات برسد. چند روز پیش در همین جا من از آقای محمود عباس استقبال کردم و من این مساله را دوباره در دیدار با ایشان مورد تاکید قرار دادم که ما پشتیبان تصمیم ملت فلسطین هستیم و حقوق ملت فلسطین باید تامین شود و اگر چنین نشود و راه حلی برای مساله فلسطین یافت نشود منطقه دچار بحران‌های بسیار خطرناک خواهد شد.
رئیس‌جمهور عراق اضافه کرد: عراق به طور کامل به احقاق حقوق ملت فلسطین پایبند است و از مبارزه ملت فلسطین برای بازیابی حقوق مشروع شان حمایت می‌کند. این یک مساله اساسی است که همه در عراق بر آن اتفاق نظر دارند.
در ادامه نوبت به سوالی در خصوص لغو روادید بین ایران و عراق رسید. صالح در پاسخ گفت: ما تلاش‌هایی در این خصوص انجام داده ایم، روابط تاریخی دو کشور ایجاب می کند که ما به این هدف برسیم. در گذشته سفرها همیشه مشکل آفرین بودند. در طول 400 سال گذشته سفرها همیشه مسبب مشکلاتی میان ایران و عراق می شدند. از زمان صفویه تا عثمانی مشکلات بسیاری در پی سفر شهروندان به کشور دیگر به وجود می آمد اما برای نخستین بار در تاریخ معاصر است که سفرها به این شکل بدون کوچکترین مشکلی صورت می گیرند. زائران به عتبات مقدس می آیند و کمترین مشکلات به وجود می آید. مقام معظم رهبری در دیدار در تهران از این موضوع به نیکی یاد کردند و آن را واقعه ای زیبا توصیف کردند و گفتند که میلیون ها ایرانی به عتبات آمدند و با آسودگی به شهرهایشان بازگشتند. این مساله باید هر سال بهتر از سال قبل شود.
وی در خصوص سوال دیگری در همین موضوع افزود: الان بیش از تسهیل روادید، مساعدت در اختیار شهروندان ایرانی است و امیدوار هستیم به زودی به این هدف برسیم که روادید به طور کامل لغو شد. برخی مسائل قانونی است که باید انجام و موانع موجود رفع شود. براساس مذاکراتی که در حال انجام است تسهیلات ویژه‌ای برای ایرانی‌ها در نظر گرفته خواهد شد.
رئیس جمهور عراق در پایان و در خصوص سوالی درباره قرارداد 1975 الجزایر، بین ایران و عراق تصریح کرد: به نظر مهم‌ترین اتفاق راه اندازی کشتیرانی در شط العرب است. این منافع مشترک میان ایران و عراق است و بسیار اهمیت دارد. الان مذاکرات فنی میان دو طرف در جریان است و ان‌شاءالله موفقیت های بزرگی در رابطه دو کشور حاصل خواهد شد. به زودی رئیس جمهور روحانی به عراق سفر خواهد کرد و درباره این مساله به توافق‌های بزرگی دست پیدا خواهیم کرد.