العالم - درگوشی
شعر خواندن رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه، به شدت خشم ایرانی ها را برانگیخت و واکنش های گسترده داخلی در پی داشت که شاید بیانگربروز بحرانی دیپلماتیک در افق جمهوری اسلامی ایران و ترکیه باشد.
وزارت خارجه ایران، سفیر ترکیه را احضارکرد
وزارت خارجه ایران، سفیر ترکیه در تهران را فرا خواند و یادداشت اعتراضی به اظهارات مداخله جویانه و غیرقابل قبول اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در مسائل جمهوری اسلامی ایران به وی داد.
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز در اظهاراتی مطبوعاتی گفت:دریا اورس سفیر ترکیه در تهران در پاسخ به اظهارات مداخله جویانه و نامقبول رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در سفرش به باکو فراخوانده شد.
خطیب زاده افزود: سفیر ترکیه در تهران از سوی معاون وزیر امور خارجه و مدیر کل اداره اوراسیا احضار و یادداشت اعتراض شدیداللحنی به وی داد.
وی تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران خواهان توضیح فوری دولت ترکیه در این خصوص است و در این فراخوانی به سفیر ترکیه اطلاع داده شد دوران ادعاهای ارضی و امپراطوری‌های جنگ افروز و توسعه‌طلب سال‌هاست که سپری شده است.
او همچنین یاد آور شد که به سفیر ترکیه تاکید شد، جمهوری اسلامی ایران به هیچ کس اجازه مداخله در مورد تمامیت ارضی خود را نمی‌دهد و همان طور که تاریخ پرافتخارش گواه است، در خصوص امنیت ملی خود حتی ذره‌ای کوتاه نمی‌آید.
«به سفیر ترکیه گفته شد بنا کردن سیاست خارجی بر خیالات، خردمندانه نیست. بسیارند در ترکیه که تاریخ را نیک می‌دانند. لازم است پیش از خوانش شعرها، ریشه اصلی سرایش آن را به دولتمردان خود یادآوری کنند. آذربایجان غیور، پاره تن ایران عزیز، همواره دژ مستحکم وطن بوده است.».
کسی نمی تواند از آذربایجان عزیز سخن بگوید
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در توضیح اشعار خوانده شده اردوغان در صفحه خود در توییتر نوشت : به اردوغان نگفته بودند شعری که به غلط در باکو خواند مربوط به جدایی قهری مناطق شمالی ارس از سرزمین مادریشان ایران است!آیا او نفهمید که علیه حاکمیت جمهوری آذربایجان سخن گفته است؟ هیچکس نمی‌تواند در باره آذربایجان عزیز ما صحبت کند.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، روز پنج‌شنبه در سخنرانی خود در مراسم جشن پیروزی در جمهوری آذربایجان شعری درباره رود ارس خواند که به جدایی‌طلبی پان‌ترکیست‌ها اشاره دارد.
بین همسایگی و اهداف توسعه طلبانه تفاوت وجود دارد
حسین امیر عبداللهیان دستیار ویژه رئیس مجلس و مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی نیز در توضیحی در صفحه شخصی خود در پاسخ به قصیده اردوغان گفت :
اظهارات رجب طیب اردوغان موجب تعجب و حیرت است به نظر من رئیس جمهوری ترکیه نمی داند چه می گوید.جناب رئیس جمهور! فرق است بین همسایگی و چشمداشت کشورگشایی. لطفا یکبار تاریخ ایران و بویژه جمهوری اسلامی ایران را بدقت مرور کنید.
امامان جمعه آذربایجان واقع شمال غرب ایران نیز با انتقاد از اظهارات اردوغان بر ضرورت احترام به کشورهای همسایه و وحدت اراضی کشورها تاکید کردند همانگونه که ایران به وحدت اراضی همسایگانش احترام می گذارد. سید محمد علی آل هاشم امام جمعه تبریز نیز گفت :نباید فراموش کنیم جمهوری اسلامی ایران در کودتای ترکیه ، اولین کشوری بود که ان را محکوم کرد و در کنار ترکیه ایستاد.
از همه کشورهای اسلامی و همسایه می خواهیم با یکدیگر علیه دشمن اصلی یعنی امریکا و رژیم صهیونیستی متحد باشند.
پاسخ نمایندگان ولی فقیه در غرب کشور به اردوغان
نمایندگان آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی در استان‌های غربی کشور طی بیانیه‌ای، اظهارات رجب طیب اردوغان را محکوم کردند و از کشورهای همسایه و مسئولان خواسته‌اند از هرگونه رفتار و اظهاراتی که موجب تفرقه میان مردم شود، خودداری کنند. آنها همچنین شهروندان ترکیه، ایران و آذربایجان را به هوشیاری در برابر اقدامات فتنه‌برانگیز فراخواندند.
نمایندگان ولی‌فقیه در این بیانیه تأکید کرده‌اند: "در روزگاری که امت اسلامی به خاطر انواع عقب‌ماندگی‌های مفرط در موضوعات صنعتی، اقتصادی، تکنولوژی و ... در محاصره دشمنان کینه‌توز و انتقام‌جو قرار دارد ایجاد هرگونه تنش، اختلاف، بدبینی، تدابر و تنافر بین کشورها و ملت‌های اسلامی گناه نابخشودنی است."
این بیانیه با ابراز تاسف از اشعار اردوغان در جریان رژه پیروزی کشور آذربایجان در قره‌باغ که سیادت و وحدت اراضی ایران را هدف گرفته بود، افزود: " 200 سال است که ایرانیان ساکن در 17 ولایت قفقاز که توسط دولت شوروی از وطن مادری و وطن تاریخی جدا شده‌اند اشعار حسرت می‌سرایند و با اشعار حسرت زندگی می‌کنند، چقدر شایسته است محققین تاریخ کشور عزیزمان ایران، اشعار حسرت را جمع‌آوری و به رئیس‌جمهور ترکیه ارسال نمایند تا متوجه شود که تنظیم کنندگان خطابه چه خیانت بزرگی به او کرده و برای او مایه آبرو ریزی بزرگ درست کرده‌اند."
نمایندگان رهبر انقلاب اسلامی در استان‌های غربی ایران در ادامه این بیانیه، با اشاره به اینکه شهروندان ایرانی بعد از جدایی از خاک وطن مادریشان، ثابت کردند هر چه فراموش شود مادر و تعلق به اهل بیت فراموش نمی‌شود.
در پایان این بیانیه آمده است: "سخن آخر اینکه فن خطابه و اصول سیاست اقتضاء می‌کند که خطیب مطالبه خود را بعد از امکان سنجی دقیق بر زبان بیاورد تا وزن علمی، سیاسی و اجتماعی او تنزل نکند. همه باید بدانند که حسن همجواری و همکاری با همسایگان و بلکه با تمام ملت‌های مسلمان از اصول خطیرانقلاب اسلامی است و این موضوع همیشه مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است از این‌رو ما از تمام مسلمان‌ها مخصوصا در ایران، آذربایجان و ترکیه می‌خواهیم در شرایط حساس منطقه بسیار هوشیار باشند و ابزار توطئه‌های پیچیده اختلاف افکن دشمن قرار نگیرند وکریمه «هموا بما لم ینالوا» را محقق سازند."
گفت‌وگوی تلفنی اوغلو با ظریف
در تماس تلفنی جمعه‌شب "مولود چاوش اوغلو" وزیر خارجه ترکیه با "محمد جواد ظریف" وزیر امور خارجه کشورمان، طرف ترکیه‌ای ضمن تاکید بر روابط نزدیک و دوستانه میان ایران و ترکیه و سیاست قطعی حسن همجواری آنکارا، اطمینان داد که رئیس‌جمهور ترکیه به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی و سرزمینی ایران احترام کامل قائل است و نسبت به حساسیت‌های پیرامون شعر قرائت‌شده نیز مطلع نبوده و آن را صرفا در ارتباط لاچین و قره‌باغ می دانسته و به همین دلیل آن را در مراسم باکو خوانده است.
طبیعی ایست؛ این اقدام اردوغان احساسات 80 میلیون ایرانی را جریحه دار کرد، اما عذرخواهی نکردن او می توانست، همکاری های دو کشور که مبتنی بر منافع مشترک، اشتراکات دینی، همجواری و ... را نیز دچار چالش کند و البته دشمنان دو کشور را شاد کند؛ امری که به حمدالله به خیر گذشت.