العالم - اروپا
یک مقام ایرانی امروز پنجشنبه (۴ فروردین) گفته تهران پیوستن به نظام پیام‌رسان بانکی روسیه برای دور زدن تحریم‌های سوئیفت را بررسی می‌کند.
خبرگزاری روسی ریانووستی گزارش داد «سامانه پیام‌رسان مالی روسیه» (SPFS) برای مقابله با خطر قطع دسترسی بانک‌های روسیه‌ای به سامانه سوئیفت طراحی شده است. ایران اکنون در حال انجام رایزنی‌هایی برای پیوستن به SPFS است.
جمهوری اسلامی ایران سال ۲۰۱۲ از سامانه پیام‌رسان بانکی سوئیفت کنار گذاشته شد. کشورهای غربی به تازگی دسترسی شماری از بانک‌های روسیه‌ای را هم به این سامانه قطع کرده‌اند.
کاظم جلالی، سفیر ایران در مسکو در مصاحبه با خبرگزاری ریانووستی گفت: «ما در حال انجام تلاش‌هایی در این جهت (متصل کردن بانک‌های ایران به SPFS) در آینده هستیم.»
روسیه از روز ۵ اسفند (۲۴ فوریه) دستور حمله نظامی به اوکراین را صادر کرد. این تحول چند روز بعد از آن رخ داد که مسکو رسماً استقلال جمهوری‌های «دونتسک» و «لوهانسک» در شرق اوکراین را به رسمیت شناخت. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه هدف از عملیات نظامی کشورش را «غیرنظامی کردن اوکراین» و «نازی‌زدایی» از این کشور اعلام کرد.
روسیه همچنین اعلام کرده اوکراین به تعهداتش ذیل توافقات مینسک که در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ برای حل مناقشه‌های موجود میان جدایی‌خواهان و کی‌یف حاصل شده بود عمل نکرده است.
اوکراین ساعاتی بعد از حمله روسیه اعلام کرد تمامی ارتباطات دیپلماتیک با این کشور را قطع کرده است. کشورهای غربی در واکنش به اقدام نظامی روسیه تا کنون در چندین نوبت تحریم‌هایی را علیه اکثر نهادهای مالی، بخش انرژی و نخبگان سیاسی مسکو اعلام کرده و از جمله ارتباط چند بانک این کشور با سامانه پیام‌رسان بانکی سوئیفت را قطع کرده‌اند.
روسیه، با انجام برخی اقدامات متقابل در صدد پاسخ دادن به این تحریم‌ها برآمده است. به عنوان مثال، روز گذشته (چهارشنبه سوم فروردین) ولادیمیر پوتین اعلام کرد مسکو بابت فروش گاز به برخی از «کشورهای غیردوست»، ارز ملی کشورش، روبل را مطالبه خواهد کرد.
اما جنگ‌افروزی اقتصادی علیه روسیه اگرچه با استقبال هیجانی پاره‌ای سیاستمداران غربی روبرو شد از همان ابتدا در بازار «وال‌استریت» نگرانی‌های ویژه‌ای برانگیخته بود. پایگاه بلومبرگ حدود یک ماه پیش گزارش داده بود برخی از بانک‌های بزرگ وال‌استریت به دولت جو بایدن و نماینده‌های کنگره آمریکا درباره اعمال تحریم‌های شدید مالی علیه روسیه هشدار داده بودند.
بانکهایی مانند «جی‌پی مورگان» و «سیتی‌گروپ» منطق روشنی برای این نگرانی‌ها ابراز کرده‌اند. به گفته آنها اقدامی مانند اخراج روسیه از سوئیفت، مسکو را به چین نزدیک‌تر و مبادلات مالی دنیا را از زیر ذره‌بین غرب خارج می‌کند و علاوه بر آن می‌تواند به توسعه سامانه‌های جایگزین سوئیفت منجر می‌شود. چنین تحولاتی سلطه دلار در دنیا را تضعیف کرده و جایگاه آمریکا به عنوان تضمین‌کننده نظم فعلی تجارت جهانی را به خطر خواهد انداخت.
این نگرانی‌ها در ادامه هشدارهایی است که برخی از دانشمندان مسائل اقتصادی درباره استفاده کشورهای غربی از نظام مالی به عنوان ابزارهایی برای اعمال دیپلماسی زورمندانه علیه کشورهای مخالف مطرح کرده‌اند. به باور این دانشمندان، ایالات متحده آمریکا در حال حاضر به جای توسل به مولفه‌هایِ سنتیِ برتریِ امنیتی خود-شامل ائئلاف‌هایی مانند ناتو و نهادهای چندجانبه مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول- به استفاده از نظام مالی به عنوان سلاح‌هایی برای پیشبرد سیاست خارجی و امنیتی خود رو آورده و از تهدیدِ قطع دسترسی به بازارها و بانک‌های این کشور به عنوان اهرم فشار علیه کشورهای مخالف خود استفاده می‌کند.
فارس