العالم - ایران / سیاسی
کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه در گفتگو با العالم با اشاره به مذاکرات هستهای گفت: طرف روسی همیشه از مذاکرات و ابتکارات طرف ایرانی حمایت کرده است، البته غربیها در ماههای اخیر تلاش کردند به گونه ای وانمود کنند که اگر مذاکرات تا امروز به نتیجه نرسیده است بخشی از آن متوجه روسیه است.
وی افزود: اگر مذاکرات ما با طرف غربی نهایی شده بود و طرف روسی میگفت نه با این نتایج موافق نیستم در اینصورت می شد قضاوت کرد که طرف روس در این زمینه کارشکنی کرده است، اما موضوعات باقی ماندهای وجود دارد و هنوز طرف غربی نتوانسته آنها را برطرف کند.
جلالی خاطرنشان کرد: در کنفرانس خبری آقای پوتین هم مشاهده کردید که رئیس جمهور روسیه تاکید کرد که باید برجام به نتیجه برسد و تحریم ها علیه ایران لغو شود.
کاظم جلالی در گفتگوی تفصیلی با شبکه العالم به تشریح دستاوردهای نشست مشترک رؤسای جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه در تهران پرداخت.
این گفتگو ویژه پنجشنبه (30 تیر 1401) ساعت 22 از شبکه العالم پخش شده است که مشروح آن را می توانید در ادامه مشاهده کنید:
راه حل نظامی در سوریه جواب نمیدهد
العالم: لطفا درباره نشست سه کشور ایران، روسیه و ترکیه در تهران توضیح دهید.
جلالی: هفتمین نشست کشورهای ضامن روند آستانه در بهترین فرمت در تهران برگزار شد، این اجلاس باید زودتر برگزار می شد اما به دلیل بیماری کرونا به تعویق افتاده بود. جلسه دیروز با موفقیت برگزار و در موضوعات مختلف درباره سوریه بحث شد.
احترام به حاکمیت سوریه، عدم دخالت بیگانگان در امور داخلی این کشور، خروج نیروهای آمریکایی از شرق فرات از موضوعات مطرح شده در نشست دیروز بود.
طرفین بر این موضوع تاکید داشتند که راه حل نظامی در سوریه جواب نمیدهد و در حوزه های مختلف باید رایزنی و مذاکرات سیاسی انجام شود و جنگ راه حل بحران سوریه نیست.
طرفین از برگزاری جلسات کمیته قانون اساسی سوریه حمایت کردند تا به یک روند خوبی برای نگارش قانون اساسی جدید برسد.
در شرایط کنونی تقویت دولت سوریه و تلاش برای کاهش آلام مردم این کشور به دلیل مسائل اقتصادی و تحریم ها و مقابله با تروریست ها مورد تاکید قرار گرفت.
راه حل بحران سوریه مذاکره و رایزنی های سیاسی است
العالم: در خلال برنامه های نشست، سران سه کشور در بیانیه پایانی بر تکیه بر راهحلهای سیاسی برای بحرانهای مرزی بین ترکیه و سوریه تاکید کردند؛ آیا این به معنای دستیابی به ساز و کاری برای حل این بحرانها است؟
جلالی: هر سه کشور به این نتیجه رسیدند که راه حل بحران سوریه مذاکره و رایزنی های سیاسی است و رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار با اردوغان رئیس جمهور ترکیه تاکید کردند که حفظ تمامیت ارضی سوریه بسیار مهم است و هر گونه حمله نظامی در شمال سوریه قطعاً به ضرر ترکیه، سوریه و همه منطقه، و به نفع تروریستها خواهد بود.
به هر حال مردمی که در منطقه کردنشین زندگی می کنند تقصیری ندارند و هویت خود را حفظ می کنند و این تلقی که کردها تروریست هستند اشتباه است از همین رو راه حل اصلی سیاسی است امیدواریم این اشتباه رخ ندهد و داخل کشور سوریه عملیات نظامی صورت نپذیرد.
نشست جده و حضور بایدن در منطقه نمایشی بود
العالم: آیا هم زمانی نشست تهران و اندکی قبل نشست جده، تصادفی بوده است یا اینکه پیام هایی در بر دارد؟
جلالی: این موضوع تصادفی بود و رئیس جمهور در دیداری که در ترکمنستان با پوتین داشتند بر این تاریخ توافق کردند همچنین وزیر امور خارجه نیز تاریخ را در سفر به ترکیه با رئیس جمهور ترکیه به نوعی قطعی کردند.
نشست جده و حضور بایدن در منطقه نمایشی بود، آن ها در پروژه های خودشان در منطقه شکست خوردند و خواستند تنفسی به رژیم صهیونیستی بدهند و حاکمیت ها در منطقه را به سمت این رژیم تشویق کنند.
اجلاس تهران دستاوردهای بسیاری داشت و جلسات خوبی برگزار شد.
یکجانبهگرایی آمریکا نوعی دیکتاتوری در عرصه بینالملل است
العالم: چه موضوعات بین مسئولان ایرانی و مسئولان روس مطرح شد؟
جلالی: پیرامون مسائل مختلف بحث شد، یک بخش آن مربوط حوزه روابط بین المللی است که رویکرد ما با رویکرد روسیه در بحث بین الملل به هم بسیار نزدیک شده است به دلیل اینکه ما از گذشته با یکجانبه گرایی آمریکا مخالف بودهایم، و قائل بوده ایم که این یکجانبهگرایی نوعی دیکتاتوری در عرصه بینالملل است.
امروز از اینکه روسیه هم به این رویکرد نزدیک شده خوشحالیم و می بینیم که خود روسها به این جمع بندی رسیده اند.
در مقوله اوکراین روس ها بر این باورند که وعده آمریکا و غرب بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی مبنی بر اینکه از دیوار برلین جلوتر نخواهند آمد دروغ بوده است و همانطور که آقای پوتین گفت غرب پنج شوک برای ورود به شرق و آمدن به طرف روسیه و تضعیف روسیه نشان دادند و نشان دادند که روسیه قوی و مستقل را بر نمی تابند و به دنبال تضعیف روسیه هستند.
این اتفاق در گذشته برای جمهوری اسلامی ایران مقتدر و مستقل نیز تجربه شده است، دلیل تقابل غرب با جمهوری اسلامی ایران همین است چون آمریکا کشورهای دنیا را در مقابل خود به دو دسته تقسیم می کنند یا تابع و نوکر هستند و در غیر اینصورت در لیست دشمنان آمریکا قرار گرفتهاند. بجز این دو، در لیست آمریکا وجود ندارد.
امروز روس ها هم این را فهمیده اند پس ما از نظر رویکرد بین المللی به هم نزدیک هستیم، در رویکردهای منطقه ای هم در سالیان گذشته به هم نزدیک شدیم از جمله در بحث مبارزه با تروریسم و کار موفقی که جمهوری اسلامی ایران و روسیه در سوریه انجام دادند.
بخش سوم به همکاری هایمان در حوزه های دیگر برمی گردد حوزه امنیتی، حوزه نظامی، و بویژه حوزه اقتصادی و فرهنگی که بسیار اهمیت دارد.
به هر حال ما دو ملتی هستیم که همسایهایم، دو کشور مهم هستیم، حتما سطح تبادلات اقتصادیمان باید افزایش پیدا کند.
روسیه کشوری است که چند صد میلیون دلار واردات دارد مثلا در سال 2021 میزان واردات روسیه 297 میلیارد دلار بود تا قبل از جنگ اوکراین 58 درصد تجارت روس ها با اروپا، 20 درصد با چین و 22 درصد بقیه تجارت با کشورهای مستقل مشترکالمنافع (سی. آی. اس)، ما و دیگر کشورها می شد.
بخش زیادی از آن 58 درصد با تحریم ها آسیب جدی میبیند در نتیجه فرصت بسیار خوبی است برای اینکه دو کشور بتوانند به همدیگر نزدیک شوند مهمتر از همه این ها این است که دولت جدید ما در جمهوری اسلامی ایران و دولت آقای پوتین هر دو اراده شان برای گسترش روابط به هم گره خورده است که فرصت طلایی بین ما و روسیه ایجاد می کند تا بتوانیم روابطمان را در حوزه اقتصادی گسترش بدهیم.
در این بخش برنامه های مشخصی را معین کرده ایم مثلا در بخش ترانزیت باید کارهایمان را به شکل جدی انجام بدهیم اخیراً هم اولین قطار از شرق اینچه برون با 39 واگن از مسیر ایران به طرف هند رفت، این یعنی یک تجربه موفق که ما باید کریدورها را تقویت و تکمیل کنیم.
در کریدور غربی ما رشت-آستارا حلقه مفقوده آن خط راه آهن است که باید تکمیل شود و مورد تاکید رئیس جمهور محترم ما و جناب آقای پوتین بود که حتی در حضور مقام معظم رهبری این بحث مطرح شد که بتوانیم آن خط را سریعتر تکمیل کنیم، در حوزه دریانوردی هم ناوگان دریایی و بنادر مان را باید تقویت کنیم.
زیرساخت دوم زیرساخت پولی و بانکی است که در این بخش هم جناب آقای صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی سفری را به روسیه داشتند آنجا گفتگوهای بسیار خوبی انجام شد که زیرساخت ها در حال فراهم شدن است و هر دو کشور به توافقات بسیار خوبی دست یافتهاند هم در بخش پیمان پولی هم در بخش استفاده از سوئیفتهای بین دو کشور و هم در بخش استفاده از ارزهای محلی، هم در بخش این که ما بتوانیم روبل را در داخل کشور داشته باشیم و از منابع مالی خودمان در سایر کشورها استفاده کنیم.
زیرساخت بعدی بحث لجستیک است که در حال فعالیت هستیم و زیرساخت بعدی بحث گمرک است که در سفر رئیس کل گمرک ما به روسیه در حال رسیدن به تفاهم های ویژه بین سه کشور ایران، روسیه و آذربایجان هستیم که بتوانیم مسیر بردن کالاها را تسریع کنیم، این ها اهم مباحثی بود که به صورت دوجانبه انجام شد.
ائتلاف ایران و روسیه و چین برای غرب بسیار دردناک است
العالم: در چارچوب همکاری ها بین ایران و روسیه آمریکایی ها اعلام کردند که روسیه قصد دارد از ایران پهپاد بخرد و پس از آن سخنگوی پنتاگون اعلام کرد که هیئت روسی دو بار به این منظور از ایران دیدار کرده است، آیا این را تایید می کنید؟
جلالی: اینها بحث هایی است که می شود و تایید یا رد نمی شود به هر حال ما دو کشوری هستیم که با هم تعامل داریم در حوزه های مختلف با هم کار می کنیم شاید حوزه هایی هم وجود داشته باشد که نخواهیم کسی بداند این حق هر کشوری است که در این خصوص همکاری داشته باشد لذا ما و روس ها در حوزه های مختلف داریم با همدیگر همکاری می کنیم و کار می کنیم و فکر می کنیم این حوزه ها مربوط به مسائل دوجانبه است و اجازه هم نمی دهیم که کس دیگری در مسیر تعامل دوجانبه ما رخنه ایجاد کند.
البته غربیها و آمریکاییها خیلی تلاش می کنند که تحلیل غلطی در روابط ایران و روسیه ارائه دهند که اتفاقاً اشتباه است به دلیل اینکه شعار اولی این انقلاب، استقلال و آزادی بود و اتفاقاً واژه اولی که مردم به کار بردند واژه استقلال بود.
43 سال هم برای این استقلال هزینه دادیم، ما در مقابل هر قدرتی و هر کشوری از استقلال خودمان صیانت می کنیم و از آن کوتاه هم نمی آییم اما ارتباطات خودمان را حفظ می کنیم و روابط خودمان را داریم ما درک می کنیم که غربی ها امروز به چه دلیل این مسائل را مطرح می کنند، امروز غرب دوران ضعف خود را تجربه می کند پیری و فرتوتی در غرب کاملا مشهود است؛ قدرت های جدید در حال شکل گیری هستند قدرت اقتصادی جدیدی مثل چین شکل گرفته که در حال پشت سرگذاشتن آمریکایی هاست در کنار آن روسیه به عنوان کشور قدرتمند حضور دارد، جمهوری اسلامی ایران هم کشور کاملا قدرتمندی است که قدرت خودش را نشان داده است.
طبعا ائتلاف ایران و روسیه و چین برای غرب بسیار دردناک است که با خبرهای اساساً غلط ذهنها را متوجه بعضی از موضوعاتی بکنند که به جمهوری اسلامی ایران نمی چسبد.
آمریکاییها چند دهه در منطقه ما حضور دارند و شکست خوردند
العالم: جو بایدن در دیدار از منطقه گفت واشنگتن اجازه نمی دهد که ایران، روسیه و چین جای خالی آمریکا را در منطقه پر کنند، آیا تحرک ایران، روسیه و چین می تواند نمونه جدیدی را ارائه دهد؟
جلالی: اینکه بایدن گفته است که منطقه را ترک نمی کنیم و اجازه نمی دهیم که جای ما را چین، روسیه و ایران بگیرند، نشان می دهد که او شکست خورده است، آمریکاییها چند دهه در منطقه ما حضور دارند و شکست خوردند، مثلا 20 سال آزادانه در افغانستان حضور داشتند، بعد گفتند ما اینجا میخواهیم دولت سازی کنیم، اما چه اتفاقی در افغانستان افتاد، این کشور را در چه وضعیتی رها کردند؟!
در عراق حضور پیدا کردند، چه کردند؟! مردم عراق را گرفتار و تروریست ها را وارد این کشور کردند؟ آمریکا چه وضعیتی را در سوریه و یمن به وجود آورد؟ آمریکایی در هر جایی حضور داشتند، پشت سرشان یا تروریست ها وارد شدند یا مشکلات بسیار زیادی را برای مردم به وجود آوردند، بله آمریکا می تواند منطقه را ترک نکند، اما باید بداند که حضورشان با [واکنش] ملتها مواجه می شود.
آمریکا در سیاست خارجی خود دچار تناقض است، از یک سو میگوید دموکراسی پدیده بسیار خوبی است، از طرف دیگر دیکتاتورترین حکومتها را حمایت می کند، از یک سو میگوید حقوق بشر خوب است اما از سوی دیگر از ضد حقوقبشرترین حکومتها حمایت میکند و با آنها قرارداد میبندد و کمک نظامی میکند.
اما اینکه ما با چین و روسیه دارای ارتباط هستیم را پنهان نمی کنیم، بله ما با چین و روسیه بر اساس استقلال، قدرت، جایگاه و نقش ایران کار می کنیم.
توسعه اقتصادی روابط را پایدار می کند
العالم: برخی می گویند نزدیکی روسیه به ایران به سبب جنگ اوکراین است و چه بسا پس از پایان جنگ این نزدیکی از بین برود، دیدگاه شما چیست؟
جلالی: ما نمی توانیم قضاوت پیشینی بکنیم، در سیاست همیشه باید از فرصت های به وجود آمده نهایت استفاده را کرد، به هر حال اکنون فرصتی پیش آمده و می توان از آن استفاده کرد.
اساس سیاست این است که اگر ما روابط اقتصادیمان را مستحکم کنیم، طبعاً میتوان روابط پایدارتر بماند، معمولا روابط سیاسی با یک لبخند ژکوند به وجود می آید و با یک عطسه هم از بین می روند؛ اتفاقاً از جمله جاهایی که ما دچار ضعف هستیم این است که با روسیه روابط اقتصادی و فرهنگی قوی نداریم، اکنون فرصتی است که روابطمان را توسعه دهیم، برای نمونه کریدور شمال به جنوب را توسعه دهیم.
کریدور شمال جنوب یعنی کالا از شرق آسیا بیایید از مسیر ایران، آذربایجان و روسیه، یا از مسیر ایران، ترکمنستان، قزاقستان و روسیه برود به سمت اروپا؛ این کریدور به حلقه ارتباط بین کشورها تبدیل می شود و امنیت را هم در داخل منطقه افزایش می دهد، ما باید در این موقعیت طلایی که به وجود آمده است کارهای استراتژیکی در کشور و منطقه و در بحث روابط با روسیه انجام دهیم تا این روابط بتواند از ثبات برخوردار باشد.
روابط ایران و روسیه بر نظم جهانی و منطقه تاثیر گذار است
العالم: در دیدار رئیس جمهور روسیه از تهران درباره پرونده هسته ای ایران هم بحث و بررسی شد، چه موضوعاتی در گفتگوهای مسئولان ایرانی و مسئولان روس مطرح شد؟
جلالی: در کنفرانس خبری آقای پوتین هم مشاهده کردید که رئیس جمهور روسیه تاکید کرد که باید برجام به نتیجه برسد و تحریم ها علیه ایران لغو شود، طبعا در گفتگوهایی که با طرف روسی هست آنها همیشه از مذاکرات و ابتکارات طرف ایرانی حمایت کردند، البته غربیها در ماههای اخیر تلاش کردند به گونه ای وانمود کنند که اگر مذاکرات تا امروز به نتیجه نرسیده است بخشی از آن متوجه روسیه است.
اگر مذاکرات ما با طرف غربی نهایی شده بود و طرف روسی میگفت نه با این نتایج موافق نیستم در اینصورت می شد قضاوت کرد که طرف روس در این زمینه کارشکنی کرده است، اما شما می دانید که موضوعات باقی ماندهای وجود دارد و هنوز طرف غربی نتوانسته آنها را برطرف کند.
در یک بازهای آمدند این موضوع را غلیظ مطرح کردند که روسها اساساً نمیخواهند برجام به نتیجه برسد، ما چنین برداشتی نداریم، آقای امیرعبداللهیان در همان بازه زمانی به مسکو رفتند و مذاکرات مفصلی با آقای لاوروف داشتند و آقای لاوروف صراحتاً در مذاکرات و نشست خبری مطرح کردند که در برجام حضور فعال داشتهاند و از ابتکارات طرف ایرانی حمایت کردند و برجام را بهترین راه برای طی کردن این مسیر دانستند.
ما بر این باوریم که نظام رسانهای غربی قوی است و به سرعت مطالب را منتقل و [با حقیقت] جایگزین میکند و به تعبیر آقای پوتین دیکتاتوری رسانه ای که آنها ایجاد کردند به دیکتاتوری دروغ تبدیل شده است.
آنها نمی خواهند روابط ایران با همسایه شمالی شکل بگیرد، شکلگیری این روابط میتواند در آینده نظم منطقهای و جهانی تاثیرگذار باشد.
تنها 8 هزار ایرانی در روسیه حضور دارند
العالم: به نظر شما در شرایط کنونی اصلی ترین مسائلی که روابط ایران و روسیه را تهدید می کند، چیست؟
جلالی: روابط ما در ابعاد اقتصادی و فرهنگی نیاز به تقویت دارد، اکنون اراده دو دولت بر گسترش روابط است، درگذشته اینگونه نبود و این مساله از سوی هر دو کشور از جمله روسیه وجود داشت و روس ها خیلی هم انگیزه گسترش روابط اقتصادی با ایران را نداشتند.
وضعیت تعاملات در بنادر، گذرگاه ها و جاده های مرزی میان دو کشور در گذشته بیانگر محدود بودن روابط اقتصادی دو کشور است.
اما اکنون در چند ماه اخیر شاهد این هستیم که دو طرف دارند به این سمت حرکت می کنند که جادهها، گذرگاه های مرزی و ناوگان دریایی را گسترش دهند، که این تغییر رویکرد به تازگی اتفاق افتاده و قبلا اینگونه نبود. اکنون اصلیترین مساله ما این است که روابط انسانی میان دو کشور خیلی گسترده نیست.
گفته می شود که حدود یک و نیم میلیون ایرانی در آمریکا حضور دارند و یا در اروپا حدود 5 میلیون ایرانی حضور دارند که شناخت ما نسبت به این حوزه قابل قبول است، ولی در باره یک جایی مثل روسیه که وقتی از تهران سوار هواپیما می شوید 3 ساعت و نیم دیگر آنجا خواهید بود، در حالی که در ذهن ها تصورات اینگونه است که روسیه یک جای دور دستی است به خاطر این که روابط انسانی بین دو کشور آن طور که باید، برقرار نشده است.
در یک سرزمینی مانند روسیه که 17 میلیون و 300 هزار کیلومتر مربع است، تنها 8 هزار ایرانی حضور دارند، از این 8 هزار نفر هم 60 درصد از آنها دانشجو هستند. پس ما جمعیتی از ایرانیان در داخل روسیه نداریم لذا تحولات و مسائل روسیه را به خوبی نمیشناسیم. تا می گوییم روسیه، ذهنیت به سمت دوران تزاری یا دوران کمونیستی می رود و به دوران نوین روسیه معطوف نمی شود.
ما شبکه های پرس تی وی به زبان انگلیسی داریم، العالم به زبان عربی، شبکه اسپانیولی داریم، اما یک کانال یا حتی یک برنامه کوچک تلویزیونی به زبان روسی نداریم که بتوانیم ایران را به روسیه معرفی کنیم و آنها کشورمان را بشناسند و متقابلاً آنها هم همین گونه است، حضورشان در ایران بسیار کم رنگ است و از سوی دیگر آنها هم شبکه و برنامههای فارسی زبان ندارند که بتوانند ایران را بشناسند و به لحاظ گسترش زبان هم نسبت به همدیگر بیگانه هستیم.
لذا شناخت متقابل بین دو ملت خیلی وجود ندارد و این مساله از مقوله های تهدیدی است که نسبت به روابط دو کشور وجود دارد و ما باید بتوانیم این مساله را حل کنیم و به نوعی روابط فرهنگی، زبانی و رفت و آمدهای توریستی را گسترش بدهیم که این مسائل می تواند برای آینده روابط بسیار موثر باشد.
نیازهای اساسی روسیه را می توانیم تامین کنیم
العالم: در زمینه گسترش روابط اقتصادی و تجاری، بفرمایید که چه نقاط قوت و وجه مشترکی در این زمینه ها بین تهران و مسکو وجود دارد؟
جلالی: فرصت های بسیار خوبی اکنون برای گسترش روابط اقتصادی بین تجار دو کشور وجود دارد، تجار ایرانی خیلی روسیه را خوب نمی شناسند. اکنون 297 میلیارد دلار واردات روسیه است که اگر ما یک درصد از این مقدار را سهم خودمان قرار دهیم می شود حدود 3 میلیارد دلار و بخواهیم فقط دو درصد از این بازار را در اختیار بگیریم، می شود حدود 6 میلیارد دلار در حالی که اکنون سهم ما از بازار روسیه تنها حدود یک میلیارد دلار است.
واردات روسیه در حوزه هایی مانند مصالح ساختمانی از جمله سنگ، سرامیک، شیرآلات و از جمله لوازم بهداشتی ساختمانی است.
روس ها این کالاها را تا پیش از این از اروپا وارد می کردند که اکنون راه بسته شده و شدیدا به این کالاها نیاز مبرم دارند که تجار ایرانی باید بتوانند به سرعت سهم خودشان را از این بازار کسب کنند.
در کنار این مساله، نیاز بازار روسیه به لباس مطرح است که چیزی سالیانه حدود 7 میلیارد و 900 میلیون دلار لباس وارد می کردند که اکنون راه ها بسته شده است. طبعا ما اینقدر تولید لباس و امکان صادرات این مقدار را نداریم ولی می توانیم یک میزانی از این بازار را سهم خودمان قرار دهیم.
در کنار این مساله، آبزیان است که روس ها شدیدا نیاز به میگو و ماهی دارند. در بخش لبنیات، خشکبار، تره بار، کیف و کفش و چرم هم همین طور که در بخش کیف و کفش و چرم حدود 4 و نیم میلیارد دلار واردات آنهاست، ما در ایران این توانمندی را داریم که در خیلی از حوزه های دیگر علاوه بر آنچه که گفته شد، نیاز بازار روسیه را تامین کنیم.
در سیاست های اقتصاد مقاومتی که مقام معظم رهبری تایید فرمودند، در آنجا ما عبارتی داریم که می گوید "اقتصاد ایران باید به سمت اقتصاد درونزای برونگرا برود" یعنی در داخل زایش داشته باشد و بتواند تولیدات فاخر و خوب داشته باشد و همچنین بتواند به خارج صادر کند و برونگرا باشد. اکنون با توجه به گشوده شدن بازار روسیه به روی ما، می توانیم گام های خوبی را در این زمینه برداریم.
العالم: با توجه به اراده دو کشور در توسعه روابط سیاسی، آیا این مساله در گسترش روابط تجاری و اقتصادی میان ایران و روسیه نیز تاثیرگذار خواهد بود؟
جلالی: من فکر میکنم که این مساله ای بسیار مهم است و ما به عنوان سفارت جمهوری اسلامی ایران در روسیه، تلاش حداکثری خود را روی حوزه اقتصاد گذاشتهایم و فکر می کنیم که این یک فرصت بسیار خوبی است که باید از این فرصت، البته نه فقط برای نفع اقتصادی، بلکه برای رسیدن به یک روابط متوازن و پایدار بین دو کشور مهم ایران و روسیه در منطقه استفاده کنیم.