العالم ـ آسیا
ارتش آزادیبخش خلق چین اعلام کرده که ناو فوجیان، نخستین ناو هواپیمابر این کشور که به پرتابگر الکترومغناطیسی مجهز است، با موفقیت پرواز و فرود هواپیماها را در جریان آزمایش دریایی پشت سر گذاشته است.
ارتش چین در حساب رسمی خود در شبکه اجتماعی ویبو که مشابه پلتفرم ایکس است تصاویری منتشر کرده که در آن سه نوع هواپیما شامل جنگنده جی-۱۵ت، جنگنده پنهانکار جی-۳۵ و هواپیمای هشدار زودهنگام کیجی-۶۰۰ نخستین پروازهای آزمایشی خود با کمک پرتابگر الکترومغناطیسی و فرود کنترلشده را بر عرشه فوجیان انجام دادند.
اقدام معناداری که برخی تحلیلگران از آن به عنوان تلاش چین برای تغییر موازنه با آمریکا قلمداد کرده اند.
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا یکشنبه (30 شهریور ماه 1404) در پیامی در پلتفرم تروث سوشال از قصد خود برای بازپسگیری پایگاه بگرام خبر داد و به افغانستان در این باره هشدار داد.
ترامپ در این پیام خود در شبکه اجتماعی «تروث سوشال» (Truth Social) نوشت: اگر افغانستان پایگاه هوایی بگرام را به سازندگان آن یعنی آمریکا بازنگرداند، اتفاقهای بدی رخ خواهد داد.
اما چرا ترامپ به دنبال بازپس گیری پایگاه هوایی بگرام است؟
اگر چه درخواست ترامپ با مخالفت طالبان مواجه شده است، اما دلایلی وجود دارد که واشنگتن بار دیگر به دنبال حضور در بگرام است.
موقعیت بگرام که حدود ۸۰۰ کیلومتر با مرز چین فاصله دارد، در دوران رقابت آمریکا و چین ارزش راهبردی بزرگی دارد. ترامپ بارها گفته است که بگرام تنها «یک ساعت با تأسیسات هستهای و موشکی چین در شینجیانگ» فاصله دارد. با فعالسازی دوباره بگرام، آمریکا یک پایگاه پیشرو برای نمایش قدرت در آسیای مرکزی و رصد فعالیتهای نظامی چین به دست خواهد آورد. تحلیلگران میگویند اهمیت این پایگاه پس از خروج آمریکا افزایش یافته، زیرا از نظر جغرافیایی در برابر چین موقعیتی ویژه دارد.
فراتر از امنیت، منافع اقتصادی و ژئوپلیتیک نیز از موضوعاتی است که ترامپ را به فکر بازگشت به بگرام کشانده است. افغانستان بر روی ذخایر عظیم و دستنخورده معدنی نشسته است و منابع آگاه میگویند تیم ترامپ بگرام را بهعنوان دروازهای برای دسترسی به عناصر نادر خاکی و فرصتهای معدنی در افغانستان میبیند.
کنترل بگرام همچنین میتواند پایگاهی تازه برای آمریکا در آسیای مرکزی ایجاد کند و نفوذ واشنگتن را در منطقهای که اکنون تحت سلطه تعاملات روسیه و چین با کابل است، تقویت کند. در عمل، بازگشت به بگرام میتواند دوباره افغانستان را به نقطهای بحرانی در رقابتهای جهانی بدل کند.
از سوی دیگر از نظر نظامی، بگرام در افغانستان حایز اهمیت استراتژیک است. این پایگاه با دو باند طولانی بتنی توانایی پذیرش بمبافکنها و هواپیماهای باری سنگین را دارد. در جریان حضور واشنگتن در افغانستان، بگرام مرکز فرماندهی بود و در اوج خود میزبان دهها هزار سرباز و پیمانکار و مأموریتهای هوایی در سراسر کشور بود. بازپسگیری چنین پایگاهی میتواند تواناییهای آمریکا برای هرگونه بحران احتمالی در آسیای جنوبی یا خاورمیانه را بهطور چشمگیری افزایش دهد.
پس از واکنش منفی افغانستان به ترامپ «بیل راجیو» پژوهشگر ارشد و سردبیر «لانگ وار ژورنال» وابسته به اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسیها در گفت وگو با فاکسنیوز خاطرنشان کرد که طالبان هرگز بازگشت آمریکا را نمیپذیرد و اگر هم به فرض محال آمریکا بتواند طالبان را متقاعد کند، چین به شدت واکنش نشان خواهد داد.
راجیو با بیان اینکه که چین و روسیه منافع راهبردی در جلوگیری از بازگشت آمریکا به افغانستان دارند، خاطرنشان کرد: خروج آمریکا، راه را برای نفوذ اقتصادی و سیاسی پکن از طریق «ابتکار کمربند و جاده» باز کرد و چین حالا با قراردادهای معدنی و تجاری جایگاهی کلیدی نزد طالبان دارد.
انتقال ناوگان سوخترسان آمریکا به قطر
آمریکا پس از درخواست بازگشت به بگرام حالا در گامی دیگر مبادرت به انتقال دست کم ۱۲ هواپیمای سوخترسان کیسی-۱۳۵ ارتش به پایگاه العدید قطر کرده است اقدامی که رسانه ها از آن به عنوان "نمایش توان لجستیکی" و "ارسال پیام سیاسی" به متحدان منطقهای و از سوی دیگر به مخالفان خود یاد کرده اند.
دادههای رهگیری پروازی از تحرکات غیر معمول و انتقال دست کم ۱۲ هواپیمای سوخترسان استراتژیک کیسی-۱۳۵ به پایگاه العدید قطر در روزهای اخیر حکایت دارد. این تحرکات گسترده که ابتدا مسیر پایگاه میلدنهال بریتانیا را در پیش گرفته بود، به دلیل شرایط جوی به پرستویک تغییر مسیر داد و در نهایت مقصد نهایی خود در خلیج فارس را پیدا کرد.
تحرکاتی که برخی رسانه ها از آن به عنوان قمار ترامپ در منطقه با کارت ایران نیز یاد کرده اند. با این مضمون که با این اقدام می خواهد به متحدان منطقهای خود پیام دهد که "واشینگتن قصد دارد ضامن امنیت آنها باقی بماند" و از سوی دیگر به تهران که هم بگوید "گزینه نظامی همچنان روی میز است" و احتمالا چشم داشتی هم به رقبای جهانی خود که در شورای امنیت درقضیه اسنپ بک پشت سر ایران قرار گرفتند.
پایگاه العدید در قطر که میزبان بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در خاورمیانه است، نقش حیاتی در پشتیبانی از عملیاتهای هوایی منطقه ایفا میکند. استقرار ناوگان سوخترسان در این پایگاه، توانایی آمریکا برای انجام عملیاتهای هوایی گسترده و بلندمدت را به طور چشمگیری افزایش میدهد.
پرواز جنگنده های پنهانکار چین/ احتمال تغییر موازنه پکن با واشنگتن
پس از تحرکات پی درپی نظامی این روزهای آمریکا در منطقه، حالا ارتش آزادیبخش خلق چین اعلام کرده است که ناو فوجیان، نخستین ناو هواپیمابر این کشور که به پرتابگر الکترومغناطیسی مجهز است، پرواز و فرود هواپیماها را برروی آن در جریان آزمایش دریایی با موفقیت انجام داده است.
ژانگ شیاوگانگ، سخنگوی وزارت دفاع چین، در پاسخ به پرسش رسانهها درباره زمان الحاق رسمی این ناو به نیروی دریایی چین اعلام کرد که آن که روز چندان دور نیست.
در همین زمنه روزنامهٔ گلوبال تایمز در گزارشی به نقل از «ژانگ جونشه»، کارشناس نظامی، نوشت که ناو هواپیمابر فوجیان هماکنون به توان عملیاتی اولیه دست یافته است» و بیانگر «تسلط کامل چین و کاربرد پیشرفته سامانههای پیچیده پرواز هواپیما مانند پرتابگرهای الکترومغناطیسی» است.
وی گفت که با پرتاب موفق این هواپیماها، «مجموعه پنجگانه» توانمندیهای ناوهای هواپیمابر چین - شامل کنترل هوا و دریا، حمله به اهداف زمینی، شناسایی، هشدار زودهنگام و جنگ الکترونیک، و جنگ ضد زیردریایی - اکنون «عملا کامل و عملیاتی» شده است.
تلویزیون ملی چین نیز اعلام کرد که پکن به «نخستین کشور جهان» بدل شده که جنگنده پنهانکار جی-۳۵ را با پرتابگر الکترومغناطیسی از ناو هواپیمابر به پرواز درآورده است.
گلوبال تایمز نیز به نقل از جین یینان از دانشگاه دفاع ملی نوشت در حالی که ناو هواپیمابر آمریکایی یواساس جرالد فورد از سال ۲۰۱۳ به پرتابگر الکترومغناطیسی مجهز است، هنوز نتوانسته جنگنده پنهانکار اف-۳۵ را به پرواز درآورد. این به معنای آن است که بخش توسعه ناوهای هواپیمابر چین به مرحله رهبری فناورانه رسیده و از دیگران پیشی گرفته است.
تلویزیون دولتی چین نیز در گزارشی بر نقش کیجی-۶۰۰، نخستین هواپیمای هشدار زودهنگام چین برای ناوهای هواپیمابر، تاکید کرد و آن را «چشمها و مغز هوایی» یک آرایش ناوی خواند که توان شناسایی دوربرد، هشدار زودهنگام و فرماندهی و کنترل را به طرز چشمگیری تقویت میکند و «قابلیتهای تهاجمی و دفاعی ناوهای چین در آبهای دوردست» را افزایش میدهد.
همچنین اعلام شده است که ناو فوجیان در آینده میتواند به انواع پهپادهای تهاجمی و پشتیبانی نیز مجهز شود.
چین پیش از این نیز در روز 3 سپتامبر (12 شهریور) با برگزاری مراسم رژه نظامی به مناسبت هشتادمین سالگرد پیروزی در جنگ جهانی دوم، نسل جدیدی از سلاح ها را در تمامی حوزه های جنگی، از سلاح های سبک تا تجهیزات هسته ای، رونمایی کرد.
این سامانه ها، شامل تفنگ های تهاجمی پیشرفته، جنگنده های رادارگریز و موشک های فراصوت بود که نشان دهنده تلاش سریع پکن برای ایجاد یک ارتش مدرن و شبکه محور است.
چین برای نخستین بار از قدرت"سهگانه هستهای" خود رونمایی کرد
چین در مراسم رژه نیروهای مسلح این کشور در میدان "تیانآنمن" پکن، برای نخستین بار از قدرت استراتژیک زمینی، دریایی و هوایی خود بهعنوان "سهگانه هستهای" رونمایی کرد.
بنا بر تائید خبرگزاری رسمی چین"شینهووا"؛ این نخستین بار بود که پکن همزمان توانمندیهای هستهای خود در سه حوزه زمینی، دریایی و هوایی را در قالب یک رژه نظامی با رو نمائی از موشکهای چینگلی-۱ پرتابشونده از هوا، موشکهای بالستیک قارهپیمای جولانگ-۳، شلیکشونده از زیردریاییها، و همچنین موشکهای قارهپیمای دونگفنگ-۶۱ و دونگفنگ-۳۱ مستقر روی زمین را بهطور همزمان به نمایش گذاشت.
در این مراسم، علاوه بر موشکهای بالستیک قارهپیما با فناوریهای پیشرفته، سامانههای موشکی متحرک نیز به نمایش گذاشته شد که قابلیت بالایی در جابهجایی سریع و افزایش قدرت مانور نیروهای هستهای چین ایجاد میکنند.
چین تنها چند هفته پس از رژه نظامی ملی به مناسبت هشتادمین سالگرد پیروزی در جنگ جهانی دوم، در قالب «نمایشگاه هوایی چانگچون ۲۰۲۵» از جنگنده رادارگریز «J-20» به طور علنی برای بازدید عموم مردم و علاقمندان رونمایی کرد که ناظران آن را گامی برای نمایش قدرت نیروی هوایی چین و اعلام برخورداری از نسل های پیشرفته جنگنده دانستند.
گنجاندن فناوریهای پیشرفتهای مانند جنگنده رادارگریز J-20، پهپادهای پرسرعت و هواپیماهای جنگ الکترونیک در یک نمایشگاه و رویداد عمومی، این پیام را به جامعه بینالمللی میفرستد که قدرت هوایی چین به مرحله پیشرفتهای رسیده است.