العالم - فلسطین اشغالی
چهارمین فصل کاری کنست (پارلمان) رژیم صهیونیستی پس از پایان تعطیلات تابستانی و با وجود چالشهای فراوان امروز شروع به کار میکند. این فصل که قرار است چهارمین دوره کنست بیست و پنجم باشد، در حالی برگزار میشود که ممکن است آخرین دوره برگزاری جلسه رسمی برای ائتلاف شکننده «بنیامین نتانیاهو»، نخستوزیر رژیم صهیونیستی باشد که به رغم اختلافات و بحرانهای جدی از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲) همچنان کجدار و مریز به مسیر خود ادامه داده است.
سه سال است که نتانیاهو به هر قیمتی از فروپاشی ائتلاف حاکم جلوگیری کرده و با ترفندهای مختلف آن را همچنان پابرجا نگه داشته است. موضوعی که به دیدگاه کارشناسان عامل اصلی طولانی شدن جنگ ویرانگر غزه و کشتار بیش از ۶۷ هزار فلسطینی است. در عمل نخستوزیر اسرائیل برای جلوگیری از فروپاشی ائتلاف و بقای سیاسی خود مانع از پایان جنگ شده بود.
برای نتانیاهو، آتشبس با مخاطرات شخصی همراه بود. او به عنوان نخستوزیر، رهبری یک ائتلافشکننده را برعهده دارد و به حمایت وزرای افراطی کایبنه وابسته است. این وزرای راستگرا و افراطی به دنبال جنگی طولانی بودند که در نهایت امکان اشغال غزه و بازسازی شهرکهای یهودینشین در این باریکه را برای رژیم صهیونیستی فراهم کند.
با این حال، نخستوزیر رژیم صهیونیستی تحت فشار رئیس جمهور آمریکا بدون دستیابی به اهداف راهبردی خود مجبور شد به جنگ پایان دهد و آتشبس شکنندهای در غزه برقرار شد.
هر چند که نتانیاهو تلاش میکند همچنان به تلاش خود برای حفظ ائتلاف ادامه میدهد؛ اما تحلیلگران سیاسی میگویند: پس از پایان جنگ، چالشها و موانع بسیاری وجود خواد داشت که نتانیاهو در جلسات آینده کنست با آنها روبرو خواهد بود و ممکن است این چالشها ائتلاف را به بن بست برسانند و راهی جز انحلال کنست و برگزاری انتخابات زودهنگام وجود نداشته باشد.
چالشهای روبروی نتانیاهو، وی را بیش از پیش با مشکلات سیاست داخلی مواجهه کرده و این بار تلاش میکند با آغاز جریان عادیسازی رابطه رژیم صهیونیستی با برخی کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی و الجزایر برگ برندهای برای انتخابات آتی داشته باشد.
برخی از چالشهای نتانیاهو به این شرح است:
۱ ـ پیشنویس قانون معافیت از سربازی؛ یکی از چالش اصلی نتانیاهو در کنست پیشنویس قانون است، ارتدکسهای افراطی (حریدیها) خواستار معافیت کامل دانشجویان دینی هستند، اما در مقابل بخش بزرگی از صهیونیستها خواستار برابری همه در خدمت نظامی هستند. افزون بر این، ارتش نیز به شدت به نیروی انسانی بهویژه نیروی عملیاتی نیاز دارد.
نتانیاهو در این میان، با بنبست مواجه شده است و سعی میکند برای جلوگیری از فروپاشی ائتلاف راهی پیدا کند. وی به حریدیها قول داده بود این پیشنویس قانون معافیت حریدیها از سربازی، در آغاز دوره نخستوزیری وی تصویب شود ولی با توجه به کمبود جدی نیروی نظامی در ارتش و اعتراض اعضای میانهروی کنست، تصویب آن به تعویق افتاد که هنوز هم تهدیدآمیز است.
در واکنش به تعویق تصویب قانون یادشده، حزب مذهبی «شاص» و حزب «یهودیت متحد توراتی» سه ماه پیش از ائتلاف کابینه خارج شدند و در عمل تنها یک ائتلاف اسمی و بسیار شکننده برای نتانیاهو باقی است که نشان بحران وجودی برای ائتلاف است. هر لحظه امکان دارد اعضای ائتلاف نتانیاهو کمتر از ۶۱ نماینده شده و اکثریت مطلق را از دست بدهد.
با این حال، حزب شاص به صورت تلویحی اعلام کرده که مایل به بازگشت به ائتلاف است، اما تنها در صورتی که ائتلاف به یک راهحل رضایتبخش در مورد مسئله خدمت سربازی دست یابد؛ اما اعضای حزب «یهودیت توراتی متحد» این معضل را پیچیدهتر از آن می دانند که در این دوره از کنست، امکان حل آن وجود داشته باشد. تحریم جلسات رأیگیری و عدم حضور در آن، از سوی این دو حزب حریدی ادامه دارد؛ اما مشخص نیست تا چه مدت و با چه شدتی پیش خواهد رفت. آنها تأکید کردهاند که نمیخواهند بدون یک قانون واقعی با محوریت معافیت سربازی حامیان خود، به ائتلاف بازگردند.
۲ ـ چالش بعدی نتانیاهو وزرای تندروی کابینه اوست؛ «بتصلئل اسموتریچ»، وزیر دارایی و «ایتامار بن گویر»، وزیر امنیت داخلی، آنها هنگام آزادی زندانیان فلسطینی و توافق برای پایان جنگ، بار دیگر ائتلاف را تهدید به فروپاشی کردهاند. بنابراین از سرگیری جنگ در جبهههای مختلف، یا نقض توافقهای آتشبس جنگ علیه لبنان و غزه از سوی رژیم صهیونیستی بر تمایل آنها برای ماندن تأثیر خواهد گذاشت و در این شرایط حمایت خود از نتانیاهو را افزایش میدهند. از سوی دیگر، تحولات در قالب توافقهای بیشتر با کشورهای منطقه و عادیسازی روابط با کشورهای بزرگ عربی میتواند بر موقعیت نتانیاهو تأثیر بگذارد تا از این فرصت برای پیشبرد انتخابات به نفع خود استفاده کند. به بیان دیگر نتانیاهو با گسترش آتشافروزی برخی منافع خود را از دست میدهد و با دست کشیدن از حمله و تجاوز به کشورهای منطقه، برخی منافع دیگر وی در خطر خواهد افتاد.
۳ ـ در میانه جنگ بر سر پیشنویس قانون و تهدید اعضای ائتلاف، نتانیاهو با «مسائل پارلمانی» زیادی نیز درگیر خواهد بود. «اشلومو کرعی»، وزیر ارتباطات رژیم صهیونیستی و «یاریو لوین»، وزیر دادگستری این رژیم به ترتیب علیه رسانهها و سیستم قضایی، نهادهای تحت امر خود را در جهت منافع نتانیاهو محدود کردهاند. کرعی با ایجاد محدودیت برای رسانهها و لوین با افزایش قدرت کابینه و نخستوزیر مقابل ساختار قضایی، به دنبال افزایش قدرت نتانیاهو هستند؛ اما این موضوع اعتراضات گستردهای را در میان صهیونیستها به دنبال داشته است.
۴. از دیگر سو نتانیاهو مسائل حزبی و ائتلافی نیز شده است و رابطه او دوستان خود، دچار چالش شده است. برخی احزاب برای تشکیل کمیته بررسی دولتی پیرامون شکست هفت اکتبر، او را تحت فشار گذاشته اند، همچنین ساختار قضایی رژیم صهیونیستی نیز بارها خواستار تشکیل کمیته بررسی شده است و در رابطه با تشکیل نشدن آن از نخستوزیر رژیم صهیونیستی، توضیحات خواسته است.
همچنین برخی از اعضای حزب لیکود به دنبال جایگزینی ریاست این حزب از طریق انتخابات درون حزبی و مقدماتی هستند، هرچند به نظر نمیآید موفق شوند؛ اما این امر نشان دهنده اعتراضات متعدد به نتانیاهو درون حزب لیکود است.
در همین حال، وزارتخانههای مهمی مانند بهداشت، رفاه و امور داخلی ماههاست که وزیر تماموقت ندارند؛ علت این امر ناتوانی نخست وزیر در مدیریت ائتلاف و اخذ رای اعتماد از آنان است، این موضوع بیش از پیش برای نتانیاهو حاشیهساز شده است.
۵ ـ بودجه دولتی ۲۰۲۶؛ چالش دیگر که آن را میتوان پیچیده ترین چالش روبروی نتانیاهو دانست، مسأله بودجه سال ۲۰۲۶ رژیم صهیونیستی است. روی کاغذ، کابینه باید آن را تا پایان سال ۲۰۲۵ تصویب کند؛ اما کسی به آن اهمیتی نمیدهد زیرا کنست به هر حال تا اکتبر ۲۰۲۶ منحل خواهد شد و احتمال تحقق این امر پیش از موعد نیز دور از انتظار نیست. برخی تحلیلگران زمان انتخابات آتی را در سه ماهه اول یا نیمه اول سال ۲۰۲۶، پیشبینی می کنند. تصویب نشدن بودجه، تداوم حیات دوره بیست و پنجم کنست را با چالش مواجه میکند و حتی ممکن است منجر به فروپاشی کابینه و انتخابات زودهنگام شود.
در شرایط پس از پایان جنگ غزه، اختصاص بودجه واقعی مستلزم افزایش تورم، کاهش شدید سهمیه وزارتخانهها و افزایش مشکلات اقتصادی است که به محبوبیت نتانیاهو آسیب میرساند. بنابراین احتمال تصویب بودجه نزدیک به صفر است. وقتی نتانیاهو میتواند به سادگی با یک بودجه مستمر و تداوم بودجه مانند سال ۲۰۲۵، وارد سال جدید شود، حاضر نیست چنین ریسکی را بپذیرد. در نتیجه نیازی به تصمیمات سخت ندارد و دست او را برای مانورهای سیاسی دیگر باز میگذارد.
اما رژیم صهیونیستی با عدم تصویب بودجه باید بهای دیگری پرداخت کند. بدون تصویب بودجه، هیچگونه اصلاحات اقتصادی وجود ندارد. هزینههای زندگی به شدت بالا رفته در حالی که هیچ سرمایه گذاری در زیرساخت ها انجام نخواهد شد. اقدامات اقتصادی درگیر رکود خواهند شد و اسرائیلیها همچنان با تورم دست و پنجه نرم خواهند کرد؛ اما به نظر میرسد نتانیاهو بقای سیاسی را بر پذیرش مسئولیت ترجیح خواهد داد.
از سوی دیگر، حزب لیکود متقاعد شده است که رفتن به پای صندوق رأی در این برهه زمانی که حمایت یک دولت راستگرای آمریکایی را با خود دارد، فرصت کمیابی به نظر میرسد که نباید از دست برود. نتانیاهو نیز زمان انتخابات مقدماتی ریاست لیکود را در ماه نوامبر سال جاری تعیین کرده است و اعضای کنست نیز در حال آماده شدن برای انتخابات مقدماتی احزاب خود هستند. در چنین شرایطی، کل ساختار سیاسی در مسیر انتخابات است و در عمل، تصویب بودجه از دیدگاه اعضای ائتلاف هیچ فایدهای ندارد.
درست است که فرصتهایی در پیش روی نتانیاهو برای پیروزی در انتخابات آتی وجود دارد و ممکن است او پیش از انتخابات کشورهای عضو توافقنامه ابراهیم را گسترش دهد، اعمال حاکمیت بر کرانه باختری را به طور یکجانبه اعلام کند و از پیشنویس قوانین احزاب راست افراطی که سالها خواهان تصویب آن هستند، حمایت کند؛ اما این سؤال پیش میآید آیا نتانیاهو به صورت جدی قصد دارد از این فرصتها استفاده کند، یا فقط از آنها به عنوان پوششی برای خرید زمان و حفظ ائتلاف استفاده خواهد کرد؟
این در حالی است که فضای کنست، رنگ و بوی انتخابات گرفته است و همه آن را حس میکنند. نتانیاهو در حال بررسی گزینههای مختلف است، اپوزیسیون در حال سازماندهی ساختار خود است و احزاب کوچک و مستقل نیز خود را برای کارزار سیاسی بعدی آماده میکنند. اما سوال این است که چه زمانی این اتفاق خواهد افتاد!؟
نتانیاهو ممکن است سعی کند از دستاوردهای ظاهری نظامی اخیر جنگ غزه و آزادی اسرا بهرهبرداری کند و به سرعت وارد کازار انتخابات شود. از سوی دیگر، شاید سعی کند چند ماه دیگر انتخابات را به تعویق بیندازد، قوانین مهم را تکمیل کند و موقعیت سیاسی خود را تقویت نماید. در هر صورت، او با انتخاب هر گزینهای با چالشهای پیچیدهای مواجه است.
اما باید دانست که نتانیاهو، استاد حفظ بقای سیاسی است و ممکن است با ایجاد حرکت های پیشبینی نشده، شگفتانه دیگری در فلسطین اشغالی ایجاد کند؛ سوال این است که آیا ترفندهای سیاسی او دوباره جواب میدهد یا این مرتبه با نتیجه قدرت طلبی های خود روبرو خواهد شد.