العالم - عراق
صحنه انتخابات در عراق با رقابتی گسترده و مشارکتی فعال همراه شده است. الکندی در گفتوگویی با شبکه العالم، در برنامه «از عراق»، درباره مراحل نهایی رقابتهای انتخاباتی و وضعیت کنونی این صحنه، بهویژه در بغداد، وضعیت حاضر را دلگرمکننده توصیف کرد.
وی تأکید کرد که تعداد زیاد نامزدها نشاندهنده علاقه مردم به حضور در عرصه سیاسی از طریق قوه مقننه و نامزدی برای پارلمان است. علاوه بر این، این امر بیانگر اصل بنیادی قانون اساسی به عنوان مبنای قدرت مردم محسوب میشود. اقدام یک فرد با احساس توانایی و شایستگی برای حضور در این رقابتها، بازتابی مثبت از شور سیاسی در جامعه است.
اشاره به بالا بودن تراکم نامزدها و نزدیک شدن زمان برگزاری جشن انتخاباتی نیز از دیگر نکات مطرحشده توسط الکندی بود. وی توضیح داد که تعداد زیاد احزاب، بلوکها و ائتلافهای حاضر ممکن است تصویری از تعدد و تنوع سیاسی بدهد؛ البته شاید برخی این حجم را بیش از حد تلقی کنند. بااینحال، این وضعیت نمایانگر میزان قابلتوجه توجه به فرآیندهای انتخاباتی در عراق است. اکنون تنها چند روز به برگزاری ششمین جشن انتخاباتی باقی مانده و فعالیتها با سرعت بیشتری در حال پیگیری هستند.
الکندی همچنین اشاره کرد که رشد چشمگیر تبلیغات انتخاباتی در قالب تابلوهای تبلیغاتی بزرگ و فراوان از ویژگیهای بارز این دوره است و شاید بتوان آن را یکی از مهمترین و بزرگترین دورههای انتخاباتی پس از سال ۲۰۰۳ دانست.
تعدد لیستهای انتخاباتی نمادی از تنوع و دموکراسی عراق است؛ جلوهای که بار دیگر انعکاسی از پویایی سیاسی مردم این کشور را به نمایش گذاشته است. تعداد زیاد احزاب، نامزدها، لیستها و ائتلافها در انتخابات عراق بازتابی از دموکراسی واقعی است که این کشور تجربه میکند. الکندی بر این باور است که این تنوع سیاسی نشاندهنده علاقه مردم عراق به موضوعات سیاسی و گفتوگوهای مرتبط با آن است. هر فردی که در شهرهای مختلف عراق حرکت کند، شاهد خواهد بود که بحثهای سیاسی بخش جداییناپذیر زندگی مردم شده است.
الکندی معتقد است که امروز در عراق، هرجا که باشید، فضای عمومی تحت تأثیر گفتوگوهای انتخاباتی قرار دارد. البته این بدان معنا نیست که همه مردم لزوماً موافق یکدیگر هستند، بلکه انتخاباتی بودن شرایط حاضر را آشکار میسازد. در خیابانهای بغداد تصاویر نامزدها به وضوح دیده میشود و در مکانهایی چون کافهها یا رستورانها، یا حتی سفر با ماشین، بحثهایی پیرامون موضوع انتخابات جریان دارد. این نشاندهنده حضور فعال انتخابات در زندگی روزمره مردم است. وی تأکید کرد که گرچه بسیاری از افراد نظرات متفاوت دارند – چه موافق و چه مخالف – اما محتوای اصلی گفتگوها حول محور انتخابات میگردد و این نشاندهنده اهمیت رویداد قریبالوقوع برای جامعه عراق است.
هدف اصلی از این گفتوگوها و توجه عمومی، ایجاد مشارکتی آگاهانه، فعال و گسترده در انتخابات است؛ موضوعی که مرجعیت نیز به آن توصیه کرده است. مرجعیت از همان آغاز، به حمایت از فرایند سیاسی پرداخته و به عنوان راهنما نقش مهمی ایفا کرده است.
در رابطه با سکوت مرجعیت طی این دوره و دورههای قبلی، الکندی توضیح داد که این سکوت نشانه عدم حمایت مستقیم از هیچ نامزدی نیست، بلکه دعوت به مشارکتی هدفمند میباشد. مرجعیت همواره مردم را به حضور گسترده برای انتخاب بهترین گزینه برای آینده کشور خود فراخوانده و تأکید بر انتخاب آگاهانه داشته است. این راهنمایی مرجعیت نه بر شخص یا حزب خاصی متمرکز است، بلکه بر اصول کلی مشارکت و تصمیمگیری خردمندانه پایهگذاری شده است.
تغییر از طریق انتخابات
الکندی تأکید کرد که مرجعیت و نزدیکان آن همیشه بر اهمیت مشارکت در انتخابات بهعنوان راه اساسی برای تغییر مثبت و قدردانی از عملکرد خوب تأکید دارند. بنابراین، به کسانی که به آنها اعتماد ندارید رأی ندهید و وظیفه انتخاباتی خود را نسبت به کسانی که باور دارید انجام دهید. انتخابات در عراق، گرچه اجباری نیست، یک وظیفه ملی و انسانی محسوب میشود و حضور در آن برای تقویت دموکراسی، انتقال مسالمتآمیز قدرت و انتخاب افراد شایسته ضروری است. این حقی است که باید اعمال شود تا عراقیها بتوانند بهترینها را برای کشور خود برگزینند.
الکندی افزود که مرجعیت آزادی انتخاب را برای مردم محفوظ دانسته و تأکید دارد که تصمیمگیری نهایی به رأیدهنده بازمیگردد. مشارکت عمومی ضروری است، اما انتخاب شخص یا گروه بستگی به آگاهی، اراده و گزینههای رأیدهنده دارد.
گستردگی و آزادی رقابتی
درخصوص وضعیت کنونی انتخابات، الکندی اظهار داشت که فضای رقابت در عراق باز و آزاد است. هیچ فشاری برای شرکت یا نوع انتخاب اعمال نمیشود و این حق هر شهروند است. تعداد زیادی از نامزدها با پیشینههای مختلف در صحنه حضور دارند که اغلب قبلاً شناخته شدهاند.
به گفته او، هر نامزد دستاوردها و سوابق خود را ارائه میدهد تا رأیدهندگان را متقاعد کند. از جمله، لیست نخستوزیر موسوم به «بازسازی و توسعه» با ارائه پروژهها و دستاوردهای خود وارد میدان شده و توانایی مدیریت امور را نشان داده است. الکندی تأکید کرد که این تنوع و شفافیت انتخاباتی نشاندهنده پیشرفت دموکراسی در کشور است.
بحث درباره دوره دوم و رهبری دولت
الکندی به این نکته اشاره کرده که حکومت نه بر اساس دستاوردهای اپوزیسیون، بلکه بر شواهد عملکرد خود قضاوت میشود. او معتقد است گروههای مخالف تاکنون کاری نکردهاند و این ادعا اکنون زیر سوال رفته است. بسیاری دوره دوم ریاست محمد شیاع السودانی را مثبت ارزیابی میکنند، چرا که او میتواند از فشار بلوکهای همپیمان رها شده و به تصمیمات جدی و عملی در ساختار دولت بپردازد.
در بحث تشکیل دولت جدید، اگر لیست «بازسازی و توسعه» آرای بالایی کسب کند، توانایی آن برای تأمین کرسیهای کافی یا نیاز به ائتلاف مطرح میشود. الکندی باور دارد که در نظام فعلی، ائتلافها و تفاهمها از نتایج انتخابات مهمترند. او با اشاره به سابقه گذشته، مانند شکست آقای مالکی در ۲۰۱۴ با وجود آرای بالا، تأکید کرد که رؤسای دولت تنها بر پایه اعداد به قدرت نرسیدهاند. به عنوان مثال، برخی مانند عبدالمهدی و کاظمی بدون شرکت در انتخابات منصوب شدند.
الکندی بیان کرد که تمام نخستوزیران تاکنون به شکلی تصادفی به قدرت رسیدهاند، به این معنا که انتخاب آنها بر اساس محاسبات دقیق یا نظام عددی نبوده است. ایاد علاوی توسط آمریکاییها منصوب شد، ابراهیم جعفری بر اساس نتایج انتخابات انتخاب شد، عادل عبدالمهدی اساساً در انتخابات شرکت نکرد، همانگونه که مصطفی الکاظمی و حیدر العبادی نیز چنین بودند و محمد السودانی تنها دو کرسی در پارلمان داشت.
او ادامه داد که نتایج انتخابات همیشه تعیینکننده نیستند، اما تعداد نمایندگان و وزن انتخاباتی در جریان کشمکشها و تشکیل ائتلافها نقش خواهد داشت. با این حال، این بار شرایط متفاوت است و برای اولین بار شاهد حضور فردی هستیم که نخستوزیر بوده و در کنار مشارکت در انتخابات برای حفظ سمت خود تلاش میکند. او پیش از ورود به انتخابات، ائتلافی قدرتمند با حدود ۵۴ نماینده تشکیل داده بود.
واشنگتن همچنان نقش محوری در بازیهای سیاسی عراق دارد.
در رابطه با مداخله آمریکا در انتصاب یکی از نخستوزیران سابق و تأثیر مستمر آن بر تعیین مناصب سیاسی در عراق، از جمله نخستوزیر، الکندی تأکید کرد که آمریکاییها هیچگاه به عراقیها اجازه انتخابی کاملاً مستقل ندادهاند. به گفته او، آمریکا نوعی دموکراسی تحریفشده را بر عراق تحمیل کرده است، جایی که نتایج دموکراسی واقعی به سرانجام نمیرسد. اگر دموکراسی واقعی اجرا میشد، قدرت در دست اکثریت قرار میگرفت؛ اما به جای آن، مدلی از «توافقگرایی» را ارائه دادهاند که تنها پوششی برای سیستم سهمیهبندی محسوب میشود.
او همچنین اظهار داشت که مداخلات آمریکا نه تنها آشکار است، بلکه با اعمال فشار مستقیم صورت میگیرد. آنها بر این باورند که تمامی طرفها باید مطابق میلشان نمایندگی شوند. این حضور و دخالت آمریکا در بسیاری از مواقع غیرقابل انکار بوده است. به عنوان نمونه، در انتخابات سال ۲۰۱۸، جلساتی در یکی از هتلهای بغداد برگزار شد که نماینده آمریکا در کنار بلوکهای سیاسی حضور داشت و در امور کلان و حتی جزئیات کوچک مداخله میکرد.
تحولات ۲۰۱۹: تبدیل از خیزش مردمی به پروژهای خارجی
الکندی یادآور شد که آمریکا پشت بسیاری از حوادث سال ۲۰۱۹ بود؛ رویدادی که از آن به عنوان یک فاجعه یاد میکند. وی افزود، این وقایع در واقع نوعی تحریک عمدی خیابانی بودند. متأسفانه حرکت اصیل و مردمی برای طرح مطالبات عراق، به ابزاری در جهت اجرای برنامههای سفارت آمریکا و چند سفارتخانه دیگر تبدیل شد و قربانی اصلی آن مردم عادی عراق بودند.
او به وجود شواهد متعدد برای مداخله آمریکا فراتر از انتخابات اشاره کرد و گفت که هدف آنها تضعیف عراقیها از نظر ارزشی، اجتماعی، حضوری و حفظ اتحاد است. به عنوان مثال، زمانی که اقداماتی برای جرمانگاری فحشا یا همجنسگرایی صورت میگیرد یا تصمیماتی علیه عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی اتخاذ میشود، سفیر آمریکا در پارلمان عراق باقی مانده و با فشار بر جناحهای سیاسی، تهدیدات آشکاری را مطرح میکند. این در حالی است که این قوانین کاملاً با ارزشهای اخلاقی مردم عراق سازگارند و هماهنگی مطلوبی با فرهنگ بومی دارند.
قانون حشد و عادیسازی: نبردی میان اراده و حاکمیت
این مقام اظهار داشت که قانون جرمانگاری عادیسازی روابط از اصول بنیادین ملت عراق به شمار میرود و دخالتها و فشارها برای جلوگیری از تصویب و رأیگیری قانون حشد الشعبی کاملاً مشهود بود.
تصمیم حاکمیتی خروج نیروهای خارجی: اقدامی معطلشده
الکندی تأکید کرد که دخالتهای آمریکا یا دیگر کشورها تنها با همراهی برخی طرفهای داخلی امکانپذیر شده است. او افزود که تصمیم مهم و تاریخی پارلمان عراق، یعنی خروج نیروهای خارجی، که یک تصمیم کاملاً حاکمیتی است و فارغ از تمایزات مذهبی شیعه یا سنی قرار دارد، هنوز به رأی گذاشته نشده است. وی خاطرنشان کرد کسانی که با عدم رأی خود به این تصمیم مانع شدند، همانهایی هستند که برای منافع شخصی خود با طرفهای آمریکایی هماهنگی دارند.
در پاسخ به پرسشی درباره نخستوزیری
الکندی، در پاسخ به اینکه آیا عراق پس از گذشت دو دهه از سقوط رژیم پیشین و برقراری دموکراسی همچنان تحت فشار کشورهای خارجی، بهویژه ایالات متحده آمریکا، در انتخاب نخستوزیر، رئیس پارلمان یا رئیسجمهور قرار دارد، گفت: این فشارها همچنان وجود دارد. او ادامه داد که آمریکاییها به دولت جاری به ریاست محمد شیاع السودانی از طرق مختلف فشار وارد میکنند؛ گاهی تهدید به تحریم و گاهی از طریق اجرای اقدامات عملی. به عنوان مثال، موضوعاتی مرتبط با سیستم سوئیفت و انتقال پول نمونههای مشخصی از این اقدامات هستند.
تحریمهای آمریکا و فشارهای اقتصادی
الکندی تأکید کرد که آمریکا تحریمهایی غیرقانونی و غیرانسانی علیه جمهوری اسلامی اعمال میکند. در این تحریمها، ذکر شده که هر کشوری که تحت تأثیر این فشارها قرار گیرد، حق برخورداری از استثنا را دارد. با روی کار آمدن ترامپ، شدت این تحریمها بیسابقه افزایش یافت و همچنین در صورت معامله یا لغو استثناها، عراق نیز مشمول محدودیتها شد. در نتیجه، این نوع اقدامات میتوانند بهعنوان شکلی از فشار مستقیم تلقی شوند. عراق دارای روابط مهمی با جمهوری اسلامی است؛ روابطی که شامل جنبههای کلیدی اقتصادی، انرژی و گاز میشود و اهمیت بسیاری دارد.
چارچوب هماهنگی: تاکتیک انتخاباتی یا تفرقه سیاسی؟
در خصوص چارچوب هماهنگی که بهصورت جداگانه وارد انتخابات شده، مباحثی پیرامون میزان اتحاد آن مطرح است. آیا شاهد معرفی نخستوزیری از سوی این چارچوب خواهیم بود یا ترکیب دیگری در راه است؟ همچنین، لیست «اعمار و توسعه» با قدرت ظاهر شد و احتمالاً توانسته کرسیهای قابلتوجهی در پارلمان کسب کند. این سوال مطرح میشود که آیا با تشکیل یک یا چند ائتلاف کوچک، چارچوبی جدید با نام و شکل متفاوت میتواند ایجاد شود و فردی مشخص برای پست نخستوزیری معرفی گردد؟
الکندی خاطرنشان کرد که رویکرد چارچوب هماهنگی شیعه در ورود به انتخابات از طریق چندین لیست مستقل، بیشتر جنبه یک تاکتیک انتخاباتی دارد و بر اساس الزامات مرحلهای و ضرورتهای رقابت انتخاباتی شکل گرفته است. چنین روندی پیش از این نیز در انتخابات شوراهای استانها وجود داشت؛ زمانی که اعلام شد پس از انتخابات، ائتلاف صورت خواهد گرفت. اکنون نیز همین موضع را اتخاذ کردهاند تا پس از نتایج انتخابات به سمت تشکیل ائتلاف پیش بروند.