العالم _ آسیا
شایان ذکر است که این بانک، به عنوان نخستین بانک توسعه چندجانبه جهانی که بهطور انحصاری توسط کشورهای در حال توسعه تأسیس شده، در طول این دهه منابع مالی را برای پروژههای کشورهای نیم کره جنوبی جهان در زمینههای انرژی پاک، زیرساختهای حملونقل، تأمین آب، حفاظت از محیطزیست و دیگر حوزهها بسیج کرده است.
یکی از ویژگیهای منحصر به فرد این بانک، تأمین مالی پروژههای کشورهای نیم کره جنوبی جهان با ارزهای ملی کشورهای مختلف است.
بانک توسعه نوین بریکس چه پروژههایی را تأمین مالی میکند؟
برخلاف بسیاری از نهادهای مالی دیگر، هدف اصلی بانک توسعه نوین (NDB) کسب سود برای سهامداران نیست، بلکه تقویت توسعه کشورهای نیم کره جنوبی جهان است.
ماموریت این بانک کاهش شکاف بین منابع مالی موجود و نیازهای اعضای مؤسس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) و دیگر کشورهای سرمایهگذار در NDB مانند : (الجزایر، بنگلادش، مصر، امارات متحده عربی و اوروگوئه) است ؛که عمدتاً تأمین مالی این بانک به سمت پروژههای زیرساختی و توسعه پایدار هدایت میشود.
حوزههای اصلی سرمایهگذاری بانک توسعه نوین بریکس:
- انرژی پاک و کارایی انرژی
- زیرساختهای حملونقل
- آب و فاضلاب
- زیرساختهای دیجیتال
- حفاظت از محیط زیست
- زیرساختهای اجتماعی
دستاوردهای بانک توسعه نوین بریکس
تا کنون، ارزش کل پروژههای تأیید شده توسط این بانک به ۳۹ میلیارد دلار آمریکا رسیده است.
این منابع مالی منجر به افزایش ظرفیت تولید انرژی پاک به میزان ۲۴۰۰ مگاوات،همچنین کاهش انتشار دیاکسید کربن به میزان ۱۴.۷ میلیون تن در سال، ساخت ۳۵ هزار واحد مسکونی، ۴۳ مدرسه، ۱۴۰۰ کیلومتر تونل و کانال، و ۴۰۴۰۰ کیلومتر جاده شده است.
بانک توسعه نوین تا کنون حدود ۱۲۰ پروژه زیرساختی را تأیید کرده است.
آمار منتشر شده در وبسایت این بانک نشان میدهد که تا سال ۲۰۲۲، بیشتر منابع مالی به زیرساختهای حملونقل و مقابله با پیامدهای همهگیری کووید-۱۹ اختصاص یافته است؛ که چین، هند و آفریقای جنوبی از جمله بزرگترین بهرهبرداران از این منابع بودهاند.
پروژههای کلیدی بانک توسعه نوین
- راهآهن سریعالسیر دلهی-غازیآباد-میروت:
راهحلی برای کنترل ترافیک و آلودگی هوا منطقه پایتخت ملی هند که به دلیل ترافیک سنگین و آلودگی هوا که ساکنانش در حال خفگی بودند.
کارشناسان تخمین میزنند که روزانه حدود ۶۹۰ هزار مسافر در مسیر دلهی-غازیآباد-میروت تردد میکنند که ۶۳ درصد آنها از خودروهای شخصی استفاده میکنند.
به دلیل ترافیک، سفر بین «دلهی و میروت » در ایالت «اوتار پرادش »ممکن است ۳ تا ۴ ساعت طول بکشد.
رشد سریع ترافیک، منطقه پایتخت هند را به یکی از آلودهترین مناطق جهان تبدیل کرده است.
در سال ۲۰۲۰، بانک توسعه نوین توافقنامهای به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار آمریکا برای ساخت یک کریدورریلی (سریعالسیر) منطقهای به طول ۸۲ کیلومتر بین دلهی-غازیآباد-میروت امضا کرد که ۶۲ کیلومتر از آن زیرزمین خواهد بود.
انتظار میرود قطارهای فوق سریع مدت زمان سفر از دلهی به میروت را به یک ساعت کاهش دهند. در اکتبر ۲۰۲۵، بخش اول این مسیر فوق سریع افتتاح شد که بهبود قابل توجهی در زیرساختها و وضعیت زیستمحیطی منطقه پایتخت هند ایجاد کرد.
2. احداث پایانه گاز طبیعی مایع در بندر نانگانگ، تیانجین چین:
بانک توسعه نوین در راستای برداشتن گامی به سوی تولید انرژی پاک در مارس ۲۰۲۱، پروژهای برای ساخت یک پایانه اصلی گاز طبیعی مایع در شمال چین را تأیید کرد.
این پایانه نقش مهمی در تأمین گاز طبیعی وارداتی از طریق دریا، از جمله از کشور روسیه، به بازار چین ایفا میکند.
کارشناسان این پروژه را از نظر زیستمحیطی بسیار مهم میدانند، زیرا استفاده چین از گاز طبیعی با افزایش استفاده از انرژی پاک و کاهش وابستگی به زغالسنگ همراه است.
تا سال ۲۰۱۹، مصرف گاز در پکن به یک سوم کل انرژی مصرفی این شهر رسید که نسبت به سال ۲۰۱۰ (۱۵ درصد) رشد قابل توجهی داشته است.
پایانه جدید گاز طبیعی مایع به حفظ و افزایش استفاده از گاز طبیعی کمک میکند و وضعیت زیستمحیطی را بهبود میبخشد.
3. افتتاخ خط شش مترو چینگدائو:
خط شش مترو چینگدائو در چین و رونمایی از اولین قطار مترو بدون راننده در چین یکی دیگر از پروژههای مهمی است که بانک توسعه نوین در آن سرمایهگذاری کرده، است.
این بانک حدود ۴۵۷.۷ میلیون دلار آمریکا برای اجرای این پروژه اختصاص داده است.
فاز اول این خط در آوریل ۲۰۲۴ افتتاح شد که این پروژه بلافاصله ازسوی( انجمن بینالمللی حفر تونل) برای «فناوری ساخت مترو سازگار با محیط زیست در شرایط زمینشناسی ساحلی پیچیده» مورد توجه و قدردانی قرار گرفت.
شایان ذکر است که طول فاز اول خط شش مترو چینگدائو در چین بیش از ۳۰ کیلومتر است و شامل ۲۱ ایستگاه مترو میشود.
این خط بزرگترین خط مترو در چین است که از سازههای پیشساخته استفاده میکند و اولین خط مترو بدون راننده در چینگدائو است.
مهمتر از همه، این خط برای حل مشکل ترافیک فزاینده طراحی شده است که مانعی جدی برای رشد و توسعه منطقه ساحلی غرب چینگدائو در استان شاندونگ بوده است.
یاد آورمی شود که سه منطقه اقتصادی پررونق در این بخش از چین فاقد حملونقل عمومی سازگار با محیط زیست بودند که منجر به ترافیک سنگین و خطرات زیستمحیطی ناشی از انتشار گازهای گلخانهای میشد.
بانک توسعه نوین حامی توسعه پایدار
پروژههای مترو، پایانه گاز طبیعی مایع در چین و کریدور ریلی حملونقل در هند نمونههای برجستهای از پروژههای زیرساختی هستند که بانک توسعه نوین در کشورهای در حال توسعه تأمین مالی میکند.
گفتنی است که همه این پروژهها همزمان چالشهای متعددی را مانند اقتصاد و محیط زیست بهبود میبخشند و مهمتر از همه، کیفیت زندگی میلیونها نفر را بهطور قابل توجهی ارتقا میدهند.
از سوی دیگر روحالله مدبر، کارشناس سیاسی ایران، در گفتوگو با شبکه تلویزیونی بریکس تاکید کرد : « یکی از مهمترین وظایف بانک توسعه نوین ، حل مشکلات کشورهای عضو و کمک به رشد اقتصادی و بهبود سطح زندگی مردم برای تضمین آیندهای بهتر است.»
وی تصریح کرد که « امروزه نقش این بانک به عنوان یک نهاد مالی تخصصی در زمینه توسعه اعضای خود اهمیت ویژهای پیدا کرده است.»
لازم به ذکر است که در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، بانک توسعه نوین ۱۰ پروژه به ارزش کل ۲.۰۶ میلیارد دلار آمریکا را تأیید کرد.
هند و برزیل بیشترین تعداد تامین مالی در پروژه ها را دریافت کردند،که پروژههای توسعه زیرساختهای حملونقل بیشترین سهم را در این میان داشتند و پس از آن، برنامههای بهبود تأمین آب در رتبه دوم قرار گرفتند.
پروژههای قابل توجه دیگر بانک توسعه نوین:
- پروژه «بیرامال فایننس» در هند برای تأمین مسکن مقرونبهصرفه از طریق وامهای کمبهره برای گروههای آسیبپذیر جامعه.
- پروژه «بارا» در برزیل برای توسعه سیستم فاضلاب و تأمین آب آشامیدنی.
نرخ تأیید بالای پروژهها
نرخ تأیید پروژههای بانک توسعه نوین ۶۲.۵ درصد است که نشاندهنده کارایی و توجیه اقتصادی بسیاری از این برنامهها در کشورهای عضو بریکس است ،که البته این دو عامل از جمله معیارهای اصلی بانک برای تأیید پروژهها هستند.
چالشها و چشماندازهای آینده بانک توسعه نوین:
بانک توسعه نوین بر پروژههای زیرساختی توسعه پایدار تمرکز دارد، اما این پروژهها همیشه سودآوری کافی برای بانک فراهم نمیکنند.
کارشناسان اقتصادی معتقدند تأمین مالی این برنامهها ممکن است گاهی با اصول بانکی سالم در تضاد باشد و توانایی بانک برای تأمین مالی همه پروژههای مورد نظر کشورهای عضو را محدود کند.
چالشهای آینده:
ایجاد مرکز تسویه و ارز مشترک
ایجاد یک ارز مشترک میتواند بحثها درباره بهترین روشهای تسویه بین کشورهای عضو بریکس و سرمایهگذاران بانک توسعه نوین را پایان دهد، اما این موضوع هنوز در دست بررسی است.
ضرورت و چالشهای ارز مشترک
اگرچه ارز مشترک ضروری است، اما اجرای آن از نظر فنی دشوار است؛ علاوه بر این، چین علاقهمند است یوان خود را به دومین ارز ذخیره جهانی تبدیل کند و در این مسیر پیشرفتهایی داشته است.
همچنین یاد آور می شود که استفاده از یوان در تجارت و سرمایهگذاری افزایش یافته و یوان دیجیتال نیز در آسیا پیشرفت قابل توجهی داشته است.
راهکارهای جایگزین:
سیستم دو حلقه و مرکز تسویه
کارشناسان اقتصادی به عنوان جایگزینی برای تسویه حسابها، سیستم موسوم به «دو حلقه» را پیشنهاد میکنند که در آن واحدهای حسابی بینالمللی مانند «روبل قابل انتقال»، «روپیه قابل انتقال» و «ریال قابل انتقال» استفاده میشود.
برای خدمت به «حلقههای تجارت خارجی» ارزهای ملی، ایجاد یک مرکز تسویه میتواند مفید باشد.
این مرکز باید به عنوان یک سپر بین خریداران و فروشندگان عمل کند و پلتفرمی باشد تا برای تبدیل ارزهای ملی، به اوراق بهادار برای داراییهای ارزی همه کشورهای عضو بریکس عمل کند.
این در حالی است که ، گییرمو میگل روکافورت پریز، استاد اقتصاد دانشگاه مادرید اسپانیا در این خصوص تاکید داشت: «مرکز تسویه میتواند انعطافپذیری و تضمینهای لازم در عملیات بانکی را فراهم کند و ابزار موثری باشد؛ اما بسیار مهم است که به استقلال مالی و بانکی هر کشور آسیبی نرسد.»
وی همچنین تصریح کرد که« در هر صورت، اگر پیشرفتی در این زمینه حاصل شود، باید بسیار متعادل باشد تا هرگونه چالش احتمالی به درستی، مدیریت شود.»
یاد آور می شود که در این چشمانداز توسعهای، کارشناسان اقتصادی معتقدند بانک توسعه نوین بریکس میتواند بخشی از این مکانیسم بزرگ باشد، همراه با پلتفرم BRICS Pay و پلتفرمهای سرمایهگذاری که قبلاً از سوی این نهاد بین المللی اعلام شدهاند.
یکی دیگر از وظایف مهم آینده بانک توسعه نوین بریکس، ایجاد یک مرکز مبادله با نرخهای شفاف و سیستمهای تسویه نوین است که معاملات بین کشورها را سادهتر کند؛که البته همه این اهداف هنوز توسط کشورهای عضو بریکس و بانک توسعه نوین محقق نشدهاند.
مقاله : سوتلانا کریستوفورووا
مترجم : حسین حائری نژاد