العالم - ایران
«علی هاشم» خبرنگار شبکه «المیادین» گفت‌وگویی اختصاصی با «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی انجام داده است؛ صالحی در این گفت و گو تأکید کرد در صورتی که آمریکا برجام را نقض کند همه گزینه‌های ایران روی میز خواهد بود.
علی‌اکبر صالحی ، برجام را توافقی «تاریخی» خواند که تاثیرات آن به مرور زمان بیشتر و بیشتر دیده می‌شود.
رئیس سازمان انرژی اتمی سپس تصریح کرد: فعالیت‌های هسته‌ای از جمله غنی‌سازی اورانیوم، تولید آب سنگین، طراحی جدید رآکتور اراک با کمک چینی‌ها به علاوه استخراج معادن اورانیوم، بهتر از قبل ادامه دارد.
المیادین: آیا از اینکه در نهایی شدن توافق هسته‌ای نقش داشته‌اید، پشیمان هستید؟
صالحی: ابدا..برای چه؟ من تصور می‌کنم این یک توافق تاریخی است و با گذشت زمان تاثیرات آن بیشتر دیده خواهد شد به همین دلیل من بسیار خوشحالم که دراین توافق نقش داشته‌ام.
المیادین: امروز شاهد فشارهار آمریکا به ویژه با روی کار آمدن «دونالد ترامپ» هستیم، آیا افقی برای برای استمرار (اجرای) برجام می‌بینید؟
صالحی: من تصور می‌کنم که این توافق بر یک پایه قوی بنا شده است؛ نمی‌توانم این را حتما بگویم اما تصور می‌کنم نقض این توافق مشکل باشد زیرا بر شالوده‌ای محکم بنا شده و این توافق به نفع همه است به نفع ما ، منطقه و تمام جهان.
به همین دلیل تصور می‌کنم که شاهد نقض قوی در این توافق نباشیم. چه بسا برخی صحبت‌ها را می‌شنویم، نمی‌گویم تهدید بلکه می‌گویم صحبت‌های حساب‌نشده؛ چه بسا بسیاری از این صحبت‌ها به خاطر امور داخلی ایالات متحده آمریکا گفته می‌شود به همین دلیل می‌گویم تصور من این است که آمریکا برجام را نقض نکند زیرا متحمل ضرر خواهد شد. اکنون می‌گویند ایران از 5+1 سخن می‌گوید یعنی 7 (ایران و 6 کشور دیگر)؛ اگر آمریکا از برجام خارج شود ، می‌شود 7 منهای یک.
المیادین: اگر آمریکا از برجام خارج شود آیا امکان ادامه آن وجود دارد؟
صالحی: اگر به صورت «7 منهای یک» شود طبعا برجام ادامه پیدا خواهد کرد ، اتحادیه اروپا، چین، روسیه و سایر کشورها اعلام کرده‌اند که پایبند توافق هستند و به همین دلیل اگر آمریکا آن را نقض کند دیگر کشورها مسئولیت آن را بر عهده خواهند گرفت. آژانس انرژی اتمی هم 7 بار اعلام کرده ایران کاملا به تعهدات خود در قبال برجام متعهد بوده و به همین دلیل زمینه‌ای را نقض برجام وجودندارد.
المیادین: رئیس‌جمهور روحانی در مراسم تحلیف گفت در صورتی که آمریکا به هر شکلی برجام را نقض کند، ایران پاسخ می‌دهد؛ پاسخ ایران چه خواهد بود؟
صالحی: این پاسخ، عکس‌العملی متناسب با چگونگی رفتار دولت آمریکا خواهد بود .
المیادین: اما وزیر خارجه محمد جواد ظریف گفته تمام گزینه‌ها روی میز است.
صالحی: بله همه گزینه‌ها روی میز است اما این گزینه‌ها متناسب با اقدام آمریکا خواهد بود.
المیادین: پس ایران امروز همه مفاد برجام از جمله کاهش غنی سازی اورانیوم، بتن ریزی در قلب راکتور اراک و ... را انجام داده است؟
صالحی: اینها گزارش آژانس انرژی اتمی است.
المیادین: اگر شرایط به سمتی پیش رفت که ایران را به سمت خروج از توافق هدایت کرد آیا امکان بازگشت به شرایط قبل از توافق و قبل از وین 2015 وجود دارد؟
صالحی: من آرزو می‌کنم که اینچنین روزی نیاید اما از زمان شروع مذاکرات، احتمال نقض توافق نیز مطرح شد به همین دلیل پُل‌های متعددی برای بازگشت سریع به وضعیت قبل، حتی به وضعیت بهتر از قبل اندیشیده شد.
المیادین: برخی انتقادها در داخل ایران درباره برجام وجود دارد ، عده‌ای می‌گویند برجام منجر به تضعیف برنامه هسته‌ای ایران شده و خسارت‌هایی وارد کرده است.
صالحی: این یک صحبت سیاسی است، اهل فن و کسانی که حقیقت را می‌دانند ، آگاهند که فعالیت هسته‌ای ایران بهتر از قبل ادامه دارد، ما بارها این را اعلام کرده‌ایم. غنی‌سازی، تولید آب سنگین، طراحی رآکتورهای جدید با چینی‌ها ، استخراج معادن اورانیوم و خلاصه تمام فعالیت‌های هسته‌ای ادامه دارد.
المیادین: برجام طبیعتا مرحله جدیدی در روابط ایران و آمریکا بود اما مثلا رئیس جمهوری ایران می‌گوید نمی‌توان به آمریکایی ها اعتماد کرد، آیا ایران می‌تواند به آمریکا اعتماد کند؟
صالحی: این توافق فقط مربوط به موضوع هسته‌ای است ما زمانی که با آمریکایی‌ها مذاکره می‌کردیم به روابط سیاسی گریز نزدیم ما مذاکره‌کنندگانی از سوی مقامات ایران بودیم.
من فقط باید در موضوع هسته‌ای مذاکره می‌کردم به امور دیگر از جمله روابط امریکا و ایران نمی‌پرداختم. اگر برجام به شکل مطلوب ادامه پیدا کند ممکن است زمینه برای امور دیگر هم باز شود اما صحبت از این امور اکنون «زود» است.
المیادین: اخیر مجله «فارن پالسی» نوشت دونالد ترامپ به دنبال انتشار گزارشی است تا بگوید ایران به برجام متعهد نبوده است
صالحی: این آن چیزی است که او می‌خواهد ؛ اخیرا اختلافاتی میان رجال سیاسی آمریکا وجود داردو هر کدام چیزی می‌گویند اما ما ایرانی‌ها صبور هستیم و صبر ما زیاد است و مواضع نامتناسب نمی‌گیریم.
المیادین: هدف از ساخت نیرگاه‌های جدید چیست؟
صالحی: برای تولید برق است و دو رآکتور جدید طی 10 سال آینده 2100 مگاوات برق تولدی خواهند کرد.
المیادین: اسرائیل دائما بر این ادعا تمرکز می‌کند که برنامه هسته‌ای ایران، نظامی است و عملیات رسانه‌ای در این زمینه گسترده است، برخی می‌پرسند چرا ایران به دنبال برنامه هسته‌ای نظامی نیست؟
صالحی: زیرا رهبر ما در فتوایی ساخت سلاح هسته‌ای حرام اعلام کرده است؛ این از اصول دین ما می‌آید به همین دلیل رهبر ما هم ساخت و استفاده از سلاح هسته‌ای، و هم شیمیایی و بیولوژیکی را حرام اعلام کرده است.
المیادین: این شامل تمام سلاح‌های کشتار جمعی می‌شود؟
صالحی: بله تمام سلاح‌های کشتار جمعی در ایران حرام است و به همین دلیل با اینکه ما علم و امکاناتش را داریم در این زمینه ورود نمی‌کنیم. در جنگ تحمیلی زمانی که صدام از سلاح شیمیایی استفاده کرد ما امکان پاسخ متقابل را داشتیم اما ایران از سلاح شیمیایی استفاده نمی‌کند؛با اینکه آنها حدود 100 هزار نفر را با این سلاح‌ها کشتند اما ایران در زمان امام مرحوم (ره) پاسخ متقابل نداد و این جزئی از عقیده و اصول ماست.
المیادین: ریشه‌های توافق هسته‌ای ایران به سال 2003 برمی‌گردد و ایران از آن زمان وارد مذاکرات شد؛ چه موضوعی می‌توانید در این زمینه برای ما بگویید؟
صالحی: مشکل هسته‌ای در ایران از سال 2001 آغاز شد، در آن زمان نماینده ایران در آژانس انرژی اتمی در وین بودم و دکتر حسن روحانی نیز مذاکره‌کننده ارشد بود طبعا به ایران آمدیم و به همراه انگلیس، آلمان و فرانسه در مذاکرات در کاخ سعد آباد شرکت کردم ، آمریکا و چین در آن زمان نبودند.
این مذاکرات ادامه پیدا کرد و زمانی که وزیر خارجه ایران بودم و سعید جلیلی طرف مذاکره‌کننده ایران بود پیشنهادی از سوی آمریکایی‌ها با میانجی گیری عُمان رسید با این مضمون که برای ورود به مذاکرات دوجانبه با ایران درباره برنامه هسته‌ای آماده‌اند. سلطان قابوس پادشاه عمان پیامی برای رهبری«آیت‌الله سید علی خامنه‌ای» فرستاد و محرمانه پیشنهاد آمریکایی‌ها را اعلام کرد.
طبیعتا رهبر هیچ اعتمادی به آمریکایی‌ها نداشت و گفت آمریکا کشوری نیست که بتوان به آن اعتماد کرد اما من بر این موضوع اصرار کردم؛ رهبر اجازه ورود به این مذاکرات را به ما داد اما به شرط اینکه فقط درباره موضوع هسته‌ای باشد و بس.
ما مذاکرات را ادامه دادیم به این شرط که آنها روند غنی‌سازی اورانیوم در ایران را به رسمیت بشناسند ؛ آنها این را قبول کردند اما به جای اعتراف علنی به این موضوع، نامه‌ای از سلطان قابوس برای محمود احمدی نژاد رئیس‌جمهور وقت فرستاده شد و این موضوع در آن اعلام شد.
المیادین: این در واقع ضمانت سلطان قابوس بود.
صالحی : بله. و در آن آمده بود : آمریکایی‌ها نزد من آمدند . « ویلیام برنز» نماینده آمریکا در این مذاکرات و از طرف ما «علی اصغر حاجی» که اکنون سفیر ایران در چین است، حضور داشتند و هر دو به ملاقات سلطان قابوس رفتند و برنز اعلام کرد که آمریکا برای به رسمیت شناختن حق ایران در غنی‌سازی اورانیوم آمادده است.
مذاکرات ادامه پیدا کرد تا دوره ریاست‌جمهوری حسن روحانی فرا رسید و روحانی گفت تمام مسئولیت ادامه این پرونده مذاکرات را به جواد ظریف وزیر خارجه می‌دهیم. الحمدلله رهبری همان کسی بود که راه را باز کرد و ما موفق به کسب برخی امتیازها مانند حق غنی‌سازی اورانیوم شدیم. پس از آن امور آسانتر شد؛ ظریف مذاکره‌کننده‌ای جدی و قدی در این موضوع است و تجربه دارد و الحمدلله در نهایت به نتیجه رسیدیم.
المیادین: ایران در 25 سال آینده چه چیزی از برنامه هسته‌ای‌اش می‌خواهد؟
صالحی: ما در حال برنامه‌ریزی هستیم تا حداقل 7 هزار مگاوات برق از نیروگاه‌های هسته‌ای خود تولید کنیم، ما باید در این زمینه به خود اکتفا کنیم و مستقل باشیم.
المیادین: برخی صحبت‌ها هست که می‌خواهیم شما آن را تایید یا تکذیب کنید؛ آیا شما با ارنست مونیز وزیر پیشین انرژی آمریکا در یک دانشگاه بودید و چه بسا او استاد راهنمای پایان‌نامه دکتری شما بوده باشد؟
صالحی: نه، من دانشجوی دکترای دانشگاه MIT بودم و استاد مونیز استاد آن دانشگاه بود، استاد راهنمای پایان نامه من در واقع دوست مونیز بود.
سوال پایانی المیادین: زمانی که شما در سال 1974 دانشجوی دانشگاه بودید ایران طرح نیروگاه بوشهر را آغاز کرد آیا گمان می‌کردید روزی بیاید و صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی شود و نیروگاه بوشهر را در 2014 افتتاح کند؟
صالحی: نه حتی برای چند ثانیه هم این گمان را نمی‌کردم اما تقدیر الهی بود.