معامله ارزهای دیجیتال زیر پوست شهر

العالم ـ گزارش

ارز دیجیتال با «بیت کوین» در سال 2008 میلادی تولد یافت؛ مبدع آن که با نام مستعار ساتوشی ناکوموتو معرفی می شود، با گذشت نزدیک به یک دهه از آغاز فعالیت این نوع ارزها هنوز ناشناخته مانده است.
نخستین انتقال وجه به مقدار 50 بیت کوین در سال ٢٠٠٩ انجام شد و در نزدیک به یک دهه گذشته روند رو به رشدی را طی کرد. 
مزیت این ارز در این است که تحت قوانین و استانداردهای بانک مرکزی هیچ کشوری نمی گنجد؛ هرچند همچون ارزهای کاغذی با نوسان قیمتی همراه است. 
به طور کلی ارزهای دیجیتال بر بستر شبکه جهانی اینترنت بین اشخاص مبادله می شود و هیچ بانک یا دولتی بر آن نظارت نمی کند.
از آنجا که حساب ها شفاف و تراکنش ها قابل مشاهده و تایید دیگران است، امکان تقلب ندارد اما معامله گران ارز دیجیتال ناشناس باقی می مانند و همین مزیت سبب شده است بسیاری از دولت ها درصدد ممنوعیت آن برآیند.
به همان میزانی که محرمانگی در فرآیند طراحی برنامه ارزهای دیجیتال رعایت شده، استفاده از آن نیز بسیار آسان و کاربردی است؛ کاربران فقط باید یک نرم افزار را در رایانه خود نصب و یک حساب کاربری یا به اصلاح «کیف پول» ایجاد کنند؛ حال می توان با پرداخت پول از طریق صرافی ها، شرکت ها یا اشخاص به صورت اینترنتی خرید و فروش کرد.
هرچند تاکنون هیچ دولتی به طور رسمی ارزهای دیجیتال را به عنوان یک واحد پول نپذیرفته اند اما برخی آن را به عنوان کالا قبول دارند که این پذیرش سطحی، چیزی از نگرانی بانک های مرکزی برای از دست رفتن سلطه آنها به عنوان ناشران پول کم نمی کند.
نگرانی از استفاده از این پول رمزنگاری شده برای پولشویی، جرایم سازمان یافته و ترویستی و نیز قاچاق مواد مخدر و اسلحه در جهان مهمترین تهدیدی است که از ناحیه ارزهای دیجیتال متوجه آینده نظام بین الملل است؛ زیرا در شرایط کنونی و به واسطه جرم انگاری پولشویی و تامین مالی تروریسم در جهان، کشورها به رصد پول در نظام بانکی خود ملزمند.
ارز دیجیتال چیست؟
ارزهای دیجیتال همچون بیت کوین یک پول رمز پایه (cryptocurrency) هستند که به اعتبار رمزپایگی و نیز برخورداری از امنیت چند لایه و بسیار بالا و نیز به میزان کنترل عرضه آن می تواند در دادوستد بین اشخاص و نیز استفاده برای امرسرمایه گذاری مالی مورد استفاده واقع شود.
این نوع ارزها، در واقع پول رایج در شبکه است که به صورت مجازی ایجاد و نگهداری می‌شود. شخص یا نهادی آن را کنترل نمی‌کند، چاپ نمی‌شود و به وسیله نرم‌افزاهای رایانه‌ای که در سراسر جهان مشغول حل مسائل ریاضی هستند، تولید می‌شود.
هدف طراحان این نوع ارزهای جدید، تولید پولی مستقل از هر نوع مرکز دولتی با قابلیت انتقال به صورت مجازی در بالاترین سرعت ممکن بود. بدین ترتیب افرادی که نرم افزار مربوط به آن را روی رایانه یا گجت های هوشمند خود دارند از طریق اینترنت به یکدیگر متصل شده و شبکه پرداخت آن را شکل می دهند. 
نوسان بالای سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال
با وجود رشد ارزش ارزهای دیجیتال بویژه بیت کوین در سال های اخیر، آنها نوسان های بالایی داشته اند؛ در نمونه اخیر در آخرین روزهای سال میلادی، بیت کوین به یکباره 30 درصد ارزش خود را در بازارهای جهانی از دست داد که دلیل اصلی آن رشد حبابی قیمت آن در ماه های گذشته بود.
پس از این که قیمت بیت‌کوین تا نزدیک 20 هزار دلار اوج گرفت و متخصصان در مورد حبابی شدن آن هشدار دادند، سرمایه‌گذاران به فروش آن هجوم آوردند و قیمت آن به شدت افت کرد و جمعه گذشته (یکم دی) به 11 هزار دلار رسید هرچند توانست خود را ترمیم کرده و به محدوده 14 هزار دلار برسد.
در مجموع قیمت بیت‌کوین در هفته گذشته ۲۵ درصد افت کرد که این بزرگ ترین افت آن از اوایل سال ۲۰۱۳ است.
همین رشد حبابی قیمت ارزهای دیجتال، نوسان زیاد و غیرقابل پیش بینی بودن آن، سرمایه گذاری در بیت کوین را به یک عرصه پرریسک تبدیل کرده و موجب شده است بانک مرکزی ایران نیز به مردم هشدار دهد تا زمان اعلام نظر این نهاد برای به رسمیت شناختن یا ممنوعیت ارزهای دیجیتال، مردم از سرمایه گذاری در این بخش پرهیز کنند.
داد و ستدهای زیرپوستی در صرافی ها
با وجود هشدار بانک مرکزی و اعلام ممنوعیت خرید و فروش ارزهای دیجیتال در صرافی های مجاز سراسر کشور، این نوع ارز در بازار ایران دست به دست می شود و به صورت خزنده در حال جذب منایع مردم است.
«حمید مجتهدی» رییس کانون صرافان ایرانیان، در این باره می گوید: طبق دستورالعمل مربوط به صرافی‌ ها، صرافان مجاز به معامله ارزهای مجازی نیستند و بیت کوین و ارزهای مجازی در صرافی‌ ها معامله نمی‌ شود.
پیگیری ایرنا از صرافی ها نیز گویای آن است که صرافان قدیمی و با تجربه به دلیل جدید بودن این عرصه، از ورود به آن هراس دارند اما صرافان جوان تر تمایل خود را از ورود به این عرصه پنهان نمی کنند؛ هرچند در گفت و گو با مراجعه کنندگان اعلام می کنند هنوز اجازه فعالیت رسمی در حوزه ارز دیجیتال را ندارند و منتظر نظر بانک مرکزی هستند.
اینجاست که اعتماد دوسویه نقش اصلی را بازی می کند و معاملات به صورت زیرپوستی در حال انجام است؛ وجود صرافی های غیرمجاز در نظام پولی کشور نیز راه را برای انجام این معاملات خارج از نظارت بانک مرکزی فراهم می کند.
بر اساس آخرین آمار بانک مرکزی، تعداد صرافی های دارای مجوز در سراسر کشور 607 مورد است اما 400 صرافی هنوز به صورت غیرمجاز فعالند که پرونده آنها برای پلمپ به نیروی انتظامی ارسال شده است.
خط و نشان بورس به کارگزاری های متخلف
عرصه دیگر برای حضور فعالان حوزه ارز دیجیتال، کارگزاری های بورس است. 
یکی از رویدادهای مهمی که در عرصه ارزهای دیجیتال در سال 2017 میلادی رخ داد، پذیرفته شدن معاملات آن در برخی بورس های دنیا بود که گامی مهم برای پذیرفته شدن آن برداشته شد.
اکنون در دنیا شرکت هایی فعال شده اند که فرآیند استفاده از بیت کوین را برای خریدها تسهیل می کنند؛ از این رو رییس سازمان بورس، این هفته خرید و فروش بیت کوین در کارگزاری ها را تخلف دانست و اعلام کرد: سازمان بورس و اوراق بهادار در حال بررسی وضعیت بیت‌کوین برای ورود به اقتصاد کشور بوده و هنوز در این مورد به نتیجه نرسیده است.
به گفته «شاپور محمدی»، هر ابزار مالی یا کالایی که بخواهد وارد بازار سرمایه ایران شود، باید از نظر نحوه عرضه و میزان کنترلی که بر آن اعمال می‌شود، مورد ارزیابی قرار گیرد؛ از این رو، سازمان بورس و اوراق بهادار شرایط این پول مجازی را در دست بررسی دارد و نتایج آن‌ را به شورای عالی بورس می‌رساند.
وی گفت: یکی از مهم‌ترین نکات، خلق ارزشی است که هر ابزار مالی باید در اقتصاد داشته باشد تا مورد تایید سازمان قرار بگیرد. بنابراین اگر بیت‌کوین بر ارزش‌آفرینی متکی نباشد، ابهام داشته و مورد تایید نیست.
راهی برای مقابله با سیطره آمریکا و تحریم ها
با همه تهدیدهایی که از ناحیه ارز دیجیتال برای پولشویی و یا تامین مالی اعمال مجرمانه وجود دارد، بسیاری آن را ابزاری برای مقابله با پایان سیطره دلار آمریکا بر اقتصاد جهانی می دانند و بر این باورند، آمریکا با استفاده از ابزار دلار و امکان نظارت بر چرخه دلاری (یوترن) اقدام های یکجانبه خود را در حوزه تحریم کشورهای غیرهمسو با خود گسترش داده است و از این رو ارزهای دیجیتال می توانند این شرایط را تعدیل کنند.
بر این مبنا برخی در داخل ایران بر این باورند که با توجه به تحریم های دلاری ایران می توان از این ابزار برای مقابله با سیاست های یکجانبه گرایانه آمریکا در مقابله با تحریم ها بهره برد؛ رییس کمیسیون اقتصادی مجلس از موافقان این ایده است.
«محمدرضا پورابراهیمی» به تازگی در نشستی با نمایندگان اتاق بازرگانی ایران تعریف و ایجاد ارز دیجیتالی با برخی کشورها برای خارج شدن از سیطره دلار در معاملات تجاری کشورمان را خواستار شد.
وی با یادآوری مشکل بازرگانان و فعالان اقتصادی ایران در مراودات بانکی و نقل و انتقال پول با طرف های خارجی گفت: ارز دیجیتالی موضوعی است که می تواند در این مقطع کمک بزرگی برای رفع مشکلات بانکی باشد.
معاون امور بین الملل بانک مرکزی نیز معتقد است برای پذیرش ارز دیجیتال باید محتاط بود و همه جوانب را در نظر گرفت.
«غلامعلی کامیاب» در گفت و گویی تاکید کرد: هرچند که استفاده از ارزهای دیجیتال محاسنی برای اقتصاد ایران دارد و می تواند برخی مشکلات ناشی از تحریم های آمریکا را رفع کند اما باید مراقبت بود که منابع کشور به هدر نرود زیرا مشخص نیست که پشت ارزهای دیجیتال چه شخص یا کسانی قرار دارند.
معاون فناوری های نوین بانک مرکزی نیز در این باره گفت: اولویت ما در استفاده از ارزهای دیجیتال این است که استفاده از این ابزار محملی برای پولشویی و تامین مالی تروریسیم نباشد و تطبیق با مقررات مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم در اولویت ماست.
«ناصر حکیمی» تاکید کرد یکی از رویکردهای بانک مرکزی در تدوین سند ارز دیجیتال این است که به هیچ عنوان شبکه بانکی خود را در مظان اتهام پولشویی قرار ندهد و سلامت نظام بانکی و پولی کشور برای ما اولویت دارد.
وی گفت: تا زمانی که بانک مرکزی موضع خود را اعلام نکند، بانک ها نمی توانند به حوزه ارز دیجیتال ورود کنند و با آنها برخورد می شود.
معاون بانک مرکزی، مهمترین چالش ارزهای دیجیتال را رصد ناپذیری آن دانست و گفت: این نوع ارزها ذاتاً رصد پذیر نیست و اینکه چطور می توانیم آن را با مقررات مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم تطبیق دهیم، مشکل اصلی است که باید حل کرد.
هشدار بانک مرکزی و «بیت» هایی که خرید و فروش می شود
بانک مرکزی ضمن هشدار به هموطنان در زمینه خرید و فروش ارزهای دیجیتال، وعده داده است سند سیاست های بانک مرکزی درباره این نوع ارزها تا پایان نیمه نخست سال آینده تهیه و اعلام کند و مردم باید مراقب باشند از این ناحیه متضرر نشوند.
در این دوره فترت که نوسان قیمتی ارزهای دیجیتال متعددی چون بیت کوین، اتریوم، دش، ریپل، لیت کویت و ... با وجود هشدار مسئولان حتی در سایت اتحادیه طلا و جواهر به صورت لحظه ای اعلام می شود، باید دید که مردم تا چه اندازه به این هشدارها توجه خواهند کرد.
مروری بر تلاطم سرمایه های مردم در 15 سال گذشته که در مسیرهای ناصحیح چون شرکت های هرمی و موسسه عای غیرمجاز هدر رفت و آنها که می خواستند یک شبه ره صدساله طی کنند به خاکستر خسران نشستند خالی از لطف نیست.
به همین دلیل است که مقام های دولتی بارها از مردم خواسته اند به هشدارهای مسوولان بانکی کشور توجه کنند تا از یک سوراخ بار دیگر گَزیده نشوند.