العالم ـ ایران ـ سیاسی
مهدی سنایی،سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه در مصاحبه با خبرگزاری اسپوتنیک روسیه، در خصوص مسائل مهم جهانی و منافع مشترک ایران و روسیه در زمینه های تجاری و سیاسی از جمله "قرارداد تبادل نفت در برابر کالا" میان مسکو و تهران گفت وگو کرده است.
مشروح این گفتگو را بخوانید:
- جناب آقای سنایی، نظر شما در خصوص سطح همکاریهای ایران و روسیه در حال حاضر چیست؟ آیا می توان گفت که سال گذشته 2017، سال جهش از نظر توسعه همکاری های راهبردی تهران و مسکو بوده است؟
در مجموع همکاری ها بین ایران و روسیه همه جانبه می باشد. به نظر من روابط سیاسی ما بصورت عالی در حال توسعه است، همچنین همکاریهای ما در سطوح منطقه ای و بین المللی به خوبی توسعه پیدا کرده است. اگر در خصوص روابط منطقه ای صحبت بکنیم مایلم به این نکته اشاره کنم که هر دو کشور تقریبا بر تروریسم در سوریه پیروز شده اند. ما در چارچوب فرمت آستانه با هم همکاری می کردیم و مناطق کاهش تنش را ایجاد نمودیم که خود دستاوردی بزرگ بود.
سال گذشته دو بار رویس جمهور ما به روسیه سفر کرد، یکبار پوتین به ایران سفر کرد، وزاری امور خارجه ما بارها با هم ملاقات نمودند، تماسهای تلفنی زیادی بین مقامات مسئول دو کشور برقرار شد. سال گذشته ما حجم بالایی از تبادل هیات ها را داشتیم، حتی رئیس مجلس ایران دو بار به روسیه سفر کرد، به همین دلیل سال 2017 را می توان سالی بی بدلیل در روابط دو جانبه خود بنامیم.
اما روابط اقتصادی- تجاری از دیدگاه من با سرعتی متوسط رشد می کند. و در سال گذشته رشد روابط اقتصادی، بدتر از سال مشابه قبل از آن بود. در سال 2016 میران تبادل کالا بین دو کشور 70% رشد داشت که البته این در بر گیرنده همکاری های فنی و نظامی نمی باشد. این درحالی است که تمامی کارهایی که دیپلماسی اقتصادی می بایست انجام دهد، صورت گرفته است. تمامی اسناد مورد نیاز به امضا رسیده اند، در این حوزه تمامی موارد ضروری ایجاد شده اند. همچنین پروژه های دولتی فراوانی وجود دارند که در انتظار اجرایی شدن می باشند. علت آنهم کندی و بروکراسی اداری می باشد که در کشورهای ما وجود دارد. از طرف دیگر علت آن می تواند در ضعیف بودن حضور بخش خصوصی ما و ضعف تعامل بخش خصوصی دو کشور باشد که باید فعالانه وارد میدان شوند.
من امیدوارم که اجرایی سازی پروژه های دولتی که شروع شده اند و نیز فعالیت بخش خصوصی ما عامل آن شود که در آینده شاهد توسعه روابط باشیم. در مجموع مقامات رسمی ما در جریان ملاقاتها از روند توسعه روابط ابراز رضایت می کنند و معتقدند که توسعه روابط ایران و روسیه زمینه ساز صلح و ثبات در منطقه می شوند.
همایش اقتصادی سنت پترزبورگ امکان خوبی برای توسعه روابط است. آیا هیات ایرانی در همایش امسال حضور خواهد یافت و چه کسی می تواند در راس این هیات قرار گیرد؟
ایران در دوسال گذشته در همایش اقتصادی سنت پترزبورگ حضور داشته است آنهم در سطح عالی. فکر می کنم که ایران امسال نیز در این همایش حاضر خواهد شد. ما دعوتنامه دریافت کرده ایم. همچنین اضافه می کنم که ما چنین ایده ای داریم که با کمک روس کنگرس و وزارت توسعه اقتصادی همایش اقتصادی جنوب را آغاز کرده و آنرا در یکی از شهرهای جنوبی روسیه برگزار نماییم. در کنار همایش های سنت پترزبورگ، همایش اقتصادی شرق و همایشی هم که در آرخانگلسک برگزار می شود، همایش جنوبی هم می تواند روسیه را با ایران و کشورهای خلیج فارس، هند و ترکیه متحد نماید. ما این طرح را با روس کنگرس مطرح کرده و روی آن کار می کنیم.
آیا این همایش امسال برگزار می شود؟
نه، فکر نمی کنم. ما فعلا در صدد فراهم کردن مقدمات برگزاری همایش ایران و روسیه هستیم که در نیمه اول امسال برگزار می شود و امیدوارم که این همایش بتواند بنیانی برای برگزاری همایش بین المللی گردد.
شرایط سوریه، قبل از هرچیز در بخش شمالی کشور، بشدت بدلیل عملیات ترکیه در آن منطقه تشدید شده است. آیا اقدامات ترکیه علیه کردها مزاحم حل مسئله سوریه نخواهد شد؟ موضع ایران چیست؟
علاقمندم بگویم که کنگره گفتگوی ملی سوریه که در شهر سوچی برگزار شد، همایشی در خور شان بود. در این کنگره نمایندگانی از احزاب، اقوام، مذاهب مختلف حضور داشتند و به نظر من این قدمی بزرگ در مسیر حل و فصل سیاسی بحران سوریه می باشد. و این در شرایطی است که ما شاهدیم اجلاس ژنو حرکت خاصی را انجام نداده است. به همین دلیل توافقهایی که در جریان این کنگره بدست آمدد و اسنادی که تایید شدد بسیار با اهمیت می باشند. روند آستانه اهدافی را داشته است- این اهداف شامل این می شدند که در چارچوب فرمت آستانه ما مناطق کاهش تنش را ایجاد نمودیم. بعد از آن کنگره سوچی برگزار شد.
تصور می کنم در ملاقات هایی که در ژنو برگزار می شود، دیدگاه واقع بینانه ای وجود ندارد و طبیعتا به همین دلیل دستاوردهای بزرگی هم وجود ندارند. ما امیدواریم که تجربه بدست آمده با کمک فرمت آستانه و کنگره سوچی، به حل این مشکل کمک کند. در خصوص عفرین، جمهوری اسلامی ایران در راستای منشور سازمان ملل متحد و قوانین بین المللی خواستار حفظ تمامیت ارضی سوریه بوده و معتقد است که هرگونه اقدامات و حضور نظامی در خاک سوریه می بایست با هماهنگی دولت جمهوری عربی سوریه صورت پذیرد. ایران، روسیه و ترکیه تجربه خوب همکاری در چارچوب فرمت سه جانبه در فرآیند آستانه دارند به همین دلیل اگر سه کشور نگرانی هایی هم داشته باشند بهتر است این نگرانی ها را در چارچوب فورمت سه جانبه آستانه رفع نمایند. با توجه به اینکه راه نظامی حل و فصل مسئله را سخت تر می نماید.
می بایست تاکید کنم که مشاوره هایی که توسط کشورهایمان در خصوص سوریه صورت می پذیرند، جدی است. وزاری امور خارجه در ماه های اخیر چندین ملاقات داشته اند، وزرای امور خارجه اتفاقا با هم ملاقات کرده و در خصوص این مباحث صحبت کردند. الکساندر لاورنتیف نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه بارها به ایران سفر کرده است، با مسوولان ایران دیدار داشته و در خصوص این مسئله مذاکره کرده است. طرف ایرانی نیز بارها به روسیه سفر کرده و با همکاران روسی خود در این خصوص مذاکره کرده است. به همین دلیل من معتقدم که دستاوردهایی که ما در سال گذشته داشتیم، اتفاقا نتیجه همکاریهای نزدیک و دائمی بین مسئولین سیاسی و نظامی دو کشور می باشد. اخیرا هم نشست چهارجانبه میان ایران، روسیه، سوریه و عراق در بغداد برگزار شد.
ایران درخصوص برجام، مواضع طرفین توافق را چگونه ارزیابی می کند؟
برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) یک موافقتنامه بین المللی است. این یک موافقتنامه دو جانبه نیست. من مایلم بر جنبه بین المللی آن تاکید کنم و برای اینکه این موافقتنامه بدست آید زمان زیادی صرف شده است. برجام حاصل پروسه طولانی مذاکرات بین ایران و قدرتهای بزرگ، بین ایران و اعضای ثابت شورای امنیت سازمان ملل متحد می باشد. متاسفانه امریکایی ها دیدگاه یکجانبه گرایی را دنبال می کنند که البته دستاوردی هم به همراه ندارد. البته این تجربه بدی است و همانطور که وزیر خارجه روسیه سرگئی لاوروف اذعان کرد، اگر برجام زیر سوال برود، پس به چه روش حل و فصلی برای حل مساول مختلف می توان اعتماد کرد؟ اگر رئیس جمهور یکی از کشورها تغییر کند و در راستا این تغییر توافقات موجود نیز تغییر کنند، در نتیجه سنگ روی سنگ بند نخواهد شد. ایران البته که سعی خواهد کرد با روسیه و چین همکاری کند و همچنین با کشورهای اروپایی و تلاش خواهد کرد که برجام را حفظ کند.
اگر برجام نقض شود، البته که ایران نیز سناریوها و اقدامات خود را خواهد داشت. من می بایست اضافه کنم که در عین حال مقامات رسمی ایران همواره قدردان همکاران روسی خود بابت موضع بسیار صحیح و عادلانه شان در خصوص برجام می باشند.
این سناریوها کدامند؟ ایران اعلام کرده که در صورت شکست برجام می تواند تعداد سانتریفوژهایش را تا سطح قبلی افزایش دهد. اگر امریکا دست به اقداماتی بزند، ایران پاسخ خواهد داد؟
البته که اینگونه است. یعنی ایران برای هر سناریویی پاسخ دارد. مطمئنا" ایران اقدامات و پاسخ مشخصی در مواجهه با این مساله خود خواهد داشت.
و این اقدامات با شرکای ایران مثلا روسیه هماهنگ نخواهد شد؟
ما همیشه با روسیه مشورت می کنیم و ایران روسیه را در جریان سناریوهای احتمالی خود قرار داده است.
چه پروژه های مشترکی با روسیه در حوزه نفت و گاز در سال جاری برنامه ریزی شده است؟ بخصوص پروژه «گاز مایع طبیعی ایران» با «گازپروم» در چه سطحی از مذاکرات قرار دارد؟
سال گذشته سال خوبی از نظر توسعه روابط دوجانبه در انرژی بود، می توان از رشد قابل توجه در این زمینه صحبت کرد. درک مشترکی بین شرکتهای نفت و گاز روسیه و وزارت نفت ایران بدست آمده است. باید تاکید کنم که با شش شرکت عمده نفت و گاز روسی تفاهمنامه امضا شده و برخی از آنها تحقیقات خود را ارائه کرده اند. امیدواریم که همه اینها زمینه ساز امضای قراردادهایی در سال 2018 شود. طرف ایرانی معتقد است که اجرایی سازی برخی از این قراردادها در نیمه اول 2018 آغاز خواهد شد.
شرکتها در حال بررسی چاه های نفت می باشند ولی برخی شرکتها به امضا قرارداد نزدیک تر هستند. به عنوان مثال «روس نفت» خوب پیش می رود، «گاز پروم» در حال مذاکره جدی در خصوص «گاز مایع طبیعی» است، «زاروبژ نفت» پیش قرارداد را امضا کرده است. «گازپروم نفت» هم تعاملات خوبی با طرف های ایرانی دارد. «لوک ایل» نیز در سطح عالی در حال زایزنی با طرفهای ایرانی است.
آیا قرارداد با «گازپروم نفت» در خصوص گاز مایع طبیعی در نیمه اول سال به امضا خواهد رسید؟
ایران امیدوار است که این اتفاق بیفتد. مایلیم که شرکتهای روسی قراردادهای مرتبط را امضا نمایند. من می خواهم بگویم که شرکتهایی مثل «روس نفت»، «گازپروم نفت» پیشرفت آنها با طرف ایرانی بسیار قابل توجه می باشد. و من خیلی امیدوارم که در سال 2018 قراردادهایی بین این شرکتها و ارگانهای مرتبط ایران به امضا برسد. در خصوص حجم سرمایه گذاری ها، این مقادیر در قراردادها مشخص خواهند شد.
آیا روسیه در طی سال جاری از ایران و در قالب معامله «نفت در برابر کالا» نفت خریده است؟ در چه حجمی و با چه قیمتی؟
اولا من می خواهم توضیحاتی را در این خصوص ارائه بدهم. ما قرارداد «نفت در برابر کالا» نداریم. اسم درست توافقنامه — قراداد خرید نفت می باشد. در آن نوشته شده است که 50% درآمدهای بدست آمده از فروش نفت، برای اجرای پروژه های مختلف مشترک هزینه خواهد شد. بخش دیگر این پول ها به حساب بانک مرکزی ایران واریز خواهد شد.
و از این منظر سال 2017 سال خوبی بود زیرا این قرارداد اجرایی شد. من خیلی امیدوارم که در سال 2018 اجرای آن ادامه داشته باشد زیرا این قرارداد اهمیت ویژه ای دارد. زیرا از یک طرف اجرای آن همکاری های انرژی ما را نزدیک تر خواهد کرد و از سوی دیگر به حل یکی از مهمترین مشکلات در روابط ایران و روسیه کمک خواهد کرد-مشکل عدم وجود منابع مالی ـ این قرارداد به ایجاد منابع مالی برای اجرای پروژه های مشترک ما کمک خواهد کرد. اتفاقا در سال 2017 یکی از اتفاقات خواشایند، اجرا شدن همین قرارداد بود.
همچنین سرمایه گذاری غیر دولتی پروژه ها هم شروع شده است. شرکت «اکسار» چند قرارداد بزرگ را به امضا رسانده است، بانکهایی مثل «اکزیم بانک»، «ازبربانک» و «گازپروم بانک» شروع به سرمایه گذاری در پروژه های مشترک کرده اند.
ایران تاثیر معامله «اپک +» را چگونه ارزیابی می کند و چقدر کشور از این معامله درآمد کسب کرده است؟
این سوال را می بایست از وزیر نفت بپرسید. اما اشاره می کنم که در مجموع همکاری کشورهای ما در حوزه نفت در سال 2017 به خوبی اجرا شد. توافقات بدست آمده در چارچوب اپک+ منافعی را هم برای ایران داشت و هم برای روسیه. این تجربه خوبی هم برای مسکو و هم برای تهران بود که منابع مالی اصلی خود را از فروش نفت بدست می آورند. و این تجربه خوبی از دیدگاه همکاری سه جانبه غیر مستقیم بین ایران، روسیه و عربستان سعودی بود که نتایج خوبی به همراه داشت.
قبلا ایران از علاقمندی خود به خریداری هواپیماهای روسی SSJ-100 سخن گفته بود و بخصوص اینکه توافقاتی در خصوص خرید 12 هواپیما وجود دارد. تحویل اولین هواپیماها از این سری در چه زمانی خواهد بود؟
اراده قوی از جانب ایران برای خرید سوپر جت وجود دارد، از طرف روسی- شرکت روس توافقات را اجرا نمی کند. آنها می گویند که باید برخی مجوز ها را دریافت کنند که نمی توانند بدون آنها تحویل بدهند. ایران کاملا آماده تحویل این هواپیماها است. شرکتهای متعددی از ایران آماده هستند که SSJ-100 را خریداری نمایند. در این خصوص باید بیشتر صحبت کرد. چون دائما می گویند که ایران تصمیمی برای خرید SSJ-100 ندارد. اما چرا؟ ایران می خواهد این هواپیماها را بخرد اما این طرف روسی هست که باید در این زمینه اقدام کند. آنها اشاره می کنند به اینکه در هواپیماها برخی قطعاتی وجود دارد که توسط ایالات متحده ساخته شده اند و برای این کار لازم است مجوز هایی توسط OFAC صادر شود. و فعلا آنها منتظر این مجوزها می باشند. اما شرکتهای ایرانی منتظرند که این مشکل حل شود. زیرا شرکتهای ایرانی خواهان «سوپرجت» هستند.
سرژ سرکیسیان، رئیس جمهور ارمنستان در نوامبر 2017 به ریانووستی اعلام کرد که توافقنامه منطقه آزاد تجاری بین اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران در ماه های آتی به امضا خواهد رسید. مراسم امضا این توافقنامه چه زمانی برگزار خواهد شد؟
می خواهم تاکید کنم که پروسه مذاکرات به خوبی در حال طی شدن است. فهرستی از اقلام هست که می بایست بین ایران و سازمان اقتصادی اوراسیایی تایید شود. فهرست نهایی شده و الان مشاوره های بسیار جدی در جریان است. مذاکرات بین وزیر تجارت اتحادیه اقتصادی اوراسیایی ورونیکا الگوونا نیکیشینا و افراد مسئول ذیربط در ایران در حال انجام است. نیکیشینا و افراد مسئول ایرانی بارها در این زمینه با هم ملاقات کرده اند و مذاکرات در این خصوص ادامه دارد. در مجموع می بایست بگویم که پروسه روند مثبتی را طی می کند و کمیسیون اقتصادی اوراسیایی نظر بسیار مثبتی نسبت به مذاکرات دارد و گفته می شود که بعد از ویتنام که توافقات لازم با آن امضا شده است، مذاکرات با ایران در این خصوص از بالاترین رشد برخوردار بوده است. ما خیلی امیدواریم که در سال 2018 این مذاکرات به امضای توافقات لازم در خصوص همکاری اتحادیه اقتصادی اوراسیایی و ایران منتهی شوند. البته که پروسه بسیار سختی است زیرا هر توافقی می بایست بین ایران و هر یک از پنج عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیایی تایید گردد. به این دلیل پروسه سختی است ولی به پیش می رود. ما امیدواریم که در سال 2018 این توافقنامه به امضا برسد.
یک مسئله دیگر نیز در خصوص اتحادیه اقتصادی اوراسیایی وجود دارد که روسیه و قزاقستان به حل آن علاقمند هستند و آن مسئله گندم است. در حال حاضر مذاکرات جداگانه ای بین ایران، روسیه و قزاقستان در این خصوص در جریان است. قطعا در این زمینه توافقات جداگانه ای لازم است. در مجموع من فکر می کنم بخش اعظم کار نهایی شده است. جزئیاتی باقی مانده اند که امیدوارم آنها نیز در آینده نزدیک حل و فصل شوند. همین روزها شرکت های ایرانی در حال مذاکره با طرفهای روس در مسکو برای حل این مسئله هستند. و یک مسئله دیگر که با روسیه حل شده است و ولی مذاکرات با طرف بلاروسی در جریان است، بحث خرید گوشت می باشد. ما با روسیه این مسئله را حل کردیم و مذاکرات و مشورتهای لازم با طرف بلاروسی در جریان است. بحث دیگری که در جریان است مسئله صادرات سیمان ایران به روسیه است. شما می دانید سیمان بخش بزرگی از اقلام صادراتی ایران است. ورود سیمان ایران به روسیه ممنوع شده است و این یکی از مواردی است که در مورد آن بحث می شود. در مجموع می خواهم تاکید کنم که بخش عمده این مسائل حل شده است و باید منتظر ماند که کی تمامی مسائل حل خواهند شد و بعد از آن ما منتظر امضای موافقتنامه خواهیم بود.
شما در خصوص قزاقستان و روسیه در مورد گندم صحبت کردید. آیا خریدی در سال جاری صورت خواهد گرفت؟
لازم می دانم که بگویم در طی دو سال گذشته ایران به خودکفایی در تامین گندم رسیده است و دیگر گندم وارد نمی کند. ولی مذاکرات در این خصوص بین ایران و روسیه و قزاقستان برای یافتن مکانیزمی که به وسیله آن گندم این دو کشور از طریق خاک ایران به کشورهای دیگر صادر شود، در جریان است.
تیم ملی ایران در جام جهانی فوتبال در روسیه حضور خواهد داشت، آیا شما قصد دارید بازی ها را در وزرشگاه ها تماشا کنید؟
خیلی دلم می خواهد چون فوتبال را دوست دارم و قبلا خودم هم در خط میانی بازی می کردم. اما فعلا نمی دانم این بستگی دارد به کار من. در بازی دوستانه ایران و روسیه در کازان حضور داشتم. ایران در سه شهر سنت پترزبورگ، کازان و سارانسک بازی خواهد کرد و تعدا زیادی از هواداران ایرانی خواهند آمد. این درحالیست که این هواداران نه تنها از ایران بلکه از سایر مناطق روسیه، دیگر کشورهای جهان، اروپا و امریکا خواهند آمد و در نتیجه این برای ایران حادثه بزرگ ورزشی، فرهنگی و گردشگری خواهد بود و ما برای طرفداران برنامه های فرهنگی متفاوتی را در نظر خواهیم گرفت.
شانس موفقیت تیم ملی از دید شما چگونه است؟
این بستگی دارد که چقدر شما از تیم ما حمایت کنید (لبخند می زند) من قطعا از تیم مان طرفداری خواهم کرد. اما باید بگویم که حقیقتا در ایران از نتایج قرعه کشی مسابقات جام جهانی خیلی راضی نیستند چون ایران در گروه خیلی سختی افتاده است. اما حضور تیم ایران در مسابقات جام جهانی به خودی خود حائز اهمیت است. ما تلاش خواهیم کرد که پیروز شویم.