در «اجلاس تهران» چه خواهد گذشت؟

العالم - ایران / سیاسی 

روسای جمهور سه کشور برای اولین بار در اول آذر 1396 در چارچوب روند آستانه در سوچی روسیه گردهم آمدند.

15 فروردین 1397 نیز در ادامه روند آستانه در آنکارا برای دومین با یکدیگر دیدار و در پایان این نشست بیانیه‌ای صادر و توافق کردند که نشست بعدی را در جمهوری اسلامی ایران برگزار کنند.

حسین جابری انصاری دستیار ارشد وزیر امور خارجه ایران در امور ویژه سیاسی درباره نشست امروز گفت: تحولات سوریه سمت و سوی خاص خود را پیدا کرده و بخش‌های عمده خاک این کشور از وجود گروه‌های تروریستی و نیروهای مسلح متعدد پاک شده و اینک یکی از آخرین استان‌ها که در اختیار این گروه‌هاست، یعنی ادلب موضوع تحولات و روندهای فعلی است؛ این شرایط اهمیت تشکیل نشست تهران را دوچندان می کند.

جابری‌انصاری افزود: این اجلاس در هنگامی برگزار می‌شود که سیاست‌های یکجانبه گرایانه آمریکا هر سه کشوری که در این اجلاس سرانشان کنار هم خواهند نشست، هدف قرار داده و هر سه کشور موضوع تحریم‌های آمریکا و سیاست‌های خاص ترامپ هستند.

بیانیه پایانی نشست تهران

جابری انصاری درباره سرفصل‌های گفت‌وگوهای اجلاس تهران ادامه داد: اجلاس تهران به لحاظ موضوعات مرتبط با سوریه سندی را خواهد داشت که بیانیه پایانی این نشست است. در گفت‌وگوهای هیأت‌های سه کشور در سطح نمایندگان ارشد در تهران این سند بررسی و نهایی شد که به روسای جمهور تقدیم خواهد شد و در صورت تأیید آنها به عنوان سند اجلاس تهران منتشر خواهد شد.

معاون عربی و آفریقایی وزارت خارجه تاکید کرد: این سند همه موضوعات فعلی مرتبط با تحولات سوریه را در برخواهد داشت و تلاش‌هایی که در روند آستانه و صلح سوریه توسط سه کشور انجام شده است. 

مذاکره کننده ارشد ایران در روند آستانه تأکید بر ادامه رویارویی با تروریسم، بازگشت آوارگان و تأکید بر ضرورت بازگشت آنها و ساماندهی بازگشت آوارگان، بازداشت شدگان و مفقودان جنگ سوریه  را از مواردی برشمرد که در این سند و در گفت‌وگوهای سران خواهد بود.

این دیپلمات ارشد کشورمان ادامه داد: سران سه کشور مجموعه تحولات جاری از نشست قبلی را بررسی و افق آینده همکاری‌های سه کشور را بررسی و نتایج را اعلام خواهند کرد.

وی گفت: روند آستانه هدف گیری اش از آغاز این روند پایان بحران سوریه بوده و تا زمانی این بحران به صورت نهایی پایان نیابد، فرمت و قالب آستانه ادامه می‌یابد. این همکاری سه جانبه از همکاری‌های موفق منطقه‌ای و بین‌المللی بود، اهمیت آستانه در این بود که دو جبهه رویارو در صحنه سوریه را در سال‌های آغاز بحران در کنار هم قرار داد و آنچه در دو سال گذشته رخ داده، روند تحولات در صحنه سوریه به سمت و سوی مثبت‌تری رفته است.

جابری‌انصاری ادامه داد: یکی از کارهایی که در این روند انجام شد، ایجاد مناطق کاهش تنش در مناطق تمرکز عمده جمعیتی سوریه بود و عملا بدون اینکه رویارویی با تروریسم خاتمه یابد که تا امروز ادامه پیدا کرده و تا پایان بحران سوریه ادامه خواهد یافت، تلفات انسانی را در نبردهای جاری کاهش داد.

وی گفت: ادلب از مناطق باقیمانده چهارگانه کاهش تنش است. از ابتدای روند آستانه اعلام کردیم این مناطق موقتی است و به هیچ وجه اعلام این مناطق به معنای توقف رویارویی با تروریست‌ها نخواهد بود. هدف اعلام این مناطق،کاهش تلفات انسانی در مراکز عمده جمعیتی سوریه بود.

این دیپلمات ارشد کشورمان بیان کرد:  ادلب منطقه‌ای است از استان‌های باقیمانده در خارج از حاکمیت دولت سوریه است.

جابری انصاری همچنین عنوان کرد: دنبال این هستیم ادلب از طریق راه‌حلی مبتنی بر نوعی توافق، تحت حاکمیت و سلطه دولت سوریه قرار گیرد.

وی اضافه کرد: دنبال این هستیم با رایزنی با دو کشور روند آستانه و سوریه به راه‌حلی برسیم که بیشتر از نوع تحولات جنوب و جنوب غرب سوریه باشد و بدون تلفات این اتفاق بیفتد. ادلب تراکم جمعیتی قابل توجه دارد؛ اینکه آیا این اتفاق رخ خواهد داد یا به سمت درگیری می‌رود، منوط به رایزنی‌های نزدیک بین طرف ها، دولت سوریه و گروه‌های مسلح موجود در این منطقه است.

به گزارش فارس، نشست های مرتبط با روند آستانه در سطح کارشناسان ارشد و وزرای خارجه نیز تاکنون برگزار شده است. محمدجواد ظریف، سرگئی لاوروف و مولود چاووش اوغلو وزرای خارجه ایران، روسیه و ترکیه پیش از این هم به صورت سه جانبه درباره سوریه به رایزنی پرداخته بودند و در همین خصوص سه وزیر خارجه هشتم اردیبهشت 1397در مسکو بر سر یک میز به گفت وگو نشستند. سه وزیر خارجه 25 اسفند 1396 نیز در آستانه پایتخت قزاقستان با یکدیگر دیدار کردند و قبل از آن هم در 28 آبان 1396 در آنتالیا به مذاکره درباره سوریه پرداختند و قبل از آن هم در 30 آذر ماه 1395 در مسکو گردهم آمده بودند.

ده دور نشست مذاکره کنندگان ارشد سه کشور

تاکنون ده نشست در سطح مذاکره کنندگان ارشد سه کشور ضامن روند آستانه برگزار شده است. دهمین نشست روند آستانه با حضور نمایندگان و مذاکره کنندگان ارشد سه کشور ضامن روند آستانه هشتم مرداد ماه 1397 به مدت 2 روز در شهر ساحلی سوچی در روسیه و نهمین نشست روند آستانه 24 و 25 اردیبهشت ماه سالجاری (1397) در آستانه پایتخت قزاقستان و هشتمین نشست روند آستانه 30 آذر ماه و یکم دی ماه 1396 در آستانه قزاقستان برگزار شد. هفتمین دور این نشست آبان 1396 در این شهر برگزار شده بود و شهریور 96 شهر آستانه میزبان ششمین دور نشست مذاکرات صلح سوریه بود.

پنجمین دوره کنفرانس بین‌المللی آستانه با مشارکت هیأت‌های سه کشور ضامن روند آستانه (جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری ترکیه) و هیأت‌های طرف‌های ناظر عضو آستانه و دولت و معارضه سوریه، تیر ماه 1396 در آستانه برگزار شد.

آستانه پایتخت قزاقستان اردیبهشت 1396 میزبان چهارمین نشست این گفت‌وگوها بود.

نیم نگاهی به نشست سران در آنکارا

روسای جمهور 3 کشور ضامن روند آستانه در آنکارا ضمن اعلام رضایت از نتایج نخستین سال نشست‌های آستانه که از ژانویۀ ۲۰۱۷ برگزار شد تأکید کردند که روند آستانه تنها ابتکار بین‌المللی مؤثری بوده است که به کاهش خشونت در سراسر سوریه کمک کرده  و در برقراری صلح و ثبات در سوریه نقش داشته و به منظور یافتن راه‌حل سیاسی پایدار برای بحران سوریه به فرآیند ژنو شتاب داده است.

روحانی، پوتین و اردوغان بر عزم خود مبنی بر ادامۀ همکاری فعال خود درباره سوریه به منظور دستیابی به آتش‌بس پایدار بین طرف‌های درگیر و پیشبرد فرایند سیاسی طبق آنچه در قطعنامۀ ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل ترسیم شده است تأکید کردند.

روسای جمهور 3 کشور پایبندی خود را نسبت به حاکمیت، استقلال، وحدت، تمامیت ارضی و ماهیت غیرقومی سوریه اعلام کردند.

اینکه بحران سوریه هیچ راه‌حل نظامی‌ نداشته و تنها از راه یک فرایند سیاسی همراه با مذاکره می‌توان به آن پایان داد، از دیگر مواردی بود که روسای جمهور سه کشور در این نشست بر آن تأکید کردند.

طرفین «کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه»، که در تاریخ ۳۰ ژانویۀ ۲۰۱۸ در سوچی برگزار شد را نقطه عطف مهمی در فراهم کردن زمینه برای فرآیند سیاسی برشمرده و بر پایبندی خود به پیگیری نتایج این کنگره، که منعکس‌کننده اراده نمایندگان همه بخش‌های جامعه سوری است، به‌ ویژه توافق بر سر تشکیل یک کمیته قانون اساسی مورد حمایت دبیرکل سازمان ملل و جامعه بین‌المللی، تأکید کردند.

روسای جمهور 3 کشور ضامن روند آستانه پشتیبانی خود را از تسهیل آغاز کار هر چه سریع‌تر این کمیته در ژنو با کمک فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه و با هماهنگی سه کشور ضامن تکرار کردند.

سه رئیس جمهور از نمایندگان دولت جمهوری عربی سوریه و معارضه متعهد به حاکمیت، استقلال، وحدت، تمامیت ارضی و ماهیت غیرقومی سوریه و از جامعه بین‌المللی خواستند از نتایج کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه حمایت کنند.

شرکت کنندگان در نشست آنکارا بر ضرورت کمک به سوری‌ها برای بازگرداندن وحدت کشورشان و دستیابی به راه‌حلی سیاسی برای مناقشه کنونی از طریق فرایندی فراگیر، آزاد، عادلانه و شفاف با مدیریت و راهبری سوری‌ و مبتنی بر اراده آزاد مردم سوریه که منجر به قانون اساسی برخوردار از پشتیبانی مردم سوریه و انتخابات آزاد و عادلانه با مشارکت همه سوری‌های واجد شرایط و تحت نظارت درست سازمان ملل باشد تأکید کردند.

روحانی، پوتین و اردوغان بر عزم خود مبنی بر ادامه همکاری برای نابودی نهایی داعش، جبهة النصره و  دیگر افراد، گروه‌ها، تشکل‌ها و موجودیت‌های وابسته به القاعده یا داعش در سوریه که از سوی شورای امنیت سازمان ملل شناسایی شده‌اند، تصریح کردند.

طرفین حاضر در این نشست از قطعنامۀ ۲۴۰۱ شورای امنیت سازمان ملل در واکنش به وضعیت وخیم انسانی در سرتاسر سوریه، از جمله در غوطۀ شرقی، یرموک، فوعه و کفریا، استان ادلب، شمال استان حماه، رکبان و رقه استقبال کرده و از طرف‌های درگیر خواستند به مفاد قطعنامۀ مذکور پایبند باشند، از جمله اینکه از نقض آتش‌بس اجتناب ورزند.

سران سه کشور از جامعۀ بین‌المللی، به‌ ویژه سازمان ملل و سازمان‌های بشردوستانه آن، خواستند از طریق ارسال کمک‌های بشردوستانه بیشتر، تسهیل مین‌زدایی بشردوستانه، احیای امکانات زیرساختی بنیادی، از جمله امکانات اقتصادی و اجتماعی و حفظ میراث تاریخی، کمک‌های خود به سوریه را افزایش دهد.

طرفین حاضر در این نشست از برگزاری نخستین نشست کارگروه آزادی بازداشت‌شدگان، ربوده‌شدگان و تحویل اجساد و شناسایی مفقودان در تاریخ ۱۵ مارس ۲۰۱۸ در آستانه با مشارکت سه کشور ضامن و سازمان ملل و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ استقبال و بر اهمیت عملکرد مؤثر این کارگروه که به ایجاد اعتماد بین طرف‌های درگیر کمک خواهد کرد تأکید کردند.