العالم- عربستان سعودی
رسانه های ترکیه روز سه شنبه به نقل از منابع مطلع فاش کردند : طی چند روز گذشته شمار زیادی از نظامیان آل سعود و امارات متحده عربی در مناطق تحت کنترل نیروهای حزب کارگران کردستان(پ.ک.ک) و یگان های مدافع خلق (ی.پ.گ) در شمال سوریه مستقر شده اند و زیر پرچم آمریکا فعالیت می کنند.
تحلیل رسانه های ترکیه این است که اعزام نیرو از سوی ریاض و ابوظبی به شرق فرات، همزمان با آماده شدن آنکارا برای عملیات علیه تروریست های این منطقه بسیار با اهمیت است چرا که نشان می دهد این دو کشور حوزه خلیج فارس مترصد قرار دادن ترکیه در مقابل جهان عرب هستند.
از نگاه این رسانه ها تشدید تحرکات امارات و عربستان طی هفته های اخیر از جمله اعزام نیرو به شرق فرات به واقع اقدامات مقابله جویانه آنها با ترکیه برای به انحراف کشیدن و یا مختومه کردن پرونده قتل جمال خاشقچی است.
تحولات اخیر در شمال سوریه و اقدامات زیر زمینی عربستان و امارات نشان می دهد که آنها به سیاست تجزیه خاک سوریه به شدت اصرار دارند چرا که منابع مالی فراوانی را به نیروهای پ.ک.ک با عنوان کمک به بازسازی سوریه تزریق می کنند و از سویی دیگر به صورت مخفیانه با نمایندگان دولت سوریه مذاکره و یا به نوعی معامله می کنند.
*** طرح ترامپ
اوایل ماه آوریل سال جاری میلادی یک هفته بعد از حملات موشکی مشترک آمریکا ، انگلیس و فرانسه به خاک سوریه با ادعای اقدام دولت بشار اسد به استفاده از سلاح شیمیایی علیه شهروندان خود ، 'دونالد ترامپ ' رئیس جمهوری آمریکا طرحی را اعلام کرد که بر اساس آن عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر به تامین مالی استقرار نیروهای نظامی عربی جایگزین با نیروهای آمریکایی در شمال سوریه برای آنچه حفظ ثبات و جلوگیری از بازگشت داعش عنوان شده است، خواهند پرداخت.
این موضع ترامپ در دیدار با 'امانوئل مکرون' رییس جمهور فرانسه نیز مورد تایید قرار گرفت. البته مکرون اعلام کرد که در گفتگو با ترامپ وی را متقاعد کرده است که از این تصمیم منصرف شود اما پس از آن 'سارا ساندرز'، سخنگوی کاخ سفید مجدداً تاکید کرد که هدف ایالات متحده تغییر نکرده است و رئیس جمهوری به وضوح اعلام کرد که قصد دارد در آینده نزدیک نیروهای نظامی این کشور را از سوریه خارج کند.
با وجود اینکه ترامپ در دوران رقابت‌های انتخاباتی نیز چنین مسئله‌ای را مطرح کرده بود اما واقعیت آن است که نظامیان آمریکا در طول یک سال اول انتخاب وی به عنوان رییس جمهوری آمریکا به مرور هم حضور نظامی خود در سوریه را تقویت کردند و هم دامنه عملیات نیروهای موسوم به ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا در سوریه بیشتر شد.
کارشناسان می گویند: آمریکا از این طرح دو هدف عمده را دنبال می کند. نخستین دلیل را می توان فشار ترامپ برای دریافت هزینه‌های مالی حضور نظامیان آمریکا از کشورهای عربی ثروتمند منطقه در راستای رویکرد تجاری وی به مسائل عمده بین المللی دانست. بر این اساس ترامپ برای دوشیدن بیشتر این کشورها و وادار کردن دولت های عربی برای دادن دلارهای بیشتر نفتی برای ماندگاری آمریکا در سوریه مخالفت با تداوم حضور نظامیان آمریکا را اعلام می‌کند.
بعد دیگری که می‌توان از آن به عنوان هدف پشت پرده اعلام این موضوع مطرح کرد، مسئله کاهش حساسیت‌های روسیه و ترکیه می‌باشد. روسیه در ماه‌های اخیر بویژه پس از شکست و فروپاشی خلافت خودخوانده داعش در سوریه و عراق، به صورت مداوم خواستار خروج نیروهای ائتلاف ضد داعش و در واقع آمریکا از سوریه شده است که بدون مجوز قانونی شورای امنیت سازمان ملل و دعوت دولت سوریه در این کشور حضور دارند.
مقامات روس با بی‌توجیه دانستن تداوم حضور نیروهای آمریکایی در سوریه پس از نابودی داعش، هدف اصلی آمریکا را تلاش برای تجزیه سوریه اعلام می‌کنند و بر خطر رویارویی نظامی دو کشور در آینده تاکید دارند.
*** مخالفت با سعودی ها
'عادل الجبیر' وزیر امور خارجه عربستان 17 آوریل سال 2018 (28 فروردین 97) در کنفرانس مطبوعاتی مشترکی با 'آنتونیو گوترش'، دبیرکل سازمان ملل متحد، از آمادگی این کشور برای اعزام نیروی نظامی به منظور برقراری و تحکیم ثبات در سوریه خبر داد.
وی گفت این 'ایده جدیدی' نیست و گفت‌وگو با آمریکا در این زمینه از زمان آغاز جنگ داخلی در سوریه (سال 2011) در جریان بوده است.
اظهارات وزیر خارجه عربستان در زمانی بیان شد که گروه‌های تروریستی مورد حمایت این رژیم و متحدانش، به خصوص در ماه‌های گذشته در برابر نظامیان سوری که از پشتیبانی جمهوری اسلامی ایران و روسیه برخوردارند به شدت تضعیف شده و نفوذ خود را تا حدود زیادی از دست داده بودند.
وی اما یک هفته بعد و درست بعد از نشست خبری مکرون و ترامپ روسای جمهوری فرانسه و آمریکا اعلام کرد که قطر باید هزینه های آمریکا در سوریه را بپردازد.
او اظهار داشت : قبل از پایان حمایت دونالد ترامپ از قطر می بایست دوحه نسبت به اعزام نیرو به سوریه اقدام کند چرا که اگر آمریکا پایگاه هوایی العدید در قطر را تعطیل کند، نظام این کشور در کمتر از یک هفته سقوط خواهد کرد.
بعد از این مواضع روزنامه سعودی الحیات هم ادعا کرد که ترامپ در مصاحبه ای گفته است که اگر آمریکایی ها از قطر خارج شوند، حکومت قطر ظرف یک هفته سقوط خواهد کرد.
این سخنان اما با مواضع دولت قطر روبرو شد . شیخ 'محمد بن عبدالرحمن آل ثانی' معاون نخست وزیر و وزیر خارجه قطر در واکنش به اظهارات عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان ، اظهار داشت : بحران سوریه یک مسئولیت جمعی جامعه جهانی است.
وی با بیان اینکه اعزام نیرو به سوریه اوضاع را پیچیده تر خواهد کرد ، گفت : در حال حاضر سوریه به سیاه ترین فاجعه انسانی در جهان تبدیل شده است و دوحه برای رسیدن کمک های انساندوستانه فوری و حل بحران از طریق سیاسی به جامعه جهانی کمک می کند.
دولت آمریکا موضوع اعزام نیروهای عربی به سوریه را با مصر هم در میان گذاشت اما قاهره به واشنگتن اطلاع داد که نیروی نظامی برای جایگزینی نیروهای آمریکایی، به سوریه نخواهد فرستاد.
'سامح شکری 'وزیر خارجه مصر هم گفت: این روزها بحث اعزام نیروی نظامی عربی به سوریه مطرح است اما این امر نیازمند تحقیق و ارزیابی دقیق است.
شکری در مورد اعزام نیروهای نظامی کشورهای عربی به سوریه پس از عقب نشینی نیروهای آمریکایی گفت: بحث جایگزینی نیروهای نظامی عربی به جای نیروهای دیگر، در رسانه ها و میان برخی کشورها مطرح است و همه درحال ارزیابی این موضوع هستند که چنین ایده ای تا چه اندازه می تواند در برقراری ثبات در سوریه و خارج کردن این کشور از بحران کنونی اثر داشته باشد.
وی افزود: این موضوع نیازمند تحقیق و ارزیابی دقیق در خصوص عناصر مختلف شرکت کننده در آن است و نمی توان گفت این ایده اکنون تکمیل شده و به صورت طرحی عملی و قابل اجرا که بتوان در مورد آن تصمیم گیری کرد، درآمده است.
'عماد الدین حسین' سردبیر روزنامه 'الشروق' مصر نیز چندی پیش تاکید کرد؛ منافع ملی مصر با درخواست برخی کشورهای خارجی برای اعزام نیروی نظامی به سوریه منافات دارد و نباید به آن ها اجازه داد مصر را وارد این باتلاق کنند.
وی نوشت: این منطقی نیست که مصر سربازان خود را برای مقابله با ارتش سوریه اعزام کند در حالی که خود در موضع گیری های رسمی از ارتش سوریه در مقابله با شبه نظامیان و سازمان های تندرو مانند داعش و القاعده حمایت می کند، مگر می شود مصر با این گروه ها در سینا مبارزه کند اما برای کمک به آن ها به سوریه برود و با ارتش سوریه بجنگد؟
این موضع سعودی با مخالفت روسیه هم مواجه شد . 'ایگور موروزوف'، عضو کمیته امور بین‌الملل مجلس فدرال روسیه در این زمینه اظهار داشت : روسیه قطعا با اعزام نیرو به سوریه مخالف است. این اقدام روی چه پایه و اساسی صورت می‌گیرد؟ این امر به منزله زیر پا گذاشتن منشور سازمان ملل و قانون بین‌الملل است.
*** طرح از پیش شکست خورده
دولت ترامپ قصد دارد مناطق شرق فرات را که منطقه ای استراتژیک به لحاظ وجود منابع نفت و گاز و زمین های حاصلخیز برای کشاورزی سوریه محسوب می شود از سایر مناطق جدا کند و دو منطقه مستقل یکی کردی و دیگری عربی قبیله ای مورد حمایت خود ایجاد و نیروهای سعودی و اماراتی را برای حفاظت از این مناطق به خاک سوریه اعزام کند تا جایگزین نیروهای آمریکایی باشند که از این کشور خارج می شوند.
روسیه از ابتدا به شدت با حضور نیروهای عربی در سوریه مخالفت داشته است چرا که این مساله به پیچیده تر شدن پرونده سوریه می انجامد و این در حالی است که مسکو هم اکنون به دنبال کاهش هزینه های مالی و انسانی خود در قضیه سوریه است.
اما تشکیل ارتش عربی و اعزام آن به سوریه پرونده این جنگ را طولانی تر خواهد کرد و این موضوع اصلا به مزاق روس ها خوش نمی آید.
در همین راستا نیز به دلیل این که احتمال می رود آمریکا گوشه چشمی هم به مناطق کردنشین و تشکیل خودمختاری کردی در سایه ارتش عربی در سوریه داشته باشد، آنکارا جدا با این حضور مخالفت است .مضافا این که تنش قبلی ترکیه با عربستان و امارات و به ویژه اختلافات بر سر قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار مخالف سعودی که در استانبول به قتل رسید هم می تواند به دامنه این اختلافات بیفزاید چنانکه از هم اکنون رسانه های ترکیه نسبت به این خبر موضع منفی گرفته و آن را اقدامی علیه آنکارا ارزیابی کرده اند.
مساله مهم تر به واکنش مقاومت در منطقه باز می گردد. به نظر می رسد اساسا تشکیل این نیروی متحد عربی برای ضربه زدن به ایران در جایگاه رهبر مقاومت در منطقه است. اعزام نیروی عربی به سوریه و نیز همراهی احتمالی اسرائیل می تواند بستر تنش های گسترده نظامی علیه ایران را در پی داشته باشد. در این راستا حتی امکان حضور ناتو و سایر کشورهای فرامنطقه ای هم برای محدود کردن ایران در منطقه وجود دارد.
با توجه به حضور گسترده مستشاری ایران در سوریه، حضور ائتلافی از کشورهای عربی در این کشور، می‌تواند به رویارویی مستقیم نظامی تهران و ریاض منجر شود و اوضاع منطقه را بی‌ثبات‌تر کند. این نیز یکی از نگرانی‌هایی است که برخی تحلیلگران بیان کرده‌اند.
روزنامه فرامنطقه ای 'رای الیوم 'در مقاله ای در این باره آورده است: دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا که با متحدان عرب منطقه ای خود به عنوان دستگاه خود پرداز بانک برخورد می کند، برای شعله ور کردن دوباره آتش تنش و تجزیه مناطق شمال سوریه روی پول های عربی حساب کرده است.
با این وجود به باور برخی از ناظران، تشکیل یک ائتلاف نظامی از کشورهای عربی برای حضور در سوریه کار ساده‌ای نخواهد بود؛ عربستان همچنان درگیر جنگ داخلی یمن است و مصر، بر خلاف برخی دیگر از کشورهای عربی، حاضر به پذیرش حذف بشار اسد نیست.
پیش بینی می شود هرگونه تلاش برای بهبود بخشیدن به طرح آمریکا محکوم به شکست است و آمریکا شکست خورده از شمال سوریه و عراق و کل منطقه خارج خواهد شد، چرا که توان تحمل هزینه های انسانی جنگی همانند آنچه را که در عراق یا افغانستان رخ داد، نخواهد داشت .
ایرنا